tern, vel cuniculum fuerit, igni frangitur,{èd non uno modo. Nam fi cavum
fuerit latum, in ipilim multa ligna imponuntur ut imponi poflunt, fin angu-
ilum,pauca. Altero major ignium vis venam magis àiàxis fundamenti, vcl
etiam interdum tedi ièparat: altero minor, minus veruntamen, quia tunc
ignis ardor cocrcetur, reprimiturque faxorum fragmcntis, quæ lignis in ca-
vumangufl:umpofitispræponuntur,vcnamitemàiâxisrcitilvcrepotefl:. Si
præterea cavum fuerit humile,una tantummodo lignorfi ftrucs in ipiiim im-
ponitur,fin altum d u x , & quidem altera iùper alteram, quo modo inferior
acccnfa,luperiorein accendit : & ignis ab aura in venam peri atus,eam ièparat
■à làxis, quæ ipfa quanquam Ittnt durilsima, læpè fic cmollit, ut omniurn maximè
fiant fragilia : qua parte Hannibal dux Poenorum, metallicos Hilpania-
ruin imitatus,duritiemAlpium aceto* igni Iregit. Quinetiam fi vena fuerit
admodum lata, qualis p umbi candidi eflelblet,foflòres cavant venulas,
inque cacava quoque imponunt arida lig n a ,* eis crebrius interponunt ligna,
quibus utrinque Iùnt tenuilsimæ bradeæ, flabellorum quorundam in-
ftar crilpatæ,quæftcilè ignem concipiunt,* conccptum cum aliis lignis,
quæ carent eis, communicant.
Lgnii ìic ììfit A. Ligna quihw utrinque font tenufoma braitea
.rfonte B. Luniculi0 C.
Interea
Interea verò dum venæ *faxa,quo ulfa halitum virofüm expirant, & putei
vcl cuniculi fumúex fefe emittunt, folTores &cæteri operarli non defccn-
dunt in fodinas,nc virus eorum valetudinem perturber, aut ipfos prorfus in-
terimat : ut de malis metallicorum didurUs, fufifis explicabo. Sedcùm vene-
noius halitus & fumus,pcr \*enam aut fibram permeare aut tranfìre potelf in
proximasfodmas,quibusduræ vcnævel faxa non funt; ne Ifrangufent operarios,
magifter metallicorum nemini concedit, ut in puteis vel cuniculis
Igni fi angat venas aut faxa. V cnæ autem partes vel ejus faxorumqüe cruftas;
quas VIS ignisà reliquo faxi corpore lèparavit, fi in fupcriori parte fuerint,
foflores contis detrudunt,autübi adhuc aliquam habent duritiam,bacilla
terreanmis impingunt,atqucitaeasdejiciunt:fi'n in latcribus,malleis per-
CLitiUnt. Quæ ficFradæ decidunt: aut 1Ì etiam aliqua remanferit durities,
eas ferramentis abrumpunt. Seorfum autem faxum & terra, feórfuin metallum
& materia metallica in vafa ingeruntur & trahuntur fub dium aut ad
proximum cuniculum: fi putei non fiierintalti,machina quam verfantbo-
mines : fin alti, ea quam circuniagunt equi. Verùm fepè aquarum multitu-
do, interdum aer immobilis manens foísionibus impeclimento eft : quocirca
hæ res peræqueac folsiones metallicis maximæcüræ Iùnt, aut eflèdebent.
Aquas autemvenæ&fibræ,potifsimtimfofsilibus vacuæ,infuhdunt in puteos
& cuniculos. Aer vero manet immobilis,etiam tamin cuniculo,quam
in puteo: in puteo quidem profundo,fìToiitariusfuerit,hòc eft,finéc a i cum
cuniculus pertineat, ncque cum alio puteo fit follà latente conjundus: in cuniculo
verò fi longius in montém acfus fuerit, nec ullus puteus adeo fuerit
depreflùs,uteumattingat. InneutTiscnim aeris motiones&commutatio-
nes fieri poflunt : qua de cauflà halitus fiunt graves & nebulæ fi'miles, ac fitum,
teff udinis , vel lùbterranea: alicujus cellæ ; multos añrios undiqiie con-
clufæ inftar, redolentes : quocirca foifores in his diu laborem,* fi fodina ab-
undaverit argento vel auro, non fuftinent : aut IÎ fiiftinuerint, anhelitum liberé
traherc nequeunt, & capitis dolores habent : quod magis accidit fi labo-
raverintini ifismulti,mult.asqUc lucernas,quæ tunclanguidumlilmen eis
præbent, adhibuerint. Halitus nanque qiios tam lucernæ qüàm homines expirant,
alios halitus graviores efficiunt. Sed aqua mediocris diverfigeneris
machinis, quas verlaftt,tradant ve homines, exhauritur ex puteis. Si Verò
tanta tamque multa in Unum puteum confluxerit,ut magis impediat folsio-
nes,alterloditur puteus,qui aIiqiiotpaflùsàprióridiftet:quomodo in eorum
altero labor *o pu s perficitur fine impedimento: in alterum, qui magis
deprcíTus loco lacuna-erit, derivatur aqua: quæ vcl iifdem machinis, vel
ea quam circumagunt equi, extrahitur in canales cuniculi proximi, aut cafe
, ut per eos effluat. Scd ubi in unum fodinæ puteum àltius eftoflùm aqua
omnis omnium proximarum fodinarum, non modo illius venæ, in qua puteus
foditur,fed aliarum etiam venarum confluir, tuncnecefleeftjUt ampia
fiat lacuna , quæ colligat aquas : ex qua lacuna rurlùs exanelantur machinis
per fiftulas tra. entibus , vel quibus lunt bulgæ : de quibus in lequen-
ti libro uberius dicam. Aquæ verò, quæ ex venis * fibris atqUe làxorurn
commiflùris in ciinicujos influunt, in eorum canales deducuntur. At aüram
pü