Foffas autem latentes æquè ac cuniculos fubftruunt metallici : aflamen tigillis
inferioribus non indigent,nec canalibus: longius enim ñeque glebæ faxorum
vehuntur, nec aqua fluit. V erùm adis jam cuniculis, aut etiam foísis
latentibus, íi venæ íiiperior pars erit gravida metallis, ut interdum ad multos
paffus effe folet, in earum vertice iterum atq; iterum latentes aguntur ufo; ad
cam venæ partem,quæ non eft metallis foecunda : quarum follarum fubftru-
diones ita fe habent. Tigna admodum robuftaper intervalla in formas tedi
& fundamenti includuntur : atque ipfis alia tigna,quorum quodque eft teres,
utpoterude,continenter fuperponuntur: quæ ut onera fuftinere pofsint, feC-
quipedem craffa effe folent. Itaque cùm materia metallica fuerit efioffa,alioq;
loco foditur vena, glebæ faxorum, præfertim fi non fine magna diificultate
cxtrahi pofsint, in ejufmodi foffas fubftrudas invehuntur : parcuntque labori
tradores, & dimidias impenfas domini lucrantur. Atque eorum quidem,
quæ ad puteorum,cuniculorum,foflàrù latentium ftruduram pertinet, hæc
ferè ratio eft. Quæ autem hadenus fcripfi,partim propria funt venæ profun-
dæ,partim cômunia omnium ven.arum: eorum vero quæ fequuntur, quædâ
venis dilatatis peculi aria funt,cumulatis quædam: fed priùs dicam quo modo
dilatatæ fînt excavandæ. Qua torrétes,aut rivi,aut amnes,cùm inundaverint,
alluentes declivem montis vel collis partem,venas dilatatas detexerint, agen-
dus eft cuniculus primó redus & anguftus,deinde latus : nâ vena ferè omnis
excindenda eft: qui cuniculus ubi longius fuerit adus,in montem vel collem
puteus foditur, qui & auram præbeat,&per quem interdum materia metallica,
terræ, faxa minoribus impenfis extrahuntur, quàm per longifsima cuni-
cuÎi fpacia evehi pofsint : atque etiam in iifdem locis, ad quos nondum pertinet
cuniculus, metallici fodiunt puteos, ut venam dilatatam, quam intra ter-
. ramfubeil'econjiciunt,forsionibuspatefacerepofsint:quomodoterrenacute
detraeva, perfodiunt faxa, modò unius generis & coloris : modò unius generis,
fed diverfî coloris:modò diverforum generum,fed unius coloris: nunc
verò diverforum generum & colortim. T am auté fîngulorum quàm univer-
forum faxorum a titudo incerta eft. Nam univerfain quibufdam locis alta
funt viginti paffus, in aliis amplius quinquaginta: lìngula verò alibi femipe-
dem, alibi pedem unum vel duos aut plures, alibi paffum unû,duos, tres, p u-
rèsve. Verbi gratiâ, in locis, qui font ad radices Meliboci montis,plura coloris
diverfi faxategunt æris venam dilatatane Etenim cùm terreno corio nudati
fuerint, primó faxum occurrit,quod eft rubrum, fed obfcurum,* altum
ad paffus viginti, vel triginta, vel etiam quinque & triginta. Deinde alterum
item rtibrum,fed coloris diluti : id ad duos paffus altum effe folet:fob hqcfob-
jeiflaeft argilla cinerea,alta ferèpaffum:quæ etiamfi metallica non fif,vena
eft. Tum lèquitur tertium làxum,quod cinereum eft,& circiter tres paffus altum;
fob quo latet cineris vena,cujus altitudo ad quinque paffus. Is tinis cum
faxo ejufde coloris permiftus eft : cui fobjunAù faxum, quartum numero, fti-
fcum,pedé altum. Huic verò quintù pallidi vel foblutei coloris, altú duos pedes:
cui fobeft fextii,item fufcum,fed aíperú & altú tres pedes. Poftea occurrit
feptimCi fimiliter fufcti,fed proximo nigrius & altCì duospedes^uodfequitur
oftavù cinereum,afperCi,altum pedem: id,ut etia alia,nonnunq fibræ lapidis,
qui
