54 D E R E M E T A L L I C A
quod folis radii ex eis materiam metallicam eliciant, parum metalli gignunt.
Re autcm vera neq; experimentum confentit metallicis, qui ita oc venís cen-
feni, nec eorum ratio eft firma t fiquidem venas, quæ ex oriente pertinent in
occidentem per devexum montis, quod inclinât ad mendiem,quæq; capita
proferunt in eandem meridiem non minus efle gravidas metallis, quam eas,
duibtis primas in bonitate ifti metallici dare folent: proximis annts declaravit
Albcrthami vena Laurentiani, quam etiam noftri donum divinum appellat,
permtilmm cnim argenti pun ex ipk eft'odei tint. Et ntiper Anncbergi vena,
nomine ipfius codeftiiim exercitus niincupata^lanu fecit multo argento,ve-
nas quæ ex feptentrionibtis fe tendíit ad meridiem, quæq; capita proterut in
occidentem,nihilo minus elle divitcs metallorum, qua eas quæ capita prote-
runt in orientem. At calores à fole nequeunt ex ejuimodi vcnis extrahcre ma-
terira metallica: ut enim è fumma territ cute vapbres eliciaht,inejusviicera
ufq; no pénétrât : nam aer cuniculi,qué terra ad duos paìlus iolida tegit ac velat,
æftatefri2iduseft:liccenimintei-mcdiàterrarephmitiolisimpctu:quam
rem cum notam habeant ailidifsimarum rcgionii incolæ atq; habiiatores in-
terditi in fpeluncis jacent,quæ eos à nimio lolis ardore defeno.unt: quinetiam
tântü abeft ut fol è profCido terræ materia metallicâ cliciat,ut ne exicc.we qtiidempofsitplerofq;
locosvenisabund8,tes, propterea quodveftmarboribus
fint & umbrofi. Porrò alii quide metallici ex omnis generis metalli ^enis, eas,
quas dixi,eligCit : alii verò improbit ærarias,jam flicftis contrario modo ie ffa-
bentes : quibus dira ipfis nihil rationis videtur efle. Nam quæ cauia efle poilet
cur fol ex venis ærariis materiam æris no eliciat ? ut ex argentariis,argenti, ex
aurariis,auri? Præterea quidá metallici,quorÚ è numero iuit CalbuS, Huvios
* rivos auriferos inter fe diftinguunt.Fluvius,inquitit,aut rivus arenularu &
granorii auri maximé eft ferax,qui ab oriente manat & iluit in ocadenle:^q;
alluit radices montiù qmiìmtinfeptentrionibus fiti.Planitie vero campcltre
habet in meridie aut occidente.òecundas aùt tenet fluvius vel rivus,qui contrario
curfU ab occidente manans,orientem petit : qui habet in feptentnont-
busmontes,in meridie planitiemcampeftrem. Tertiasverodeieruntfluvio
vel rivo,qtii à feptentrionib. man.at in meridiem & alluit radices montiti qui
funt in oriente fiti.At omniù minime ajunt aUri feracem eife fluviii vel rivu,
qui cótrario curili à meridie manas, Icptentriones petit : & alluit radices mo-
tiumquiinoccidétefitifunt.Poftremò fluvii vel rivi,qui ab orietislolis partibus
manant in obeuntis partes,aut qui à feptentrionum partibus manant in
meri dici partes,quo propius ad jam laudatos accedùt, eo hint aun teraciores :
quò longius ab eis dilcedunt,eò funt minus auri feraces.Sic ifti lentiut de Hu-
viis & rivis.Quia verò aurum non gignitur in fluviis & rivis,ut hb.De iubter-
raneorù ortu&caufis.5.difputavimus c5traAlbertÙ,fed a venis & fibris abre-
ptum confidit in amniù rivorùmve arenis,qualemcunq; tandem curium te-
nuerit fluvius aut rivus,in eo aurum inveniri poiTe rationi eft cófentaneum,
cui experimentÙetiànonrepUgnat.Attaméaurùin venis & fibris, quæ lunt
fub alveo fluvii vel rivi,ut in cæteris gigni & inveniri non negamus.
De re Metallica Libri n i. f i n i s :
G E O R G I l A G R I C OL
A E D E R E M E T A L L I C A
L I B E R Q . V A R T U S .
E R T I V s liber explanavit varias & multiplices venarum
Si fibrarum differentias. . Quartus hic areas fodinarum
& rationem dimetiendi explicabit, atq; ad officia
metallica deflecflct. Itaq; metallicus, fi vena, quam
aperuit,ipfi cordi eft , primo quoq; tempore adit ad
magiftrum metallicorum & petit, ut ei det jus fodinæ.
Hujus cnim eft proprium officium atq; munus fodinas
addicene. Itaq; pi imò illi,ut venæ inventori, caput
fodinarum addicit, cæteris pro ut ex ordine quifq; petit, reliquas fodinas.
Modus autem areæ fodinarum meniùra pàfllis comprehe'nditur, qui metallicis
eft fex pcdum:atq; menllira quidam eft utriufq; manus extenfe una cum
latitudine pedloris : fed aliæ gentes aliam ei longitudinem tribuunt: nam
Græcis qui igyiai nòminaht; eft lèxpediim,Rtimanisquinq;; Hæc autem
meriillra metallicis ufitata ex Grgcorum coniùetudine videri poteft defluxif
ft ad Germanos. Verùm pes metallicu? propius àccedit ad longitudinem pedis
Græci : nam eo tribus tantummodo digiti item Græci, quartis partibus
longioreft,ftdæque ac Romanis dividitur initias duodecim uncias. PafTus
autem multiplicatus in unum,duo,tria,pluraùe demenfa procediti at demen-
fum quoquo verfus pafsuum eft feptem. Sed area fodinarum plerumq; quadrata
eft aut longa ; quadratæ omnia latera flint paria : ergo duorum numeri
in ft multiplicati flimmam pafllium quadratorum conficiunt,verbi cauiàide-
menfi forma eft undiq; palfuum feptem. Hunc numerum in fe multiplicato;
& fiunt paiTus XLIX.
Quadrata areafive demenjtforma:
VII
VII
Lôngæ verò are* latera longitudinis flint paria: fimiliter latitudinisief-
go unius lateris lorigitudinis numerus,fi multiplicatus fuerit cum alterius la-
teris latitudinis numero, ea fumma paiTuum quadratorum,quæ ex multipli-
catione fit, areæ éft longæ : exempli cauri : demenfi duplicati forma paílíis
habet longitudinis xiiii.latitudinis VII, qui duo numeri in fe multiplicati
efficiuntpaifus XCViii.
c 4