D E A N I M A N T I B u; s
frupum & herbarum ; cx earum pellibus pileoli & cubicularia fiunt ftragula.
Sequiturmus fubterrancus, quem alii agreftem vocant. Servius a Cicerone
nitedulam putat nominari. Dchoc Vergilius:
—jape exiguas muf
Sub terrispojuitque domos,atque horrea feát,
Ju t ocults capti fodere cubtlia talpa,
Inventusquecavisbufo, isT qua plurima terra
Moiìftraferunt. . -n.- j
Duplex autem eft,minor fcilicet & major,ille non multo major exiftit domeftico
mure mmorc,hic non multo minor domeftico mure majore: quincaudam
ut ille longamhabct ac crafl'am. Corrodit,imò exeft,planeque interdum
confumit radices lupnh,paftinacæ,rapæ, & reliquorum leguminum. Valtat
melfesiven'im ea peli is non femper in terra latet,fed nonnunquam egreditur,
etfi rarius. Contrà rana venerata, quam metallici noftri ex ignis colore qui
infidet ei, fuo tamen vocabulo nominant, in faxis perpetuo quafi
condita & fepulta latet. Altius intra terram gignitur,* reperitur modo in ye-
nis,venulis,Cixorum commifliiris,cùm hæ excavanturnnodo in rixis italolidis,
ut nulla foramina,quæ videri pofsint,appareant, cum cunéis di viduntur.
Quo rinè m o d o & Snebergi &Mannisteldi fuit inventa. Ea ex fùbterraneis
cavernis elatain lucem primò turgetac inB'atur,mox devila decedit:
ran.acrebrius reperitur in G alliisTolofæ,in laxo arenaccorubro, candidis
maculis diftindo,exquo molæ fiunt:quocirca id genus rixa omnia,pnufqua
molas cx cis ficiant,perfringunt : quodni teccrint, ranx, ubi efi mole verían-
tur, concaluerint, inflar! folent, & difruptis molis frumenta veneno inflccre.
Spondylis autem vermis intra terram reperiri folet, ita circa radices covolu-
tas ut verticilli,quod Græci mriMxc, vocant,fpecicm præ fe Icrat: unde nome
invenit. Ei longitudo & crafsitudo mimmi digiti:caputrubrum,reliquü corpus
album,nifi quod fiipcrnè fìt aliquanti'i nigrum,ubi cibo,quem fumit,tur-
Qct : quæ hortoirum peftis, cùm nec careat peclibus, nam ièx habct, nec ièrpat,
tanien Plinius fcribit, genus id ferpcntis eit, radices herbarum totas cÙfumit,
fruticum corticcm, quo radices eoru obducuntur, tantfi abrodit : quinetiam
edit radices cucumeris afinini,chamæleontis nigri, centauri, peucedani, ariftolochiæ,
vitis fylveftris,ci'im .diud animai cas non attingat.Sed vermis quadrupes,
qui in Majo natus in agris currit, item cralTus & longus minimum digitum,
ut pulices terreni, in leguminibus orti, fupra terram vivit. Ei corpus
foolle,nigrorfplédidus,gr.acilisifthmus:pofteriorcorporis parspecìoriadhæret:
cùm in manus fumitur,eas pingui liquore intìcit,pellit urinam,fed una
ringuinem. Afcarides etiam,qui funt vermes parvi,non unius & ejufdem co-
ioris:nam alii candidi,alii lutei,alii nigri,fcpius aratro excitantur. Reperiunturautempluresinunumaliquemlocum
congregatici vaftantrita: etenim
validas fegetcs radicibus fubfeclis enecant. At lumbricos, qui item intra terram
gignuntur,* oculiscarent,pluviæeliciunt. CócinnèigiturEuclioPlau-
tinus,iolicitus de aula auro referta, inquit ad Strophylum:
Foras,joras lumhrice, qui fub terra erepfijii modò.
Qui modo nufquam comparehas,nunc quorn compar es,peris.
