4 F
it
Vlyfsis Aldrouand i
cleftituanturdcArborumAnimâeiufq;facultatibusin poftrcmá vniuerfalis ArborkPlaiitis Alimentafacilètrahcrentur a d " u r n t i o n em, au^^^^
D o d r i n ^ Rubrica diiTertationem extare voIuimus.& co magis quia ipfarum Arborlti^m, & ob id appcrituni quendam naturalem in ijfdem implantauir, qui fimi]Ludinenï
Anima mere vege t a r iua .&inf enf ibi l i sprobè cogni t a indolentem cum Animum,c
maioraquoq;ínterinfortuniaprofperìtatiscapaxcflìcitur,infinuare nouit : vnu^^
minus, 1'»« eßmortdUbusprofptritatis via, Gr « c u s edocebat Bacchy lides,
nittm millo mAtore tarbidnm haheas , queat ita traducere suum.
ANIMA, ET E I V S F A C V L T A T E S
PRo ciuili pulcherrima forma Corotìas Arbor e a s ÌVetifle conftat; fed verioricoi
nandas Arbor e s f o rma decet mo d o vtcathcgoricè oilendamus.
fy^'i'^^ forma vernantes alit.
Here. Oeteo ^uas nemere nudo primut inueflit tepor,
Artß.l. I .de Arbor ibus calorem inefle naturalem.eafqj Anima prxditas eire,quamuisnonit3:
FI.C.1.& L tenter, ve fenfitiua Animalia, omnes Philofophi confenfere. Viuunt igitur Planu:
i..de Part, clufum propter in fe calorem, iJliufq;beneficio trahuntalimentum,atq;conficiun:,;
Anim. c. \ o nutriuntur, augefcunt, fuftentantur, & iìbi fimile progenerane. Vn d e Stagiroeusv,
Laur. lottb. aie vno contineri calore, iìnè quo nec Animalia, nec ftirpes viuere poirunt,& prop
Paradox. Mor s nihil aliud eft, quam caloris extindio;huncautera calorem ali:, & fuitinerpi
dec. I. Ta- humor,&aerÌus,quiinpartiiimiìmiIariumfubftantiamconfcrtus,omnemefFugi;
rad. 2. loruma c i em, tandiùq; vita d u r â t , q u a n d i ùma n e t d u o r um iftorum confenfus,!;
L.^.dep.A* calor omnium f u n â i o n um opifcxcenferur, humidura autem paflìuè fe haben5,di;
id.de Refp' üt a t em, feù conferuationem importât ; quando idemhoc c è calorem viuidè , iiicii:
tat, c, 14. finiul fouet ; hinc fit, quod diururnioris virx Ììnt Planta: illje, quK plus humidica:!:
tinofioris minus diflipabilisfortir»funt;meliufq;tunc omnes habent f e Plantiç, qit.
viuendi bina h x c principia cu extrinfecisprarftantius conformantur analogis,vc in
generalifer accidit, quo t empor e calor aduentirius tcmperatus cum natiuo ad opr
dum concur r i t . Humo r q ; moderartis exrraneus huraidum radicale confortât, h
Vir-giliuscanebat :
Fer adeò f r ondi nemorum, Ver vtile fyltiis,
Vere foment territy genitalia femina tofcunt
Cuius con ttariumeuenit in Autumno inxqualcm propter intemperiem diminu:
Ìoris, iuftòq,-'magis humidicatis adauctae, quct potiilìma fune in caufa, vt omnia (li
fcere cogantur, & tempor aneum fairem, atq; partialem fubeant interitum. Huiiiil
illud Primigenium ex femine in generarionis ipfuis principijs ortum, quod cÓtìniio
minuitur alimenti cuiufdam irrorarione corroboratiua eget,quo cica prohibeatur ï
abfumptio,& ita congeniti c a Jor i s ext indior e t a rde rur &i p i a , nulla fecus reparì'
arte. Pianta itaq; & Arbor e s per propria viuunt Anim5,<Sc non per vim folam coir
nem, ideft Anmiam Parentis rerum Telluris, vt falsò putabant Stoici, quia Pianta',
cadem tellurenaicentes, atq,-crefcentes, proprias, & pecuhares differenter ab inoii
cdunt operariones, & vario crefcunt modo, variaq; explicant folia, diuerfofq; etiü
conformant f r u i t u s . Multò minus audiendi funt Anaxagoras, Democ r i tus , & Eie
docles, qui Plantas, & Arbor e s Voluptate, Gaudio, Dolore, Triftitiaq; a i i c i, & ii
prjeditas, immò, & Ratione poliere, temere nimis, vt & alij
t.Cetrg»
txArifl.L
iJePLc.i.
