r I
VljTsis AlJrouandi
Vttriut.l.l.
Architeli,
lib. I.Hiß.
pl. f. 4.
Co lume II. I.
ApuUiíts
de Deo Socratis
HifpocrAiesdenat.
fueri.
Martidis I.
Erafmus in
chiliadibus
RueII. de
nat.ß.l.l.c.
I o. Colum.
biIiter,vtpIilnmum,c{igiiofcitui-partibus, icinpcrqiicr;itionepcrdpitur;ilIudnan- E
que medium veget abi l i t aci s j&germinat ioni s fcmpcr occupans carne dur ior ipa -
rcchymatofa,& ab alijs partibus aliqual¡ccrdiucríiicóftar,cuiíi ma rcor ,& morbof a
contingatabfumptio.qua? fl nor urn fletus exciret,feutorulosintcrnos vitiEtortores
aduocer proximiori parti Ar bo r e x proprias demanda re iblee vi c e s , icaut fola
etiam cutis officia cordis excrcere fol i taf i t , vt pater in Arbor ibus qua? cancerofa
concameratione ligneam rotam amifere fubf tant iam, & fola cute permanente ve -
getationem fuam continuant.Cordi concordant reliqua vifccra Mat r ici s ,Licni s ,&
I c cor i s , q u ^ cum ipfo realiter identificata vnum conftituunt corpus pluribus prjeditum
facultatibus, atque virtutibus ; nam Cordi s eft feminales conceptus dirigere
a d v i t am, aliméntales fuc cos adt r anfmut a t ionempromoue r e , rcUt^ua munia
vcgetationis perficere, & ideò Botanicorum Princeps Theophraf tus c o rdi s , Ma -
t nc i s , a r q u eMe du l l xnomina inAr b o r i b u s c onf u nd i t , vocando centralem omn
em A r b o r ump a r t em Miran, ^Cardia», a r q u e Melon, h o c ef t Matrtcem, &
MednlUm ex verfione Gaz(^ fecundum Hermol aum; Qiuim partem Vi r prxclar i f - F
fimus Cardanus generaliori vocabulo matrix:em mitritioftis, feu marrem, & totius
Pl ant s benignam Altricem nuncupauir, & pra>5licorum integer coerus populari
fubfcribens voci Animam appellauitj HcEc e a e f t ,quxCyl indr i c a s c audi cum Ar~
boreorum Machinas, nè fub inquieta ftatione labafcant confcruac, e ademquè motiones
omnes naturales varijs, & diucrfiflìmis inftrumentis mediant ibus , vel aereitati
ferèf impl ici , quemadmodum in Arundine prox imi s , v e l a d f e r r e amdu r i -
tiem accedent ibus , vt in Myt rodi r i s l a u x niinoris Arbor ibus pcrfìcit. Cl a rum
cquidem eft ciiAis Arbor e am hanc Ext i fpicináfauores , vel iniurias Ca : l i aptifTunè
poffe detegere prxcedentes , ¿ ¿ futuras prxdicere fi omnes, & fingulxpartes in Arbor
ibus fpeciarimpcrpendentur in annos , ftante Prouerbij illius Geoponi c ipro>
batilTima Verltarc Annum producerefrucltim non aruum.^Xus enim deb e mus in f rudibus
recol l igendi s Cceliagentis benefico influxui, quam Terree paifiuè obremperatis
oblato pabulojnam Sol ipfe Vernus verus Tempor i s noui Parens ,omni iq; vi - ^
uidiviroriserfìcienscaufa He rba c e a s Gemmas, :iXC[MtTuriones icixTuores Vitali
propria ditat luc e , vt illis ranquam fertilicatis oculis futuram Annona copiam perfpicere,
atqj tueri valeamus,hincque dementes,atque crudeles iuremerito cenfeanrur
germinum huiufmodi prcecifores, & luminum floridorum pe r emptor e s .
Jnuidet Arboribtts crudelis lumina, demens,
Germina qui csdit concutit, atque rapit.
