i i - i
i ' .J •' • I
i l i f î ' i ;
2 4 8 v i y f s i s A l d r o u a n d i
f oftquara defeciffent à Gneo Pompeio in fugam verfi.duin ad propria remearct.G
de Fagina egregiè nutr iti, tefteOppiano, Fagineum laudibus cxcollerent alimcntm
Glandis Faginje vim vtiliííimam nos docent fues fempcr ex e:í hi lares, quorum „
nem fapidiíTimam, co¿iibiIem,ac l euem, & vtiiem ílomacho humano ipfafempert"
didic. Quem ad fenfum in Poetico Reufneri Pomar io habemus.
J ^ í o/ e f u á e f t i n g e n s A r b o r n e m o r o f x q u e F a g u s
R e u f n . i n Pi n g u e s c a r n e p i e s G l a n s y h i l a r e f q u e f a c i t .
' T o m a r.P o e t „Q^ prceftec Clans Cer rea, concludendum eft raeliorerrt ciTe Fa
Hincapud eundem Reufnerum.
I f i P e m,P e , S a g i n a n s p o r e o s , f o l i d a m C l a n s C e r r e a e a r n e m,
S e d d u r a m ( f r x f i a t F a g e a n e mf e ) f a c i t .
Et de hac forte inrellexic, cum retuUt.
M a m m a r um d e G l a n d e f e r u n t p r i x f i a r e f n i l l a s ,
Murium i t em, Glir iumque Turdorum , Merularum , Columborum
j y a d e n t t t s rum que multar um fagina exquifitifTunafemper exiftit, vt in Carneóla?, Stiria: ,C;:
D e n d r o l o g i a L i b . 1
S J .Pl.l.i 6
e ,6 .
f e m p t . thixquè fyluis ciare pacer, id referente Mathiolo. Scd eius quoque Glandisiiut
'MJ e L o b e t l nucleis pineis.v elamygdalis dulcibus non multò inferior,mulcis adhuc in Region
& S c delicatioribus in his íeculís efca fit expetita pauperculie plebi,ram in calidis, qu;:
4 3 3 • frigidis climatibus diuevfanti, ex quo nucleo copiofiliìmum quoque , & optimun
P o r t a m a g . primitur ol eum, pro condiendis non folùm agrcftibus cibis, fed ad lumina criim
»4/./.4.r.25 na rumnobi l ior a ,&mul ròc i a r ior a ,quàm cum ca:tcri¿ oléis efficienda aptiím;
•Per quam opcimo igitur iureFagusdi i ìa eft a verbo Gr x c o ? « ^ « ? > quod cftcomc;
V e m e c . a p. Sed in hoc quoque fobrietatis obliuifci minime oporter,quià copiofius,quàm pari:
S i p k fumptus hic cibus, caput petit, & cerebrum turbar, veluti lolium infelix » iomnt;
inducit noxium ,cbriorum fomno iìmilem ; fed debiris modo, 5c temporibus vii:::,
iucunditatem auger, & voluptatcm maiorem facit ; & eò magis hoc fit, quiàn;:.-
j o f e p h. B a p. illiusfacilitas labores panifici; frugum vaidè anxios , & operofosoftendit , vnc;\'i
c e n t u r i a 2. tericus illeerudituseriufcoriim huius ceui Poctarum facile Princepselegantilìicu
s p i g r.^%. c e c i n i t i n B p i g r a r a m a t i s . C h a o n i x p o f t q u a m G l a n d i f u á e ^ i t a r i j ì a ,
Pi e t e j l f o l i c i t o p i e n a l a b o r e c i b u s .
