venas proplus adfunt. Situs etiam confiderandus: nam is in caufa efyquód &
venæ magis autminusterrá obruantur,* fragmentalonge aut mmus longé
protrudantur : venis autem ifto modo inventis, fragmcnti nomen impo-
, nere metallici folent.TÚ venas fcrutamur obfervantes pruinas,quibus omnes
Iierbæ candicant:his exceptis,quæ crefcunt fupra venas;quippe quæ ex fefe e-
mittunt exhalationem calidam & ficcam, quæ humidx concretionem imped
ii-quocirca tales herbæ magis aquis madent,quámprmniscandicant,quod
omnibus locis frigidis cernere licet, antcaquam ad juftam magnitudine hcr-
bæ pervenerint ; ut Aprili & Majo menfibus:aut ci’im jam foenum ferotinum,
. quod cordtim appellant,falcibus defedum fucrit;utmenfeScptembri. Quo
igitur loco herbæ humidæ non congelant pruinis,fubeft vena : quæ fdpira.
' veritvaldè calidum,eaterrafertherbashumiles&colorisnôvivi. Ppftremo
arbores,quorum folia,tempore veris, fubcærulea vel livida funt : rami inprimis
ftiperiores infedi nigrore,aut aliqiio alio colore non naturali: ffipites bifidi
& fimiliter,atque rami nigri vel difcolores : ea namq; opera efficiunt val-
dc calidi & fi'cci halitus,qui ne radicibus quidem arborÛ parcunt; fed eas adu-
i-entes,pi-orfus infirmas reddunt. Qua de caufa vis ventorum frequentius ex-
tii-oat ems generis arbores,quàm reliquas : vene autem emittunt hahtus. Quo
.id tu r loco miiltæ arbores,longo quodam ordinedifpofitæ,aIienifsimo tempore
amittunt viriditatem & nigrefcunt, aut difcolorantur, crebroq; vi ven-
. torum dantui-adcafum,ibifubeft vena. Quin cùm item longo quodam ordine,
quo fe vena tendit, aliquaherba, vel aliquoftfungi genus, crefcit : quiBus
intervenía aut interdum aliæ etiam venæ proximæ careni. Atque iftis modis
naturaliter venæ poflùnt inveniri. Porrò de yirgula furcata, inter metallicos
multæ & magnæ côtentiones funt : nam eam alii ajunt in venis inveniendis
fibi maximo ufui effe; alii negant. Qtii tradationem & ufum virgula- probant,
eorum alii primó furcam cultro refecant colurnam: quant præ cæteris
ad venas quærendas idoneam eiTe ccnfent; præfertim fi corylus fùpra venam
aliquam creverit:alii pro varietale metalli diverfis virgulis ad venas inquire-
das utuntur : etenim coryli virgulas adhibent ad venas argenti : fraxini, ad æ-
ris: piceaftri,ad plumbi,maximè candidi: exferro vel acie ferri fa& s , ad auti;
deinde utriquevirgulæ cornua manibus prehendentes jiugnos faciunt: ne-
celTe autem eft ut digiti comprefsi ad coelum fpedent, utque virgula erigatur
eâparte,quâcornuacoeunt:tum huc&illucpafsim per locosmontofosva-
gantur: itáque dicunt fimul atq; fupra venam pedem pofuerint,ftatim virgii-
fam verfari & volvi,fibiqueproderc venam:ubi pedem retulerint,* ab ea d it
cc!Tcrint,rurfum virgulam immobilem manere. V erùm,ut ipfi aircrunt,cau-
fa motionis virgulæ eft vis venarum : eaque interdum tanta eft, ut arborum,
prope venas crefcentium,ramos ad fe fleâat. Contrà,qui virgulam nulli viro
bono graviq; ufui effe polTe dicunt,hi vim venarü iccirco motionis ejus cauf-
fam effe negant,quòd omnibus non foleat moveri,fed iftis tantummodò, qui
cantionibus aut aftutiis utuntur: vim præterea venarum negant ad fe trahere
ramos arborum,fed exhalationem calidam & ficcam ajunt eos efficere cotorros.