Gemma t i s ab vtriculis hifce prodit feliciiTiinè coloratus, & odorus TAo%,rantus
Veris honos, & odorx gratta Florx, 3 V b i p r o u i d i l l lmum n a t u r a G e n i um, £1 c u n -
dilTimumque illius coniugium in quiñis, & feprenis colorat i s ,odorat i s ,nedarci fque
datur admirari foliolis,ccù multiplicatis Bonorum omnium largitoribus liberaliffimis,
quem fenfum fequenti expreflìmus Di f t i cho,
Omnia funt tria, fed mageßmt quina omnia, ßeptemque
Omnia-, nam fundunt terque, quaterqtie bona.
Suum quoque fpei piena Folia vfum OlÌcialem of tendunt , q u x ocularium paipebraruin,
atqs capitis, menti, cutifque,pilorum ad inftar floribus venuftatem,fru-
¿tibusque fapiditatem fouent,atque diurna, & annua conuerfionc ad folem omnes
ijfdein perfccliones è Ccelo pendentes accerfuntjnec Spinx otiantur afpera?,Lanuginefuè
molles obdormifcuntjnà iniurias furaces iftx propulfant,atq; contemnunt;
dumq; innúmeras frui5tuum figuras, &mo I I i ami x t 3 dur i s incorundem fru¿luum
compofitione aper i rc, & indicare videntur, penitiorem quoque AniiiKE Arbore®
Cognitionen) nobis infinuant,cuius A¿ ius Phyton diélus conr[ftit,ex Leucippo,alijfquè
Phi ofophis in ^ t h e r e i viuacis caloris portione q u a dam, arque vapore benig
n o , & blando amice iuní t i s , pauló infra fenfibilitaris eificientiam, itá vt Ar b o -
res fenfibilitaris vltimo in confini© valeant locari; quandoquiden:^
Infima ßupremi tanguntßuprema ßcundi',
His Virtusßmtlis ßemper inejßßolet.
Den-
Dendrologi^ Lib. I
7 , ücndr ana tomi c i shi f c c innixxfundament i sHi f tor i cx hornoftrccPerquifirion«
dodiam ftudioiorum curiofitatem vtilirer fortafle pafcenr, vbi ab v n i u c r l a l i o X !
ordinena tur x e xor f i , ide f t amani f c f t ior ibusnobi s , admani f e f t ior ana tur x ^ ^ r i ß j . i ,
ucr faI iaf inguIar ,busprxpofüimus ,cuius inf t i tut iPer ipatet icim expoftul'a, ^ h f - ^
Vnme r f ahf ï^ . i i a ipf a rumArborumProl e gomenape r t r ade^
de declarandas defceadamus ; habebimus ergo in fubfequenribus Rubricis f e rmo '
. ^md eGe n e n b u s .&D. f F e r e n t i i sAr b o r um.
d s t m f o r ^
' GENERA, ET DIFFERENTIA
Arborum in Vniuerfali.
EneraliiTimum Genus Arbo rum comprehendens Plantas omne s
lignofas, duras , proceras, craiTasJixrentefque folidiflìmè Solo d ü
Arbor em f rutKant em, feù Arbuf t a t am, c i d u amu è ; f u b T e r n a
hx c ambo Genera in S y l u e f t r e s , f e r a f q u eAr b o r e s i in f ' f / f
h - r ' r f / T ' dome f t i c a s , ve h o r t e n d & r
u m h x , q u ami l l x f u b dmi dunt u r a dhu c inma f c u l o s , & f oe m L s L u n d u - A r t
ftotelemficlo^entem J ^ant^Z
mÊmm'"e . i n e ß c o g n n ^ n nammafiulus ßprßor e f l ] .c Lior fpl^J.^ra^^^^^^^^^ f
ft . a u . f e r cKe s ad.uuare ad Ï » rf ^ t Ì l Z '
tantum admuantes- P r n ^ d ^ i i v ^ i ^ ^ ^Ppellabant, foemina s vero maturitarem
-
i ra mnt.vcl Du l c f s , v d S i u u c o k t e s . v c l Graues . fecimdum Thcophr . ^
qua s
lih
cap.'vit
l . i . d i f l .
C.3.
i . i . m f i . f i .
C.2