niiniim in integrum reílituere eum leges coguntmovo autem (cribitíchedu-
lam,atq; ita dat poíTeísionis teftimonium. Ciim autcm quater annuo ípacio
trimeftris expenfi ratio redditur, novos dominos indicai pra-fedo cujufque
fodinæ, utccrtior fiat, .à quibus colledam exigere,* in quos frudus fodinæ
diftribueredebeat: quemob Laborem tantundem precii perfolviteifodinæ
præfedus : de cujus officio nunc dicam. Cujuíque todinæ non foecundæ metallo
proefedus fymbola dominis íchedain foribus publiciædificii fixa indici!
magna vel parva, prout magifter metallicorum & duumviri jurati de bis
dea'evei unt : quæ,fi quis menfis Ipacio non dederit, cum eximit è dominorfi
numero, ejusq; partes reliquis dominis comunes facit. Itaq; quem præfedus
fodinæ fymboli non ioluti nomine notaverit,eundem icriba fodinarum Ìcri-
pto defignat,itemq; icriba partium. Verùm præfedus fodinæ ex ea penfionc
partimpræfi'di* operariisfolvitmercedem,partim res ad toisioné necefla-
rias, quam minimo poteft fuo tempore coemit ferramenta, Icilicet clavos, li-
gna,aireres,vaià,funes dud:arios,ièvum. At præfedo fodinæ metallo foecun ■
dædecumanus fingulis hebdomadis tantam pecuniam dat, quanta iâtis eft
vel ad tribucndam mercedem laborum operariis, vel ad comparadas res, foft
fioni ncceifarias. Cujuiq; prætereafodinæpræfedus,præfenteejuldc præ fi ■
de, fingulis hebdomadis die Saturni m.agiftro metallicorum juratisq; expenfi
rationem reddit ; accepti verò, five pecunia fuerit :i dominis contribuía, five
à decumano accepta,fîmiliter trimeftris expenfi eiidem & præfedo metallorum,
lcribæque fodinarum quater annuo tempore. Ut enim anni quatuor
iùnt tempora. Ver icilicet, Æftas, Autumnus, Hyems, ita accepti expenfique
rationes lunt quadripartitæ. Primo autem menle cujulque partis ratiorcddi-
tur,tum pecuniæ,quam præfedus próxima anni parte impendit in fodinam,
tum frudus, quem ex eadem eodem tempore ccpit: verbi caulsa, ratio quæ
redditur initio veris, eft omnis accepti expenfique fingularum hyberni temporis
hebdomadarum in tabulas relati à fcriba fodinarum. Itaque præfedus
fodinæ fi pecuniam dominorum utilitcr impendit in metallum, atque id fi-
deliter curavit, omnes ei diligcntis & boni viri laudcm tribuunt: fi per rerum
ignoranti am damnum dedit, plerumque orbatur muñere : fi ipfius incuria &
negligentià domini damnum fecerunt, id relàrciri magiftratus iplìim cogit:
fi deniq; fraudem aut furtum fecit,pccunià,vel vinculis,vel morte muldatur.
Quinetiam præfedi officium eft,& curare,ut fodinæ præiès prgftò fit ad ini-
tiiim & finem operarum, utque utiliter fodiat venas, & faciat lùbftrudiones
neceflàrias,itemq; machinas & canales : & aliquid demere de mercede opera-
riorum, quos præiès negligentiæ notavit. Deinde, fi fodina fuerit dives metalli,
curat ut ejus cari clauià fit hifce diebus,quibus nihil laborislùicipitur.