V S V S I N M E D I C I N A
/ ^ V à
v J ' ^ ^ ^ mi
Vàm bene Platonis in Charmide,vel de Tcmperantia medica pra'cept;i!^
hic habere videntur, nam de medicamento nos verba facimus temper,
mo, & maxime vniuerfali>quod eft Fagus ,omnc s non folùm fui parrcsa;
PU. i ^ . c . ' ^ , ^ ^ ^ dicinam facientes habens , fed cum nulla excedenti qualitace, ram sí':
Ì .C.€/ - / . i5. quàmpafTiufiexprimiselementaribus. Alexipharmacamtamenprxreliqiiis vh
V tribuere Scriptores fere cun¿ti, inter quos Plinius, Conftanrinus C<efar, Ps
H . 'Jyfn. chi iSj&Ruel l ius enumerantur, ita vt experimentum minimèpericiilofumtimerI |
Rh.1.í.c,'¡Z ^ j j ( j e c o i ì u m i o l ' o r u m , fruituum, ve l cor t i c i sPagi ,ve l fuccumeiufdemhi
I u e l.L i. d e aifumendumprotoxicicurat ioneinterna,autext r infecusillinendum pro ferpeJ"
plagis fanandis. Sigillatim vero confiderata hac Arbore in ordine ad medicinamj
occurrunr in pr imis, qu£ commanducata Gingiuarum , Labiorumquè vitijs fc
runt , hoc cft afperitatibus, arque doloribus earundem parriura. Tufa eadeoi fe
rriraquè, acque irapoiìta rumores, prirfertim calidos difcutiunt, rorpentiat]Ucn)fc
cor roborant , nam facúltate pol lent ref r igerandi , cum modica adftriólione
incipientibusomnibus inflammationibus vtiliiHmè applicantur. Aqua iurracaucigorum
truncos retenta Hominum, Quadrupedumquò ícabiem, & impctigineni,>
nafqueíimplicilocionefanat . Glans ipfaFagi fol icar ièaccepta nonnihil obtinci:
ditatis, cuius pars interior dulcis, cum Icui quadam adftri^tione calidiufcula,
qualiter humens vim haber, quomodocunque invfum dcdutìa,rcnumdoloicsfi'
culo mitigare, arenulafquèprotrudere; eadem fernata, in cineremque vcrfa
fuillieaxungix lumbis appoiira cálculos minui t ,&e xpe l ! i r ; fed dum Plinius l'-
h o c p a ó l o C a l e n l i s G l a n d i s F a g i n e £ c i n i s i l l i n i t n r. Cl a r i i f i r a u s Me r cur i a l i s pu'^-'
naì. f, 7 8 .
T r a g u s L i
c a p, 7 2.
Pl i n , / . 2 4
c a p i t e
M e r c u r i a l
l i b . 3 . " v a r.
I c c l. c . Z .
ißcnamn effe C a l l i s, non C a l c a l i s, cui adftipulari videtur GuilIandinus,fortè quia fubiungic
Plinius de ciñere eodem i t e m e u m m e l l e A l o p e c i j i, & c . ira vt de affe^ibus rantú
extrinfecis fuerit locutus , ad quos refpexiife quoque vifus eft Caf tor durantes his ver - Caß Dur
f i b u s medicas Pagi vires breuiífimccomplexus f.i-i ó .l i t .f.
G i n g i u a s , & l a b r a l u u a t y v i t t a i n d e r e p e l l e n s
F a g u s , c o n f rm a t t o r p c n t i a m e mb r a ^ t umo r e s
E x i c c a t y c r i n e s d é n i g r â t-, & i I l i t a c c h f e r t
Pr e ß u n i o c r i n um y e r e .
Sedomiirisdifputarionbus,atq;difficukatibus circa vires huiuf ceArbor i s ,morboruni
iwernoruin precipue fanatrices, cum h « nonnifi rarilfimis ab obferuationibus
eruantur medicas Pagi Vires claudat Vircus illius cótrauiperea,nam,vt Ruellius grauifl
i m u s ß o c a n i c u s f c r i b i t a b f o l u t c r i p e r a F a g i n a R a m u l i i a c J n , v e l o b l a t u c o h i b e t u r.