Ad quæ ifti refpondent; quòd vis venarum virgulam,cùm quidam è metallicis
aut cæteris hominibus eam tenent in manibus, non vertat,in caufa eft
hominis
h ominis proprietas quædam fingularis,quæ vim venarum impedir atque alligar
: quia enim vis venarum verfât & volvit virgulam, non aliter ac magnes
ferrum ad fè allicit & trahit,cam occulta hominis proprietas débilitât & h an-
git, non fecus atq; allium magnetis vires infirmât & excludit: etenim allii fuc-
co magnes oblitus ferrum ad fe non trahit, nec idem trahit rubiginofùm.
Quinetiam de traèlatione virgulæ nos admonét,utdigitos leniter non ftrin-
gamus,neq; comprimamus acriter : nàm fi leniter tangemüs virgulam, deci-
det,inquiunt,anteaquam vis venarum eam vcrfèt:fin acriter conftringemus,
vis manuum vi venarum refiftct,* eam iùperabit. Itaq;,ut ipfi cenient,quin-
que res funt neceflariæ ad hoc, ut virgula fuum facial of ficium : quarü prima
eft ,virgulæ quantitas; vis enim venarum baculum nimis magnü volvere ne-
quit: altera,virgulæ figura;nam etfi forcata fuerit,eadem vis eam vertere non
poteft:tertia,vis venariim,quæ naturam volvcndi habet: quarta, virgülæ tra-
cfiatio: quinta,privatio proprietatis occultæ. Ex jam diòlis autem folent concludere
hoc modo : Si, quòd virgula omnibus nò moveatur,in caufla eft inepta
ejus traòlatio, aut occulta hominis proprictas, quæ vi venarum répugnât
& obfiftit,ut foprà diximus:qui venas ipsa quærunt,n6 neceffe habent id cantionibus
facere,fediàtis eft eos virgulam aptctraclare poire,&occultàpro-
prietate carere. Virgula igitur,in inveniendis venis,viro bono graviqiie ufoi
efl'epoteft. Verùm de ramis arborum contortis plura non dicunt ifti, fed ma-
nent in fententia.Cùm autem hæcres controverfa fit&plena diffenfionisin-
ter metallicos,eam fois ponderibus examinanda cenfeo. Virgula divina, qua
incantatores icrutantiirvenas,utannulis etiam, ipeciilis,cnftallis, quamvis
forma furcæ figuraci pofsit, nihil tamen ad rem intereft, rcòta fit,an in aliam
fìguram format.a: non enim valct virgulæ fi'gura,fed incantamenta carminfi,
quæ mihi cómemorare non licet neq; libet. Veteres autem,non ea modò,qiig
ad viclum & culiù attinent, virgula divina conquifiverunt ; fèd rerum etiam
formas verterunt : etenim incantatores Ægyptiorum virgas,ut Hebræorum
literæ narrant, in ièrpentes mutârunt: & apud Homerum Minervafenem U-
lyflèm virgula divina repente in juvenem convertit, acrurfosreftituit in fo-
nium : Circe quoq; focios Ulyfiis mutat in beftias, eisque reddit hominis effi-
giem: quinetiam lVlercuriusvirgâ,quæcaduceusappelIatur,vigilantibusic)-
mnum dat,è fomno excitât dormientes. Itaq; virgu a divinaprimò ex incan-
tatorum impiiris fontibus defluxiiTe videtur in metalla : deinde, cùm viri boni
abhorrèrent ab incantamentis carminum, caq'ue rejicerent, virgula à fim-
plici metalli corvi vulgo eft retenta,&in qucrendis venis veftigia antiqui ufos
remanfèi'unt. Quonià verò metallicorum virgulæ moventur, etiamfi eas incantare
non folent, alii dicunt, motionis earum caufTam effe vim venarù : alii
tracEationem: alii utramque. Verùm, quæ vi ad fé attrahendi prædita font,ea
omniain 01 bem non torquent res,fèd eas ad fé alliciunt:verbi gratià,Magnes
ferrum non volvit,fed id adfètrahiti&foccinumattrituconcalefaòtumnon
vertit paleas, fed fimpliciter eas ad fè allicit : fimiliter vis venarum, fi eandem
cum magnete aut foccino naturam haberet, virgulam toties non veriàret,lèd
fcmel tantummodò ad fpatiumfemicirculi verfàtam reòlcàad fètraheret,*,
nifi ccpreßio hominis, qui virgulam teneret in manibus, ipfi venarù vi refic
z