, J d e R E M E T A L L I G A
Quia Prafl'ator ferro vitam viatori eripuit ,ut eum ipoliaret verte ? fimilis eft
p o f llio aun & argenti. Quoniam verò his omnibus hominum vita bene
L e r e poteft,cavebimus iprxdatoribus, & quia frmpernonpofltimus ex
eorum manibus efl'ugere, eft propnum munus magiftratus, fceleratos & ne-
farioshomines adtortorem&carmficemraperc. belli etiam caufa res fofsi-
lesnonfiint: ut enim,d.munusaliquisTyrannus magno amore infl.«nma-
tus in mulierem egregià forma, facit bellum oppidams, iftiufmodi belli m cf-
frxnata tyranni libidine eft ctilpa,non in facie muliens : Ita cunyl.us cmcus
cupiditate auri & argenti bellum infcrt divitibus poptilis, metalla extra cau-
famponerc debemus,&omnem ctilpam inavantiam transterre : Namtu-
rcntes impetus & turpes adioncs, qua: jura gentium & civ.um commmuerc
&violarefolent,onunttirexnoftrisvitiis. Quare non rede Tibullus in aurum
contulit belli culpam, cùm inquit :
DiVitis hoc yitium eìi auri, nec bella fuerunt
pammaflabat cùmfcyphuiantedapes. , -n i
AtVirgilius dicit,homicidii culpaminav.aritiarcfidere,del olymneftoreloqucns;
F a s omne abrumpit, Bolydorumobtruncat, is'auro
Vi potitur. quid non mortaliapéñora cogis
Aun ¡acra farnesi .
Et iterum redè, cùm loquitur de Pigmaleonc, qui Sicheum intertecit:
atque auri cacus amore,
Clam ferro incautum fuperat.
Fames en im * cupiditasauri aliarumque rerum,reddithomines cáceos.
Atque impia ifta pecuni.arum cupiditas omnibus omni tempore* loco probro
fuit S crimini. Quin etiam avaritiactantum dediti,quod epis fervi et ent,
• femper illiberales* fordidifunthabiti. Similiter auro & argento, & gemmis
expugn.averit aliquis pudicitiam mulierum, multorum fidem labetadarit,
emerit judicia,inntimera fcelerafecerit, iterum res fofsilesm culpanon
funt,fed inflammatus atque ignitusfuror hominum, vel animortim cacca*
impia cupiditas. Quanquam autem in aurum & argentum dieta, in pecu-
niampotifsimùm dicanttir,tamen quianominatirn e.am carpuntPoetg,ipio-
rumconviciainfringendaftint: quoduno ilio fieri poteft. His^pectinia eft
bono,qui ea bene utuntur : dat damnum aut malum,qui male. Quamobrem
rcdiisimcHoratius;
Kefcis qmdvaleat nummus, quem prabeatujum
Bank ematur, olus. Vini fextariiu.
Atque etiam alio loco;
Imperai autjéryitcolleñapecunia cuique,
Tortum dignafèquipotiùs quam ducerefunetn. ^
At homines ingeniofi & folertes, cùm confideraiTent rerum permuta-
tionem, quà quondam homines rudes ufi funt, & hodie immanes qum-
dam & barbara: nationes utuntur, qualis eiTet, id eft, quam dithcilis taétu
&laboriofa,reperieruntpecuniam. Eavcrò nihilutiliusexcogitan potuit.
Siquidem parva auri .argentique maffa, precium eft rei magnae &
L I B E R P R.I M U S.
Itaque pecunia fretæ gentes multùm inter fe diftantes longéque fejundæ, fa-
cillimcfaciuntniercattiras,quibus vitacivilisvixcarerepoteft. Deindema-
lcdida,quædicunturin ferrum,æs,plümbum,ne ipià quidem,apudviros
prudentes & graves, locum habent. Etenim ut illa metalla tollantur de medio
, homines certe vehcmentiiis effcrvelccntes iracundia, & cftf ænato furore
incitati, pugnis, calcibus, unguibus, dentibus, tanquam feræ, certabunt.
Alii aliis fuftes impingent,aliosIapidibus percutient,a ios profternent;quin-
etiamhomo hominem, non folùm ferro interficit,fcdnecatveneno,inediâ,
f Iti : premit faucibus & ftrangulat,vivum defodit in terra : immergit in aquas
* íurtocat, comburit, íiiípendit, ut facial omne elementum parti ceps humanar
necis. Tum denique alius feris objicitunalius in mariati corporis cadaver
totus infuitiir,excepto capite, ficq; vermibus dilaniandiis relinquitur : alium
vivariis immerfum,totum pariter miireng diftrahuntralius oleo incoquitur:
alius olivo inuncT:u5ligatusque,mufcis &crabronibus vexandus proponi-
ttir: alius virgis cæfus,vel fuftibus mulri:atus,neci datur: alius faxis fada lapi-
datione obruittir: alius præcipitatur ex altis locis. Præterea homo fine metallis
cruciatur non uno modo: ut cùm carnifex cereis ardentibus ingliinaipfi
& alasadurit: vel linteum imponit inos,idque per inípirátionem lèhfi'm*
leniter in fauces tradum, repente & violenter retrahit : vel manibus port ter-
giim illigatis,ipfum fune paulatim in fiiblime tradum,fubitò dejicit:vel fi'mi-
liter à trabe religato iàxum grandis pondcris è pedibus funiculo appendit: vcl
denique ejus artus torto diftrahit. Itaque ex bis intelligimus,non metalla eflè
culpanda,fed noftra vitia, iram dico, crudelitatem,difcordiam,cupiditatem
late regnandi, avaritiam, libidinem. Sed exiftit hoc loco quæftio,Lltrum res
foisiles in numero bonorum haberc debeamUs, an reponere in malorum cce-
tu? Llniveriàs quidem divitias Peripatetici in bonorum numero duxerunt,*
modò nominarunt externa, quòd hequein animo, ncque in corpore;ièd extra
fint. Turn autem, ut multa alia dixerunt effe poflè bona;quòdhis bene vel
male uti,fit in noftra fitum poteftate. Etenim boni viri bis bene tituntur,eisq;
flint utiles : mali,malè,eisque inutiles funt. Socratis eft didum,Vinum ad vafa
mutari,divitias ad eorum,c¡ui ipflispolsident,mores. Stoici verò,quorum
mos eft,ut flibtiliter & argute dilputent,quamvis divitias ex bonorum choro
fliftulerint,n5 tanien numeràrunt in malis ; lèdin eo genere,quod appellatur
indiffèrens,collocàrunt. EtenimipGs virtus cftuna,bonum:vitiumtantum-
modò,malum:omnereliquumgenus,indiffèrens. Itaque,ut ipfi de hac re
lènti unt,nihil intereft,benè valeat quilpiam,an graviter ægrotct: nihil inter-
cft, formoflis fit, an deformis. Denique
Drves'ne pnnfco natus ab tnacho
ìft l intereil, an pauper, is-infima
Degente f é diomorerk.
eft
At ego quidem non video caulàni,cur ei,quodn.ituraliter & per iè bonum
inter bona eflèaliquid loci non debeat. Res foisilescertenaturacreat,*
htimano generipræbent multiplicem neceflariumq; ufliin, ut taceam de or-
natu,qui cum utilitate mirifice congruit. Igitur ipfa dejici de flio ftatu & gra-
du,quem tencnt in bonis,æquum non eft.Nec vcro,fi quis male ipfis eft uflis,
b
Ilf I
lit “