5 4 0 V ì y f s i s Aldrouandi
E X O T I C A
Seneca tp'I
Id.ep. 6.
Flaut, in ^
TrucuL
H.Ind. Occ.
ExRotto in
rhef. rer.
med. noit£
HtfpMb.^.
cäP. 59.
1 d. Re e c.pa -
gin. 43 o.
EXoticorimi fruñuum traclatio Dendrologicam ^bv'* Capere non eil qui dubiict,
Maregrau.
Hifi.hraßL
3. cap. 14.
fed nemo Virtutediccturexcellere, dum vel omnibus, velnemini credit, |¡cf;
oculis multò maior, quam aiiribys prxftandaßtfides. Multi funt fiui5ìusexotid
quos icriptos tantum inucnimus j aiirjbus ncc omni modani concedere,nec denegarcS,
dem conuenit 5 plus quidem vakt oculariis vnus reftis, quam auriti decern,fed probiri
& acceptari conuenit, quod probabilitatem, & verifimilirudinem non excedir. Huiu¡;
ce cenfus funr ea, quse lonftonus partim vid it ipfe, partim ab alijs defumpfit circi M;,
lorumCydoniorumpcregriniratem; vnde fcx Cydoniorum Exoticorum diifcrer:e;
fpecics nobis apud Indos nafccntes infinuat. i. Quarum diJla Icbucamici Bralilianorc
exiguos habet frutìus Cydonia referentes cum minutis intus granis virtute pr?di:accr.
tra dyfcnrerias vaidè efficaci, ex India Occident, l.i 5. c.S. 1 ."E.^MeloeorcopalììZi,:.
copal Indix Prouincia fic ditìa, Cydonij no ft rat is magnitudine, & folijs, verùm%:j
Melopeponis, ternis, quaternifuè granis vucc fimillimis prxgnans, faporc ccrafiacic,
& non modicum fuaui, medicifque virtutibus prauos expurgandi per aluum humo;
dotata. I . Sirtfoiifera Bengalenfium habetur folio Perfici, & ole.-e magnitud ine,florj
emittenspaucos, atqucdeciduos, frurtuquèper initia tenero, & ex viridi in atruc,
tendente ornatur, cui cortex ineft tenuis, fed fub ficcitate durillimus, quem marur:
Lufitani Marmelosde SengalavocvM- , Garziashunc Cydonium Bengalen
rum vulgum appellari aiunt Sir if ole ¡ Medic is vero ibidem Beli - , alijs Ciicecapotes,!ii
Noua Hifpania Capotes, idemquè vel conditur faccharo, acetouè ad delicias, veh:.
turexcuffapulpa,&inpu!ucrembellici pulueris ad tormenta redigitur. ^.Ccck ty
Äd/f/ZTabefcentium, feù Arbor fomnifera, qus incondita eft, terno ftipite, albisia
uis infesto,cortice fubdulci, floribus pallidis, frudu^; Cotoneiformi fomnifero .eat
quidem quoad carncm, fed nucleo lethali ; cuius foliatufa niitricum papillaslituá
difponunt, vt infantes ilJarumfuäua multisinfirmitatibus liberentur, & pra;cip¿
üiarrhxis ; ciuidemquè oíTa fruclus vfta, & puluerizata viceribus putridis íanatio
integram prxílant.Frudum eundem Hiípani vocant T z ,apotl, Se Zaploblanco. 5,
tlitlíapotl h x hot de genere Cydoniorum Pom um habens Cydonio firn il e breuispci
culis fulcatum, caftaniniquè coloris,de quo Reccus, &c. 6. Arbor perairpli,
fpifsè frondefcens
liola quinqué flauefcunt, quinqué vero virefcunt odoratilììma jfruiäus gignit orbiculi
res, compreíTos, hifpidos, lanuginofos, villofos adinftar mufci, & fub maturatioa.
trificè dehifcentes, in quorum centro globus carica magnitudine granis minimis«;
preífis , fufcis refertus inuenitur , cuius Plintx lignum pifcatonjs Limbis fabrííi
ciendís dicitur aptus.Ha'c omnia qnidem pulchra funt relatu,fed nos noftratiuin Aibt
ribus Cydoniorum frui, illafque noftds in frutetis vtilitcr alere datum eft
Dendro!ogi¿e L i b . I L 541
liiiuc fiiiem id iacere aiunt, nè ill« fterileicant, pulchritudinifuè obliuifcanturprioris
j^b ¡elibus Februarijs per totamhyememeas plantari, & non alias Pliniusaíferuit, &
ri,nbarbaris,quàmimberbibusftolonibus. & minimefiífis idconucnircnonnullire- Carol.Step.
ccncioresaffirmanr,quiiuuenip!ant:eprolailepingui[rimum, digeftumquè l^tamen. libA.c.16.
inieneituteveròcinecèm, cretamuè pukierizatam obijciunt. Frequent i ili ma porrò A^rte»
pullorum examina nimium fruticantis Cydonij fac llimam, &ciram multiplicationem
proinouentiafacmnt, Vt miìcionis, atque fationis omittatur cogitatio, & quod necefla- p ti j 1 1
fijalioquincultusdmerfi negligantur. Palladium obferuoexvnapartedocentean^, ^IT/j r,i
qiiod Cydonia Malus m fe iplam fola m inferi patiacur, ex alia verò ipfam omnes a:què
recipere,atque amanter refpicere Arborcs,vnà cum Conftantino iic fcribenreCvi^ö;?;4,
^Ciprißcitsomnem Arborem fufci^iunt, quamcunque ergo voles in b ^c inferito , aut
(timinfoltito. Et ob id credidit ille Melimela Athenienfia nil aliud efie, quam Mala^
inßta, vel in Pyraftrum, vel in Cotoneam Malum, à quo minimè difcors apparet Pallidius
fcribens^<f«/i Februario Cydoma inferuntur melius in trunco, i^ uàm in cortice.