Quin
Quin cochleæ in Balearibus infulis, ut Plinius fcribit, cavaticæ appellate;
non prorepunt è cavis terræ, neque herba vivunt, fed uvæ modo inter iè cohærent.
Accedo nunc ad altcrum animantium fubterranearum genus,quod
in humidis terræ locis agit : etfi lumbrici etiam & aliæ quædam id genus animantes
in terra tantùm gignuntur humida. PifcCs autem fofsiles duorum generum
inveniuntur,fed intra terram nónihil teretes ut anguillæ,verùm pelle
carent tenaci,fquamis etiam,ut & gobii,duramq; nec admodum jucunda gu-
ftui habent carnem : majores crafsi funt ferè duos digitos ; minores, digitum:
illi longi circiter palmos quatuor,hi tres.Sohum edunt acutum.Eos pharma-
copolæ in vitrum inclufos de trabe fufpendunt,ut fpcdaculum hominibus
præbeant,longoq; tempore alunt pane & aliis quibuflam. Ex fluminibus au^
tem quæ currunt in locis paludinofis, egrefsi per riparum venas lôgius penetrant
in terra, & interdum in proximi oppidi celias ulq; iùbterraneas, in quibus
vinum vel cervifia folet condi. Attamen Theophraftus fcribit eos reperiri
juxta fluvios,* in aquofis locis. Cùm emm terram inundaverit aqua,ex alveis
fluminum egredi in cam: cùm decreverit, relinqui in exiccata. Itaq; per-
fequentes humorem terram fubire,dein humoreexiccatoinhalitu permanere
, non aliter ac piíces inter cæteros falitos vivunt. In latebris autem propter
fenfuum ftuporem eos nihil fentire, fed effoifos fe movere. Non difsi-
mile ait accidere in Ponto his pifcibus quos glacies compleditur. Etenim nô
jrius fentiunt & moventur,quàm in patinam injedi coquantur. Verùm nulos
pifces, qui in fluvhsverriri femper foliti fuerunt, poft inundationes in locis
ficcis relidos fubire t e r r a m videmus, fed omnes de vita decedere. Itaque
cùm foffiles pifces etiam in locis, quos non mundavit aqua, foleant inveniri,
certum eft illos eò per ven.as & venulas penetrare. De qua re ultra Albina Or-
teranti, quod oppidum eft ad Polfenicium fluvium, diligenter advertí. Nec
in Germania modò foffiles pifces reperiri lolent,fed etiam poft Pyrenæos
montes,utPolybius in quarto & trigefimo hiftoriarum libro tradit,ufque ad
N arbonem amnem planicies eft, per quam fluvii feruntur Iliberiy* Rofchinus
fluentes propter urbes ejulHem nominis,quæ habitantur aCeltis. In hac
igitur planicie funt pifces foffiles didi. In ea enim eft terra tenuis, & multum
mfcitur gramen : fub quod altitudine duorum vel trium cubitorum per aren’am
aqua fluminum dilatatafluit. Et fi quandoinundaverintcum aqua,pifcés
tèrram fubeuntes alimenti caufa, (nam minficè appetunt grammis radices)
planiciem efficiunt referti pifcibus fùbterraneis, quos incolæ effodiunt.
Inveniuntur etiam foffiles pifces circa Heracleam, & in multis Ponti locis, ut
Theophraftus memoriæ prodidit: in Paphlagonia,ut Eudoxus. Quin, fi Se-
necæ crcdimus,fub terra funt ftagna obfelri tenebris & locis amplis. Ammalia
quoque illis innafountur, fed tarda & informia,Ut in acre cæco,pinguique
concepta, & in aquis torpentibus fada. Et, ut idem fcribit, in Caria circa Idi-
mum urbem, cùm exiliflèt unda, periere quicunque illos ederant pifces,quos
ignoto ante eum diem cælo novus amnis oftendit. i i • r u
Poftrem ò i n fubterranearüm animantium,lèu,quod placet theologis,lubftantiarum
numero haberi poffimt dæmones, qui in quibuidam verfantur
fodinis. Eorum autem duplex eft genus. Sunt cnim truculenti & terribfles
alpe