qui facilè igni liquelcit, lè dindi generis diftinguunt : fob quo eft aliud làxum
cinereum,Teve,aÌtù quinq;pedes:cui ^iximum dilUti coloris cinereum,altum
pedem ; fob quo fobjcÀù eie undecimum : quod ipfom quoq; fulcum eft & lè-
ptimo fimilimù,atq; altum duos pedes ; fob eo rurfos duodecimum fobcàdidi
coloris,mollc,ctià altum duos pedes : ejus onus foftinet decimümtertiú cine-
rcum & altum pedem,cujus rurfos decimÌi quartum fobatrum & altuni lèmi-
pcdé : id excipit làxum cólèquens atrlim, altum item lèmipedem, quod rurfos
deci mum lèxtù magis atrum, cujus quoq; altitiido eadem, fob quo t ande latet
lapis ærofos,niger ille & filsilis,ac q interdum tenuilsimis, ut alias Icripfi,pyrite
aurei coloris bradeis,qiiafi Icintillis adhærentib.&dilcurrentibus,varias
animantium Ipecies exprimit. Dutri auté venam dilatata metallica effòdiunt
lóge latecj; agunt cuniculum humilem: atq; in eo,fi res & iplà loci natura con-
ceflèrit, alterum fodiunt puteum gratià perlcrutàdi num fob vena, primò inventa,
fît altera. Etenim interdum fob eafont duæ,tres,plurcsveiildémetallis
gravidæ: quas fimiliter longè lateq; excavant. Dilatatas auté venas plerumq;
accubantes effòdiunt: ne verò veftes terant,* humeros finiftros lædàt,ad eos
plerunq; folent afferculos modicos alligare : quocirca ejuimodi folfores,quia
neceffe eft eos,ut polsint uti ierramentis, collain finiftrum latus infledere, ca
nó rarò gerunt intorta. Hæ auté venæ nonunqiiam etiam ipfe Icinduntur in
partes,quæ quo loco rurfos coeunt,ibi plerunq; uberior & prgftatior inveni-
ttir materia: idem fit libi fibra-,quib.omnino non carét,cum eis cójunguntur,
aut ipiàs tranlverfe lècant,vel ohliquè dilfindunt. Verùm,nc mons aut collis
hoc modo latè folFolIus,foa molefobfidat,vel nativæ quædam fulturæ & for-
nices relinquuntur,qtiibus,ut fundaméto,nixus fobfìftat:vel aliqug fabrican-
tur liibftrudiones,quæ eum foftineant. Quinetiam res effofiàs,quæ Itietallo-
rum expertes font, mox alveis fobtrahunt,* retro fondcntes loca cava rurfos
iifdem complent.Porrò venæ cumulatæ fodiuntur ratione aliquantum dilsi-
mili : cùm em in fomma tellure metallum aliquod efflorelcit,primò unus puteus
foditur. Deinde,fi operæprecium foerit,circa ipfom multi alii fodiuntur
putei,* cuniculi in monte aguntur. Si verò torrens vel aqua fontana metalli
ramenta rapuerit è tali cumulo, cuniculus primo materiæ inquirendac gratià
agitur in mótem vel in collem. Deinde eà inventâ,püteüs fóditur,redaq; dè-
primitur: quoniam verò totus mons,magis vero collis foffòditUr,quòd totits
conftet è materia metallica, neceflè'eft nativas fulturas * fornices relinquerc
aut eum fobftruere. Sed cùm interdum vena flt admodum dura, igni frangi-
tununde fit ut fulturis,quæ molles fiunt,diflcilutis,vel fobftrudionibus cóm-
buftis,mons magna mole in iè cadat, vaftoque hiatu abforbeantur putéorüm
ftrtic'fliræ: quocirca utile e rit,aliquot puteos, ejuimodi ruinis non fobje-
d:os, circiim cumulatam venam fodere, per quos res éffôflæ extrahi poisint,
* cùm fulturæ *fobftrudiones adhuc integræ*folidæfüerint,*poftea-
quam ignis calore labefadatæ conciderint,quinetiam,quia venam quæ con-
cidit, ipiàm quoque igni frangere neceffe eft, in voragine novi fodiendi font
putei, per quos fomus eludari poisit. Qua præterea parte fibræ intercurrunt,
plerunque frudus uberior ex foisione capitur, quæ in plumbi candidi metallis
lapillos nigros,interdum magnitudine nucis juglandis in iè continent.
h 2