Quòd fi nobilis vena fuerit auri vel argenti, curat ut eam foiTórcs mox in ciftam
transférant ex puteo vel cuniculo, aut in conclave proximi domicilii, in
quo præfes habitat, ne improbis hominibus occafiofurandi detur; lèd eam
procarationem habet communem cum præfide : quæ verò lèquitur,propria
ipfius eft. Cùm vena excoquitur, coràm adeft, videtque ut excodio dili-
genter & utiliter fìat. Quòd fi ex ea aurum vel argentum conflatur, cùm
in lèciindis fornacibus excodum fuerit, ejus ponffiis in tabulas refert, atque
id ipfum portât ad decumanum : qui fimiliter ejus pondus in tabulis in-
Icribit
Icribit & notât. Tum defcrtur ad purgatorcm. Libi verò relatum fuerit, tam
decuman us quàm iplè, iterum ejus pondus in tabulas refert : quid pfura ? do-
ininortim bona non aliter ac iua curat. Leges autem metallicæ uni prxteilo
permittunt,ut plurium fodinarum curationcm Itifcipiat, attamen duarù tan-,
tú auro vcl argento foecundarum.Veruntamen lì plures lub co metallum pri-_
mòeflùndere ceperint,easulque eò lervat, quoad à m.agiftro metallicorum
ab ipiàrum procurationeamotus liicrit. Poftfemò, cujuiq;fodinæpræfe.c'ro
•’.iagiftcrmetallicorum*cluumvii'i jurati,cumc5fenrudominorumcertam
1 iborum mercedem conftituunt. Sed de præfe.ifti muñere officioq; fatis ; nùc
•ibeo ad pra’ fidentem operariis iodinæ, qui ex eo nominatur præiès. Quamvis
nonulli cum cuftodem vocant. Is autem operas partitur in mercenarios,
diligenterque curat ut quilq; fuum munus fideliter * utiliter exequatur : orbai
etiam operarios propter inícientiaiii, aut negligentiam muneribus , a-
liosquein eorum locum lurrogat, li duumviri jurati conlènlèrint *præfe-
ccusfodinæ. Verùmtabcrlignariuslitoportet,utpolsitputeos extruere,columnas
collocare, * facere fubftructiones, qux monté liiffolTum fuftineant,
ne làxa tecfli venarum non fulta à toto corpore montis refolvantur,rüinisque
opprimant operarios: fabricari & in cuniculos imponere canales, in quosa-
qua, ex venis, fibris, commillùris lìixorum colleàa, derivetur ut effluere pofi
fit. Præterea cognofcat venas & fibras, ut utiliter fodiat puteos, & materiam
cftòflàm unam ab altera difcernat, aut fuos inftituerepolsit, ut materias reéte
difcernant: quinetiam habeat cognitam omnem lavandi rationem, ut loto-
res, quomodo terræ metallicæ aut arena- lint lavandæ,docere polsit. FolTo-
ribus autem,ciim operas jam datui i funt in metallis,dat ferramenta,* fevum
quidemadcertumpondusdiitribuit in lucernas: cosque,utfodiantutiliter,
inftituit,ut fideliterobíervat. 'Operis vero finitis,recipitlévum,quod reli-
quum fuit foiforibus : atque propter tot & tanta muñera laboresque, nifi una
todinaunius præfidis fidei non c5mittitur,imò interdum uni fodinæ duo vel
tres præfidcs dantur.Quoniam verò operarum mcntionéfeci, quomodo felè
habeant,breviterexplicabo. D ic i* nocEis horæquatuor*viginti,divifæ
fuht in tres operas, quæqueuuteha operaeftfcptemhorarum. Tres verò reliquie
horæ, inter operas interjectæ & tanquam mediæ flint, quibus operarii
accedunt ad fodinas, aut ab eis difcedunt. Prima opera incipitur quarta hora
matutina, * durât ufque ad horam undecirnain : fecunda duodecima inchoa-
tur, & per ficitur feptima; quæ duæ operæ flint diurnæ, in matutina & pome-
r idianam diviCr : tertia noéturna eft,quæ odavà hora velpertinâ capit exordium,&
tcrtià finitiir. Eamvérò magiftratus non concedit operariis,niline-
cefsitas flariitaverit. Tunc autem live exputeisextrahantaquam,fivè fodiant
venam,ad nocdurnas lucernas pcrvigilant : ne verò ex vigiliis aut ex lafsittidi-
ne doriniant, cantu nec rudi prorfus ncc irijucundo, duros & longos labores
lòlahtur. Verùm, uni foflòri duas operas compiere alibi non licet, qtiòdple-
ruinque foleat autfomnum capere,in fodina defatigatus tantis laboribus : aut
tardius accedere ad operas: aut ab ùis difcedere ocyùs, quàm par fit : alibi licet,
quod unius opere mercede, præfertim fi annonaÌngravefeat,vitam producere
nonpofsit. Attamen magiftratus operam cxtf aordinari am non prohiber,
ubi