Mo r b o s tainen, quibus harc Arbor obnoxia deprehenditur,noírc,acq; curarecum expédiât
Dendrofopho, de Morbis Fagi , eorumq; remedijsproximè agetur .
L i b. 1 . d e
n a t . f i i r p.
Pl u t a r c h . î
S y mp h .
A
M O R B L R E M E D I A .
Ffc¿tionÍbuspra.'tcrnacuram,quibusc:sreríEtentancur congeneres Arbores o b -
noxia cum reperiatur Fagus , ijTdem quoq; releuabitur prxfidijs fuperius expriflis
in Quer cu, & Robore : inter proprios aurem Pagi Morb.qs recenfentur
vividesqusciambacca?, feiiverrucíeconcauieinpartefuperiori, & in mediofolIorum_
pritiiberaiircs, paruíE quidem, fed aculeat i in ipíís cacumínibus, qu« cum proueniant
ab humore fuperfiuo biliofo, ideft calidiufculofcarificatione aliqua,& euentatione Arbor
indigebit . Vermiculi porrò innafcuntur pilulis morbofis Fagorum ob «ruginofas
leuespluuiasinzftatemediamediosinter exurenres foles gurris perniciofis vrentibus
infìcienresfolia,quorumcuratio alia effe non poffet quampulueris contra vermes infperflo.
Nafcitur prxcerea Fungorum quíedani fpecies in Fagis,quK peculiarem forma,
&vfum haber vaIdè differentem ab alijs,vt videre eft in prima fequenris pagina figura.
Hicq; Fungus Str igiliformisdiciporeftobvfura quemprxf tat ftrigilis,feúpeítinis,
hoceftacidecergendum, &der rahcndumfudorera,&fordes inBalneis,cuiufmodi Veteres
vtebantur, ad leniter radendas excreraentirias omnes corporis acc.eflìones,leuefq;
fluxioiiesderiuandasjfeù reuellendas in fri¿tionibus; hinc Pcr fius.
I F u e r, ¿ T f t r i g i l e s C r i f p i n i a d B a l n e a d e f e r..
Arq; adextraliendum de capillis furfures, ftrijs illis mediantibus mobilibus in fummo,
fed in imo folidis,quarumincerfticiacaua»tortuosètendentia,& quandoq; difcontinuaabradere
fordes,fimulqi recipere apta natacernuntur. Eadem Fagus Mufco quodam
diciturinfefta ri, qui vocatur Bryon commiiniter,&propius Anthelos, & dici poteft
morbus in mala conformarione exeuntis mutati; nam mufcofa h^ c efflorefcentia_
villofa,vc in figurarum altera ex duabus hic exhibitis liquet, minutiifimarum ad inflar
radicum è ramis Arboris Fagi erumpens, & ex fuperflua quadá humiditatè, cuifubrilis
rerreñreitas adiunfta fit, depender, qux fluens ad cutem, eamq;peruadens, & penerransforas
propulfata fif ceffit, & formam illam capillaceam acquirit fluxilem,mollem,
fragilem,cedentcm. Anthelofq; ita fortaflis appellatur, quia producatur morbosè
, atqjremoris; nam vox Gr s c a fignificat quidqmd
foli oppofitum ef t ; adeò vt Mufcushicdicipofllt priuationisLucisfiJius. Cui
Morbofa; conftitutioni non alio obfifti poifer paito, quam internis correv'tionibus Aliii5cmi,
c¡uodfucccdcrefacilirerpoífetcopiofa'aqua:ad radicesaiTufje, fed in profundiorem
locum deriuand;» . Ad eos qiodotranfeamus vfus Pagíneos varios infinuan-
<los,quifo!emnes monranis rudioribushominibus minuciorcs compurancur in rediius,
dc quibus illud Ouidianum proferri poteft.
J t r e d i t u s i a m q u i f q u e f n o s a m a t , & f i b i q u i d f i t
V t U e f o U i c i t i s c om p u t a i a r t i c u l i s . •
O u i d .l.i. d e
P om o.
l a g i
I