Sedcùm jam menfor fingulis cuniculi angulis diligenter obfervatis tantam
ejus partcm dimcnfus fuerit, quantam dimetiri debuit,fub diom acquata
planicie, rurfus fingulis angulis non minori diligentia obfervatis, eodem
modo dimetitur : atque primo ad qucnque angulum, prout trianguli ratio &
ars hoc poftulant,reAum funiculum, tanquam lineam, adjicit. Deinde hini-
culum,per devexam montis partem afcendentem, fic oblique extemlit, ut inferiori
capite prius hujus redi funiculi caput attingat; tum tertium funiculum
fimiliter reda, & quidem fic,Ut fuperiori fuo capite fuperius fecundi funiculi'caput
contingat, inferiori pofterius primi funiculi. Tcrtii autem funiculi
lonoitudo altitudinem putei, ut fuprà dixi, demonftrat fimul & partcm
cunicUlf, ad quam putei fofia deprefl'apertinget. Siveròad cuniculum puteus
unus vel plures per intermedias foíTas latentes & puteos pertinuennt,
menfor à proximo, qui fub dio eft, orfus, brcvius & citius. aldtudmem fodiendi
putei dimetitur, quàm fi ordiatur ab ore cuniculi. Primó autem iñter-
Vallum fubdiale, quod eft inter puteumeffofltim &effodiendtim,metitur:
turn omnium puteorum, quos metiri oportet, obliquitatem, & omnium fof-
farum latentium, quibus quodam mocfo conjunguntur, longitudinem ufq;
ad cuniculum. Poftremò cuniculi partem, atque his omnibus ritè fadis, altitudinem
putei & locum cuniculi, ad quem puteus pcrtinebit,dem5ftr.at. Scd
interdum ibi puteus rcdus admodum altus fodicndus eft, ubi prius eft obliq
u u s ;* quidem iccirco,ut onera machinis diredò furllun ftiblevari & extrahi
pofsint ; fob dio certè ea, quam verrint equi : intra terram eadem & iis,
quas impetus aquarum circumagit ; itaque talem puteum, fi neceffe fuerit fo-
dere,menfor primó cochleam ferream verfando in foperiorem veteris plitei
partan infigit: atque ab ea funiculum dèmittit ufque ad primum angulum,
ubirurfosinfigit cochieam,rurfosqU£demittitfuniculumufq;adfecundum
angulum. Id autem iterum ac fæpius facit,* quidem ufque eò dum fuoicu lus
ad imum puteum pertineat. Deinde ad quamque funiculi partem inferius ip-
plicat hemicyclium,* femicirculum ccratum prope quamque lineam,quam
ligula demonftrat,pungit, * numero, fte perturbetur ordo, fignat : tum fingulas
funiculi partes altero funiculo, ex philyris tiliæ fado,dimetitur : poftea
cùm ex puteo rediit, fecernit fe ab aliis, & pundacx hemicyclii femicircu-
lo cerato transfert in aliquem orbis circulum, item ceratum. Poftremò luniculis
in æquata planicie extentis ángulos, ut trianguli ratio hoc poftulat,
metitur: ac docet,qua parte fundamenti,qua tedi faxa excindenda fint,ut puteus
redà defcendat. Quòdfi menforfodinæ dominis oftenderedebeat locum
foffælatcntis vel cuniculi,in quo puteus etiamfurfos verfos fodiendus
fit,ut citius perforetur, ab inferiore foffa latente vel cuniculo dimetiendi initium
facit Ipacio ferè unius anguli ultra eum locum, ad quem putei fqffa depreffa
pertinget : ubi cam foffam latentem vel cuniculi partem ufque ad prio-
rem puteum, qui ab ipfa ad foperiorem pertinet, dimenfos ftierit,ejus quoque
putei obliquitatem hemicyclio vel orbe ad funiculum applicato metitur.
Deinde fimiliter foperiorem foffam latentem* obliquitatem putei, qui in ea
foditur,* forfom verfos perforandus (it; tum iterum in æquataplaniciefo-
niculis omnibus extentis,* quidem ultimo, fic utad primum funiculum
perpertingat,
metimr : atque ex ea dimenfione cognofcit quo loco foflfo latenti®
vel cunicuhforfom verfos fodiendum fit, "venlrfodiend*paffus reftcnt,
utputeusperfodipofsit. Dixidepriorid.metiendiratione,nutedicam
dealtera. Cum una venapropms ad altera accedit,* earum diverfi font poffellores,
qui nupcr venerut in polfofsiorlem five cuniculum, vel foffam laíen-
tem agant, five puteum fodiant, m veterum dominorum quadratura nullo
,ureinvadunt,autinvaderevidentur:quocircahiplerumquejusfoumrepe!
tunt, aut perfequuntur judicio. Sed menfor vel ipfe controverfiam inter do
m,nos d.rim.t,velartefoa judices inftruitaddecernendum,utalterabalte- rms metallo manus abftineat. Itaqueprimò utriufque partis fodinas metitur
funmuhscanabinia&exphilyr.stiliæfadis:&adeosorbe,velinftrumento,
cui index elt, applicato pundis notât partes,in quas extenduntur. Deinde funículos
in æquata planicie extendit: tum ab ea parte, cujus domini font in antiqua
quadrati poffefooneorfos alteram verfos, feU in venæ tedo feu in fun
damentqfuerit,tranfverfariumfuniculumredáfecundúmfextáinftrumenti,
cm index elt, partem tendit fpacio paffuum trium & dimidii : atque vctcri
bus domims luum tribuit. Quod fi utrumque unius vénælatus in duobus cu
nicuhs vel fofsis latentibus adverfis fodiatur, menfor prius expendit inferió
rem cuniculum vel foffam latentem,pofterius foperiorem,* cÓfiderat quan
tum uterque paulatim altior fadus fit : utrinque autem viri robufti funículos
externos fic manu comprehendufít &tenent, ut nihil remittant- utrinque
menlorperticas, lonjas paffum dimidium, foniculis fopponit: & poftenori
quidem parte bacillu breve, quoties eo fibi opus eft, perticæ: fed quidam ad
perneas funiculos,ut minus vacillent, alligant. Libram verò menfor ut ccr
tius utrinque expenderc pofsit, ad medium funiculum appendit • atque ex e¡
re cognoicit, utrum alter cuniculus magis quàm alter,fimi iter altera foffa la
tens magis quam altera affurreXerit. Deinde utrinque obliquitatem puteo
rum meritur,ut utrinque eorum reditudinem habere pofsit. Turn facfie per
fpicitquotpaffuumfpaciumperfodiendumreftet.Cuniculusautemqui4 e.
utdixi,ccntum palluum Ipacio altior uno paffu fieri debet.
1 4