^xerc^i^z^ credidere, meraq;infomniaÈruntSomnÌa,&: Vigilici Plantaruin,& Arborum, vali-
D Au^ud confequentia. VeriiTima proptereà triumpli--
I 'adu lo^ Ariftotelis Do t t r in a , Arbor e s n imi r um,& PlantasAnimavegetantefolummodòc:
I '2 d 'emor ^^^ debere, motu procul ab omni Animali, & volunrario, & localilìmpIici;c •
me'm 17 ' cum ilio tantum gaudeant fecundum quid, & partialiter, tanquam natiirbusfuperprincipijsfundato.
quemadmodumillcrefurrctìionis mo t u s , dequeTli^
phraftus menrionemfecit, & nos alibitraärauimus. Pianti s autem irnmobilthus exi/-
tibus (fic infit Ariftoteles) & accipientibus ex terra dimentHmneccJ[arinmfemHt i«
fum hanc habere particulam-,proportionales enimfunt radices Plant is, & cjua voeil»<'
•Animalibus, per ^uod alimentum ilU quidem ex terra accipiunf. hsc autem ex ßif/
Omni profus dubitatione carer,naturam inueniffc modur a ,quo mediante in Arbor;l^
&PlanquaiKUinprífertfenlitiLixclcIe
¿tationis,ficq;omnesefFedusmirabilioresinPlantis,pcr
i facultatesf;icultatibusAnima:fcnfitiu,-cfimiliimas, vtpotc imaginesqucedamiftarum
inoftcaabimagtnarioneadauvítas.nimiumqíeleuatas. Aliquam exhibent Plantx cum
Ammalibuslnfeäisfimilitudinem , propter Anima? diuifibilitatcm, qujcin Herbist-imen
propnè, & veré multiplicabilis e f t . £nnim Plant.e diui/k 'viuunt feparatim, oßuntmulti
Arbores ab vnoprincipio docet Ariftoteles in libello de luuenture, & fene-
¿tute.addens alibi r a t ioncmhunc in modum : Planta, 'vtquidam Animalia Infera diuifs,
viuunt,^uiapartes ipfz eademfruttntttr Anima, ac totumvtra^ enimparsfepara- ^
uháet omnia yegetandiinßrurnenta,qiiia vbiéjtcomoyi-nde qtio¿ poteßfieri alimen- t.^^.
fÍ4tím7io.Vbki:in Arboribus,& Plantis,in cortice videlicet,carne Iignofa,medulIis,&
viíceribuscunaiscoha'rcntibus,actraarixfacuItas, concoarix,cxpulrrix,&afnmilatrix
, reperitur; nam vbi^,- germina poteft emittere, floreiq; fubindè, f r u d u f q ; pe r i i c e r è . i ; -
¡aumhabetfpem-Jpracifnmfiterit,rurfus'virefcit,é-rami eins piillnUnt fic Veritas H*
B infallibihs in facris nos erudir. Hxc vna Ratio contrarias duabus poteft abunde fatisfa- : cereopimombus,eafq;diluere,depofitionefcilicetfeni]biliratis,&denegationeomnis,
&cuiufcunq; Animanonis m Arboribus, & Planris,qua: Ariftotelis ipfius eft his verbis
[ .expreíTa : Genus Plant arum refpeBu corporum cwterorum,qu<t Anima uacant,ipfum qtiaß
dnmd(fl,&refpec7u Animalis, inanime efe I'idetttr. Qui Anima quauis Arbor e s, .
