aliquem locum rivis & valleculis terminisq; definitum. Quæq; autem area
c u L t a n d em fo rm æ fuerit,redàdefcenditin imam terræfedem,quaree,us
dominushabetiuspartis^aatniumvenarumdilatataru, quæ fubprimaiunt,
nonaliterac dominus apeæ venæ profundæ jushabet tantæpmis aliai um
omnium venarum profondarum,quantaintra areæterminos eft : etenim ut
ubicunq;una inventa vena profonda eft, non procul mvenitur alia,itaubicunq;
unàmveniturvenadiÌatata,fubeapluresfunt. Poftremo venam quoque
cumulatam magiftri metallicorum multifariampartiuntur in areas:etenim
aliubi area capitis conftat extnbus demenfis fic duplicatis,ut paifus habeat
latitudinis X lill.longitudinis XXI. quæa; vero alia fodina con^oni-
tur ex duobus demenfis duplicatis, formamque habet quadratam,id elt, palfuslatitudinisxilli.&
totidemlongitudinis. Aliubi vero area capitis todinarumconftat
ex tribus demenfis fimplicibus, eftq; latitudo e,us paftuum
-VI I. longitudo XXi.qui duo numeri mie multiplicati conhcmnt paìlus qua-
dratosCXLVi l .
«. Area capicìi fodinarum forma.
X X I
XXI
Quæq;verò aliafodina componltur ex uno demenfo duplicato : Ahubi
areæ capitis fodinarum datur demenfi duplicati forma,cuiq; vero aliæ fodinæ
demenfi fimplicis. Aliubi deniq; jus totius alicujus loci,rivulis, valleculis
aliisque terminis definiti,tribuitur uni domino aut focietati. Quinetiam
omnis area venæ cumulatæ aut dilatatæ reft.4 defcendit in imum terræ. Vemm
area cujufq; fodinæ ideo terminis defcribitur,ne lis oriatur inter vicinarum
fodinarumdominos:termini autem quondam metallicis fuerunt lolum
rixa : atq; ex eo nomen invenerunt : nam faxum terminale nunc etiam terminUsappellaturihodieveròftipitesacervivelquerni
vel picei, annulis terre-
isiùpernè muniti ne mutilentur, ad faxa terminaliaaffiguntur,ut fint magis
infignes. Eodem modo quondam agros faxis aut ftipitibus terminalibus de-
fcriptos fuiffe non libri modo De limitibus agrorum fcripti,fed etiam poeta-
rum carmina teftantur. Atq; arearum fecundum venas,qux fodiuntur , di-
verfas,hæfuntformæ. Cuniculi verò dupliccs funt: uni nullum jus poilelsi-
onis habent,alteri habent aliquod jus poffefsionis : nam cum metftlicus m
unoaliquolocopræ uliginis abundantia venam aperire non poteft,ab ip(i-
us parte declivi orfus ufq; ad eum terminum,ubi vena fît quærenda,ducit
foffampatentem latius &fomma parte apertam,atq; in altitudinem tripeda-
neam depreffam, per quam aqua defluir, ut locus ficcatus fît aptus ad fofsio-
nes. Quod fi non fatis eafoffa patenti ficcatur,aut puteus,quem jampnmum
jcepit fodere,laborat multitudine aquarum,adit ad magiftrum metallicorum
* petif ut ei det jus cuniculi : quo dato cuniculum agit in cujus canales omnis
aqiia derivetur,ut fiat locus aut puteus idoneusad foisionem. Quia verò à
fi-immo terræ corio ulquead lòlum hujus generis cuniculi non font lèptem
paflus, nihil juris habet, præter hoc unum quod domini fodinarum, in quorum
areis dominus cuniculi cffodit aurum vel argentum, ipfi folvant pecu-
niam,quam impendit in areas, cùm per eas cuniculum ageret. Verùm fopra
OS cuniculi Se infra ipfom altitudine palfoum trium & dimidii nemini licitfi
eft alterum cuniculuminchoare hac de cauflà, quòd ejus generis cuniculus
in alterum,qui integrum poflèlsionis jus habct,mutari foleat, cùm jam altitudine
ièptcm palluum, vel decem, prout in quoque loco vetus confoetudo lefis
vim obtinet,areas fodinarum ficcet. Itaque alterum genus cuniculi primù
oc jus habet :quicquid metalli ejus dominus vel focietas invenit in àreis fodinarum,
per quasagitur,id totum altitudine palfos Se quartæ ejus partis i-
pfius eft. Superioribus autcntjiroximisfoculis cuniculi dominus erat in pof
felsione omnis metalli, quod fofforftans in folocuniculi attingebat bacillo,
cujus manubrium non effet longius ufitato ac trito. Sedhodie domino cuniculi
certa altitudo* latitiido prælcribitur,nefî manubrium bacilli fiat lon-
giiis quàm par fit,domini fodinarum damnum faciant. Deinde unaqiiæq; fodina
metallis quæ eflodiuntur gravida, quam cuniculus lìccat, cuique foppe-
ditat auram,vedligalis eft domino cuniculi ex parte nona. Quòd fi plures
ejus generis cuniculi in unam fream metallis fcecundam aguntur, omnesquc
eam ficcant Se foppeditant auram, de metallo, quod quidem foprà iòlum cujufque
cuniculi effoditur, ejus domino datur nona; quodinfraiòlumcujuC
que cuniculi foditur, femper proximè fcquentis cuniculi domino. At fi inferior
cuniculus nondum ficcat piiteum areæ illius, eique nonfoppeditet auram,
de metallo etiam, quod infra lolum foperioris foditur, ipfius domino
datur nonamec etiam ullus cuniculus alterum privât jurenonæpartis,nifî inferior
à cujus lòlo uiq; ad lolum foperions fînt feptem paflhs vel decem, prout
rex vel princeps dedit*] egem. T um tôtius pecuniæ, quam cuniculi doipi-
nus impendit in aream, per quam agit cuniculum, quartam partem dominus
areæ fol vit : quod ni feccrit, ei licitum non eft canalibus uti. Poftremò quaf
tunq; venas invenit dominus, cujus impendiis agitur cuniculus, quarum jus
n ulÎi antè datum eft, ei petenti magifter metallicorum dat jus càpitis fodina-
ruin tantùm, vel capitis fodinarum pariter pariterque proximæ fodinæ : fed
confoetudo vetus dat libertatem cuniculi a^édi quaquaverfos in perpetuam
1 ongitudinem. Præterea hodie ei, qui primo inchoat cunicuÎum, petenti no
modò datur jus cuniculi, fed capitis etiam fodinarum, Se interdum proximæ
quoque fodinæ. Quondam verò dominus cuniculi tantum loci polsj-
debat, quantum làgitta,quam mitteret arcus,pervolaret: atque in eo armenta
palcerc ipfi licitum erat ; aut vetus confoetudo fofeepit, ut, fi multarum alicujus
venæ arearum putei propter multitudine aquarüm non foderentiir, ma-
gifter metallicorum acfluro cuniculum jus magnæ areæ daret. Cùm autc jam
cgiffet cuniculum ulque ad veteres puteos,metallumque invenilfet,redibat
ad magiftrum,* petebat ut terminis circumlcriberet * definiret jus areæ.
Itaque is unà cum a iquod oppidi civibus, in quorum locum nunc jurati lîic-
cellèrunt,in montem cxibat,* faxis tcrminalihus dcfiniebat aream magnam.