In Febr.
ícdmnt infefttrculospropì omnis generis punici, for hi, omnium malorum, me Hora
^rtducunt. Infer ttntur aatem nouelU Arbore s, quibus fuccus e f i in cortice :ß maior efi,
(iiu rdicem melius infere tur, vbi corte x , & lignum beneficio foli adh x rentis hume fi it.
Sedquoinodò poteft intelligi, mihi audire redarguentem aliquem videor, quod CydonijArborislignum
plurimis virentibusalijslignis, & nuUi per infitionem iungatur ì
namraanifeftaexurgithic contradiaio;hanc obiedionem tali paito pofletolli mihi per.
ÜKiden, fi dixerimus Cydoniam Plantam alias perficere aptam nacameffe, non autem
pcrficinifiàfeìpfa, & quidem proprijHìmo, & iìngularilfimo, contraaliarumomnium
morem modo, longè ab accidentis condition e vult abeflfe, & foli us fubftanti«, qua:
íubftat, & fuftinet, & nulli alteri ineft rei, & verè non fufcipit magis, neque minus, &
& infra pullulans, ftéllatosdccaphyllos gercns flores, in quibiisraj iDinimSorborum, Mefpilorumuè,& Granarorum ; (ed Cotoneum non pofle, nifi Co- ta in Pom.
C V L T V R A , V E L S A T I O ,
Infitio.
PalLid.i'ru»
Hort.%dt^
m.ilis.
Ccn(L C / tf.
iib.l0.c,2 6
Pìi». l. 1 7.
ideò bene Intelligendus eft Palladius id elegantiifimè pronuncians hifce carminibus
Concludendum itaque Geoponicum poiTe, mediante Cotonei Mali radicali vigore,
fmftusalios eidem Cotoneo infertos maiores ,coloratiores,fuauiorefquèreddere,ni-/f.ixt/.Pir-
toneo maiori, maius reddere decus, & ibi fiftendum ; ibi profedìò de modo tantunu Afrieus de
crircurandum, vt habeatur intentum, hoc eft, aut propè terram magis, & verfus radi- mens Ale x .
ces,fecundum AfriciCIementisfententiam, veifupra terram per quatuor pedes iuxtà
Ceiidomum operando, attenta tamen teneriori, aut adulta magis ciufdem Arboris in- Celtd. Agr.
ferend« mte, atque alijs etiaminfpeftis conditionibus temporis, lociquè>necnoiu M.i.f.23.1.
communium aliorum, à parcicularium accidentium ; fed hjec omnia nonnifi c x ^ctùSì - ptrtittonis,
laoclarefcent Geoponico, qui fanitatem quoq; Arboream conferuare fciat.tamin Pianta,
quàminilliusfruaupr^fentem, velabfentemrecuperarefioridam, felicem, vernancem,
Tecttm omnia florentfeli x fanttas, atque Ver charitum, tecum fplen det^ ^ ' '
mius / ìnetefélt x . ' ^ ' > Frane. Da -
SicenimPomonacunaislibera, & exemptaabinffrmitatibus.fuoquè à Vertumno ^
lyncerè adamatadulcem, placidumquèinhifcefru«aibusfpirabitamorem, quam '
liunc iìnem liceat compellare 5 'Carmtn.
NON paucas interGeoponoscirca Cydonij Arboriscolenda?rationemcontr
dicciones inuenio ; aliquos audio dicentes nec ferendam, nec inferendamt
hancArborem, necimpensècolendam ; alij contendunthanc deberetó
Cum prdftet c unii is fe fu In a Cydonia pornis
Jlterius nullo creditur hofpitio.
Roborts e x terni librum afpernata fuperbit^
Scit tantum nullo crefcere pojfe decus.
Sei prtprijs pan dens cognata eubilia ramts,
Stati contenta fuum nobilitare bonum.
fplendentem, qualem Athensus egre^iè defcriptam nobis infinuauit.
T u Dea fac fpirent hac MaU Cydoma amorem.
coli »inferi, fublucari, farriri, impinguari, temporaquc illam terra? committendivatS
lecuneum Regiones diuerfas religiose obferuari j vndè Palladius Februarium menli»
ceteris pr«ferebat, paftinatamquè folum pro felici radicatarumtalearumtranípl;»
tatione fub Romano CÌBIO impensè laudabat. Aft OAobrem alij, atque Nouembrca.
eligi maluerunt pro Plantarum Cydonearum depolìcione caliditatem, & ficcitatcmsH
mis p roxi mam percimefcentcs ; alij fummam , alij demiflam , alij planam, alij decimai
profuisCydonijsclegere teilurem, &quif¿t'piffimccircumfodicuranthas PlantasiS
R «te
Zz MORBI
!
Í