: & Planras ípohare conantur, id facere autumant auftoritate facrarum Scripturarum ir- ^
¡,refi-agabih,fimimi Dei Creatoris verba in facris paginis contenta faftosè allegantes,vbi
; circa Plantas nulla fit mcntio de Anima illis inexiftente Germinet terra herbamviren.
ttm,èfm(memfemen,&lignumpomiferumfaciens fruBum iuxtágenusfuum,cuius
¡me» inßmetipfoßtßtper terram. Etfaäum eßita. Et Pauló poft de Generation^.
Pifaum. Dixit^ etiam Deus,producant Aqua reptile Anime viuentis , & -colatilefuftrterrmjub
Firmamento Cali-, creauit^ Deus Cete grandi a, & omnem Animamviuentemyatquemotabtlem.
Mox de generatione ccsterorum terreftrium Anima l ium'
^^ Dixit Deusproducat Terra Animam viuentem in generefuo, lumenta, & reptilia,
^&l>(ßwterra, fecundumfpeciesßuas, áfacJum eßita, ¿re. In quibus verbis obferuant
' Herbarum Animíe nullam heri mentionem, fed íolum de Animalibus ab Anima d e n ominaos
. Re tamen vera dicendum eft in facro Te x t u , r e fpe i iu He r b a r um, de An ima
implicirèfieri mentionem, de Anima fcilicet v n a , fimpliciíTima, & vege t ant e, quod in
il \ofacere fr ueíum, é fernen infemetipfo clariflimè confiftit ; Qu o d fi Pifces, & Bruta
exprcfsèpronunciatafint Animata, hoc fuit, quia duplicifruuntur An ima , virtualiter,
& eminenter, non vna fola, fimpliciq;vt Planta:, & proptereà dicumur illa duplicem
Animam habere, viuentem fciliceti hoc eft vegetatiuam, atquè motabilem, feù fenfiti-
«ani, voluntarièq; mo b i l em.
Qui vero Plancis tribuunt fenfationem, inter quos eft Adm. Reuer. P . Frater Tilomas
Campanella Dominicanus, Doiiìiifimus Vir, noftris hifcc temporibus viuens, qui
fuitloannisBaptifta: Monralbani Fratris mei germani Galatij Comitis amiciliicr.us ,
Ai-iftotelcmcontendunr in propriam extorquere fententiam,quamuis perperam,- Qu a -
re integrum Campanellx caput hic excribendum, ad Leótorum curiofitatem non nihil
palcendam Decreui ; propiufq; fic vi J c r e licebit, vt & fentire, quam propc , fi non p r o -
fcilicet Manicha;i ncti| P"e atringaiit fenfibilitarem Planca;,quemadmodum mihi licuit admirari in Pianta,qu$
Viua, qua:qj vigens fuo mo d o , & vegetans eft de pra-fenti in Viridario
innumerisrariflìmisplanrisrcfcrtiliìmo lacobi Zannonij Aromatarij Bon. & Botanici
incoparabiIis,ab eodem mihi anno c l apfomonf t r a t a j adf impl i c emt a í túfbl i a r e f l r ingc -
te,atc]jdaudente ficuti cÓchiliafaciiint,& Paulo pof t eadc folia, ex fe ipfa explicate atq;
^penéce. Piantarti neminidubitandu ejfet (lìc inquit Campanella; cum vefcan-
De iuuent,
& fen. f . I,
^'*t^i<tntur,crefcant,femina,& natosproducant, nonfecus ac Animalia.^apyepter
'•^^^tone Animaliainuerfa, immobiliag.vocantur. Pythagoravero fenfu pr^tditavimar.
At Ariji óteles infecundo ^e Anima., Vegctatiùa Anima, no» antem fenfitiua^ Magli.
apparent,proptereà quod, ait, oper at iones fenfusin eis, à" organa non reperiun-
'"f>q'(inihilominus non modofcnfus ,fed& Rat ioni s Achis in eis agnouit alias (fecun-
"Phyjicortim) quando ojiendit oper ari propterfi nem ,frttcius videlicet, vt atcrnentur,
N 2 f p i .
m
i