6 D E R E M E T A L L I C A ^
retinere,quantum fine labore ferre poirent,reliquumdefeabjicere._ Qmn
AnacreonTeius,vetus atque nobilisPoeta,quinque talenta,quibus aPoly-
cratcdonatus fuit,cùm de iis duasnodes folicitusfui{ret,rec diditjdicens.
Non effe dffna curis,quæ fiht fufcipiendæ de ipfis. Nobiles item & egregie
fortes Imperatores fueruntPhilofophorü fi'miles,auri argentiq; defpicien-
tiâ ac contemptione : fiquidem Phocion Athenienfis, qui iæpiùs dux exerci-
tusVuit, magnum auri pondus, fibi dono miffum ab Alexandre Macedonum
rege, parvum duxit & contempfit. Et M. Curius aurum,Fabricitis Lufcinui
argentum & tes referre Samnitibus jufsit. Sed etiam Respub. quædam,aU;
rum & argentum legibus & inftitutjs,ab ufu & tradatione fuorum civium
exçluferunt. Etenim Lacedgmones,decreto&difciplinâLycurgi,diligenter
inquirebantinfuoscives,ea pofsiderentnec'ne; poflefforautem deprehen-
fus, pccnas legibus & judicio dédit. Et oppidi ad Tigrim, quod Babytace no-
minabatur, incolæ atque habitatores,aurum defodiebant in terra, ne quis^eo
uteretur.EtScytarchæufum auri argentiquecondemnabant,ut avaritia fe
abdicarent. Turn metalla conviais jadantur. Pnmô autem petulanter
ifti maL’dicunt auro&argento, vocantquefuncftas&ncf.iriaspeftes Immani
oeneris: nam ea qui polsident,maximo in pcriciilofunt; quos deficiunt,
poTefforibus tendunt infidias, quam ob rem utrifque fæpenumero cauià in-
teritûs & exitii fuerunt : SiqtiidemPolymneftor rexd bracum, ut potire-
tiir auro,mtcrfecitPolydorum,illuftrem hofpitem, & filium Priami foccri
fui & veteris amici. Theüuros quoque auri argentique ut raperet Pygma-
leonTyriorumreXjfororis maritum &facerdotem, nullam habens ratio-
nem,neaueaffinitatis,nequereligionis,obtriincavit. Auri gratiâEripliyle
Amphiaraum maritum hofti prodidit. Lafthenes Olynthumurbcm Philippe
Macedoni. Sp. Tarpeii filia auro corrupta, Sabinos in arccm Roma-
namaccepit. C. Curio patriam auro vendidit Cæiàri didatori. At Æicu-
lapio fummo medico, & ut habitus eft, Apollmis filio, aurum interitus cau-
f i fuit. Similiter M. Craffus, cùm auro P.arthorum inhiarct, profligatus
una cum filio & undecim legionibus,hofti ludibrio fuit. Is cnim, aurum
hquidum infundens in ridum intcrfedi, dixit : Aurum fitifti, aurum bi-
be. Sed quid multis hiftoriarum exemplis hîc nobis opus eft." cùmvidea-
mus, diebiis ferè fingulis, propter aurum argentúmve, fores effnngi, periodi
parietes,miierosviatores occidi,ab ifto rapaci & ciudeli genere hominum
nato ad furta,ad iacrilegia,ad excurfioncs& latrocinia,fur« contra
correptos fufpendi, iicrilegos vivos comburi, latroniim artus rota confrin-
gi, bella quoque, non exitiolatantumiis,quibusinteriintur;iediis etiam,qui
ea faciunt, geri propter eadem. Quinetiam ea ipia, dicunt, dant ficul-
tatemadomne flagitium; virginum Icilicetcorruptelas,&adultcria^,& in-
cefta : ftupra denique, quæ per vim offcruntiir. Itaque Poetæ, cùm fingunt
Joveminaureum imbremvcrfum,atqueillapfum inrinumDanaes,non a-
liud volunt,quàm ipfum aiiromuniile fibi tutam viam, qua ingrederetur
in turrim ad vitium faciendum virgini. Prirterea auro & argento multen
m fides labefadatur, emimtur judicia, infinita fcelera eduntur. Etenim,
ut Propertius inqtiit:
Aurea
L I B E R P R I M U S . 7
Am a mmcVerèjuntfécula ,plurmus auro
Vi nu bonos, am o conctliatur amor.
Auropullafiies, auro Venalia jura,
Amum lexfeqmtur, moxfme lege pudor.
EtDiphilus:
yluro puto mhd quicquam potenúus,
Ido jecantur ,dlo fiunt omnta.
Optiiuus igitur quifque ifta meritò ac jure contcmnít, &pro nihilo du-
cit. IlludquedicitfenisPlautini:
Odi ¡go aunm,multa multis fapè fuafitperperàm.
Ibi verò etiam Poetæ acerbè, & contumeliosè invehuntur in pecuniam;
ex auro & argento conflatam. Inprimis autem Juvenalis:
Qiiandoquidem inter nos Janíbjiíma divittarum
MajesLis, ¡(s f i funejla pecunia templo
Kondurn habitas, Hullas nummorum ereximas aras.
Et in alio loco;
Brima peregrinos obfcoena pecunia mores
Intulit, isr turpifregerimtjècula luxa
DiVttia molles.
Et pleriq; vehementerlaudantrerumpermutationem,quâ,antereper--
tam pecuniam, quondam homines ufi fùnt, &nunc fimplices quædam na-
tiones utuntur. Deinde rcliquis metallis grande convitium faciunt, inprimis
verò ferro , quo nulla pernicies major hominum vitæ afferri po-
tuit. Etenim ex eo efficiuntur gladii, pila, haftæ, conti, Cigittæ, quibus homines
vulnerantur, & cædes, latrocinia, bella fiunt: quæ res, cùm Plinio
ftomachum moviflèt, fcripfìt, Ferro utimur non cominùs folùm, fèd etiam
mifsili volucrique,nunc tormentis excuffo, nunc lacertis, nunc verò pennato,
quam fceleiatifsimam humani ingenii fraudem arbitror; fiquidem,ut
Gcyùsmors perveniretad hominem, alitem illam fecimus,pennasque ferro
dediraus. Vertintamen mifsile in uniiis corpore figitur, item fàgitta, five
cam mittatarcus,five fcorpio, five catapulta: at ferreus bombardæ globus,
in aerera exprefius, per mu torum corpora ire poteft, & nullum marmor fà-
xúmve objcdtim tam durum eft, ut ipfum fuo idu fuaque vi non perfringat.
Quocirca altifsimas turres æqiiat folo, & muros firmiísimos findit, perrum-
pit,disjicil;utcertè baliftæ, quæ mittunt faxa, & arietes atque alia veterum
tormenta,quæ murumpcrcutiunt,* propugnacula dejiciunt,cum bom-
bardis comparata, non magnani vim habere videantur. Quæ bombardæ,
quia horribiles fundunt fonos & fremitus, non fecus ac fi tonitrua eflènt:
eniittuntcx fetìammas corufcantes,utfulgetra,ædificiaquæque affligunt,
comininuunt,difsipant, ignem evomtint & incendium excitant, non alita
atque fulmipum idus: denoftræætatis impiis-hominibus dicereturréd
u is , quàm quondam de Salmoneo, fulmina eos eripuiflè Jo v i, & à manibus
extórfiffe; imo verò lianc perniciem hominum ab inferisemiflàmin
terras, ut plures uno idu concidentes, ad fé r.aperet orcus. Sed quoniam
^ 'fe; - =
‘ il Ili
t l
I , J.