jS' D E R E M E T A L L I C A L I B E R L
I n m metallicæ peritos ; turn eos, qui impenfam faciunt m metal la, inter quos
numerari poffuntReges,Principes,Respub.&inhis,honeftifsnntisq^
1 , vis; uim denique intelligimus præfeftos metallorum,qualis RutTRucidi-
,1. , nobilis illehffioriarumScriptor,quem Athemenfes nræpofueruntTha-
liorum metallis. Attamen confumere aliquid operæ & laboris m tofsione ve-
n i--Lim, non eft indecorù metallicis,maxime fi ipfi fumptum fecerint m mela!!.'.
; quemadmodumnecmagnisviris,proprios agros colere t^alioquiRomanusSenatus
L.Qiuntium Cincmnatum, operi agreíti intenti., non creaffet
Didatorem : nec viros civitatisprimarios, a villis arcefsiilet m cimiam. (imiliterneq;
MaximilianusCæfar,noitraætateConraduniafcr,pfiiretinnumerum
nobilium, qui Comités nominantur : ( fuit vero il e, cum in metallis
Snebergi oseras daret,egentifsimus;quarecognomentu habebatPauperis-.
fed non multos poft annos, ex metallis Eirfti.quod eft oppidum in Lotharin-
gia, dives fadus, nomen exFortuna invenit) neq; UladMaus rex, in coetu eofu.;,
quosvocàtBaimnes,repofuiflètThurfiumc^emCracovienfem,quem
metal a, ejus partis regni Ungarorum, quæ quondam Dacia ftiit dida, fortu-
nislocupletârunt. Quinetiam ne metaflica quidem plebs eft v ilis * .abjeda.
etenim nodtirnisæquè ac diurnis vigilas &operibusexercitata, habet duri-
tiam corporum immanent,facilliméque,cum res pofttdat,labores & muñera
militiæ itiftinet : quippe quæ confuevit ad multam nodem vigilare, tradare
ferramenta,foíTas ducere, agerecuniculos, npachmas tabricari,onera ierre.
Quocirca rei militaris periti,eam non modotirbanxplebi præferunt; fed
^ tm i-u ftic æ . V eri\m ,uttandem huicdifputationifinem faciam ,cum quæ -
ftjs maximi fìn tfa n e ra to n s,bellatoris,m ercatoris,agricolæ ,metallici : foenus
autem fit odiofum,præda, crudeliter capta ex fortunis plebis, non culpa
calamitofæ,impia:quæftusmetallicihoneftateacdecorepræftet mercatoris
lucro : non minus fit bonus, quàm agricolæ, mul to uberior : quis non intel-
ligit, Metallicam inprimis efle honeftam ? Certe cum una fit ex decent max.-
mis rebus optimisque, pecuniam magnam bono modo mvenire,
id homo ftudiofus & diligens rei familians, non a-
lia ratione facilius, quàm metallica
poteft aifequi.
De re metallica Libri primi
F i n i s .
G E O RGEORGl
f AGRICOLÆ
DE RE M E T A L L I C A
L I B E R S E C U N D U S .
U A L I S eflè debeatperfedusmetallicus,*quæ contra
artem metallicam,* metalla,atque ipfos metallicos
viden tur valere, vel pro eis flint,primoLibro fatis
explicavi : nunc decrevi metallicos ampliùs informare.
Qui inprimis neceflè habent,findè Deum colere,ac ea,
quæ dicam, fcire, * operam dare, ut quoque opus effì-
ciatur ritè atque diligenter. Etenim divina providentia
fadum eft, ut his, qui norunt ea, quæ oportet facere, *
curant,ut perfici polsint, plerumque omnia fecunda accidant: inertibus con-
trà,& qui curam in rebus abiolvendis non ponunt, adverfa. Nemo certe fatis
habet,omnes artifìcii metallici partes in animi notionereponere,fine impen-
fis,quæ faciendæ flint in metalla: vel fine laboribus,quos fibi ipfe flimit &
fuftinet. Itaque fi quis facultatcm habet id, quod opus eft, in fumptum ero-
gandi,mercenarios,quotquot vult, in operas cujuíque generis mittet; ut
quondam SofiasThracéfis in argentarías operas mifi't mille lèrvos, quos ipfi
clocaveratNicias Athenienfis filius Nicerati. Si nullam impenflimfacerepo-
teft, ex omnibus opcribusfacilimum quodque fibi adefficicndum eligat. Ex
quo genere hæc duo potiisimùm flint, Ducere foflàs, * rivorü ac flumintim
arenas lavare.Namex hisCrpenumero colligunturauriramenta: autlapides
nigri,ex quibus conflatur plumbum candidum:aut etiam gemmæ. Illæ ape-
riunt venas,quæ interdum abundant metallis,in flimmo ceíjiite inventis. Si-
ve igitur arte, five calti, in ejus manus tales arcnæ aut venæ inciderint, quæftum
fibi inftituere poteritfi'ne impendio,&ex paupere dives repente fieri.
Contrà verò,fi optatis non relj3onderunt,mox de lotione vel fofsione defifte-
relicebit. V erùm, cùm unus aliquis, rei familiaris amplificandæ gratia, lòlus
facit impeniàs in metallum,magni refert,ipfum intereflè operibus,* prælèn-
tem videro cmnia,quæeffici juisit. Quamobrem, aut ad fodinà domicilium
habeat ; ut fe in confpecflum operariis femper dare poisit, femperque cavere,
ne quis fuum munus negligente!- exequatur : aut habitet in propinquis locis;
ut & crebro metallicas operas invifat, * crebrius, ad metallum fe venturum,
quàm fitventurus,operariispernuncium fi'gnifìcet. Etenim flio adventu,vel
ejus denunciatione,mercenariumferèquemq;fictcrrebit,utnunquamnon
diligenter negotium flium agat. Sed cùm inviferit metallum,diligenter operarios
laiidet,* interdCi eis det muñera, ut & ip fi,* alii alacriores ad laboran-
dum fiant : contràncgligcntes objurget, atq; aliquos ex metallis amoveat, &
in eorum locum fedulosflibftituat. Quinetiam dominus fæpenumero, dies
nodesq; maneat in metallo. Quæ non fit manfio defidioià & mollis:nam me-
tallicijin re familiari augéda diligcntis, intereft, frequéter delcendere in fodinà,
& aliquid temporis cóferre ad naturam venarù fibrarumq; cognoícendá,
b 4