t
J
rlatûin
Tfm£<f.
VHyisis Aldrouandi
ca^. 7.
i i u i c î c m , f c d e r c i f l îE, & v i u i d i i T imè f r o n d c n r c s , c i r c a q i i a r umí n f imo s c a i i ù i c e s fero-1
bis c i car r ix tora c;EÍpit0Ía cuident i iTimè apparebac in t r i ump e d um f emi d i ame t r i diftan.
tia p e r i p h e r i a l i , q u s P o p u l i c a f um f o l u m m o d o , n o n autem f r a é tur am, ut p l u r imi
a l i x , q u x l a c e r x adhuc confpi c iebantur , pai fe ftierant ( v t i d em V i l l i c u s n o b i s , alijq, 1
oculares teftes c um i p f o r e t u l e n i n t ) in An t e c e d e n t i A u t umn o impe tuo f i f l ìmi turbini i
v i e iufdem A g r i l a t i t u d i n em d imi d i jmi J l i a r i s a bOc c i d c n t eOr i e n t em ver f i js longifll,
mum b r e u i i ï imo t empo r i s ípa t i o tel lur i s t r a f ì um deuaf tante ; p r a : d i a i aut em v i l l i c i rel
a t i o e x a c t a c i r c u m i l a n t i a r um omn i um, mi h i e g r e g i am p r ; i bui t a n l am aiTcrendinaturales
L.^.deßn,
L. ad Marli
um de cojoUiione
i 6.
Coßem de
v»iu.ßirt>.
r.'dt.
Ucûb. Corri
ut US Hiß.
Cañad. Pl.
pr^di^larum A r b o r u m facul tares à ma c h i n ame n t a r i â fuifle adiutas mo t i o n e ab
i j í d -m natural ibus i i n p u l f i b u s ex c i tatá p o i l f o r t u i t am a b h omi n i b u s c onf t i tut am can- '
d í c i s A r b o r e i , t a n q u am Ma t h ema t i c i V e ¿ i i s , d i f p o f i t i o n em ad pr^ponderat ionem. -nam
decacuminatisà V i l l i c o p r o e d i i t o i j fdem A r b o r i b u s in o r d i n e ad f e r t i o n em carundem
i n T r a b e s q u a d r a t a s . f e ù i n a i I e r e S j & i t a p r o p o r t i o n a t i s h i n c inde ac c idental i ter pon-
<1 e r ibus fuper ior i s par t is A . bor i s d e c a c umi n a t x , & inf e r ior i s e x t r a t e r r am cxfpi tofe,
& fuprà caueam de r e i i i l a ì imp e n d e n t i s , i l l s àuse t am ingent e s , o: p o n d e r o ^ viuaces,!
column® A r b o r e x fefe nul l ius e x t e rni aux i l i j ope e r e x é r e , q u i b u s p r o Hi p p omo c l i o . ;
n e f t e t i c i l l a r a d i c u m p o r t i o , qua; t e r roea d h u c h a r e b a t in e x t r ema caueîe o r a , feúcauernoiì
or i s in ma r g i n e pr^rdiólas A r b o r e s tangente, necefl^irijiTìma cer te i n h o c negot
i o , n am al ias omn i b u s e u u l i ì s r a d i c i b u s , f p e s q u o q u e e r e ò ì i o n i s a b l a t a f u i f f e t , iuxt j
O r a c u l um \o\i,^aß euulfA Arbori s abßulttfpem w/ '^w.Qnare a d c ó t r a a i o n em Ar b o ,
rearum fíbrarum n a t u r a l em p o n d u s ccepit ad e l eua t ionem ab v n â p a r t e , & ab al i a a d
depreflìonem p r omo u e r i , & c umc x f p e s , q u i f o l u s p r i r p o n d e r a r e n o n p o t e r a t , aux
i l i o natural i s e n e r g i a o p p o l ì t um v i c i t p o n d u s , & in p r i i t i n um l o c um ccefpitem Imuin
r e f ì i t u i t , inque.C( i ; Jura c a c ume n A r b o r e u m e d y x i t j V i l l i c u s n a t u r am iuiTu domini
r a t i o n a b i i i i ï i m c obf e cunt i ans , p r j r d i d a s A r b o r e s ftatuit i n t a â a s fore f e ruand a s , qua
i ta v a l i d é , & mi r a b i l i t e r fefe feruarunt j vidimus ('inquit C i c e r o ) ea, quA terragigm\
corticibus, & radictbtts\"äiideßruart. N e c fe a l i e n i im ab h o c A rb'>res f e ruand i mu '
n e r e , iuj i tà.Senc c s pr a r c epann. f e d e b e t of tender c A g r i c u l t o r , q u i n a t u r am imi tar
debet,' JgricoLa , euerßsjrbonbus ijUAs attt ventus radici tus eunlßt, ant contortu.
repentino impetiiTnrboperfregttyßöbolerrt ex Hits reßduam fouet, i n q u i t ì l l e . Viuidis,
i g i t u r , i u x t á q u e o r d i n emn a t u r x c omp o f i t i s , d i g c f t i s , & ordinat i s nerueis A r b o r u m
fibriSjflupcndi eí feí lus per iuf luxum i n e o f d em ducilus v i r um vegetant is anima: in He
p a t é , i ì u è C o r d e A r b o r e o , rel ìdent i s p r ima r i o l o u em p r o p r i e fignificantis, poiTuii
p r e d i r e , i t a ut c o n c l u d i poi f i t fupr adi v l a Veritas f cquent i d i ñ i c h o .
Sternitur alta Arbor^ [ed Caudexfurgit ab imo.
Scilicet hoc pondus viuida pbra leuat.
S c i f c i t a n r i a d h u c c u r i o f o p e rmo d um P r o b i .ma t i s q u a r è i n f o l i j s , & f l o r i b u s A r b o
rumincifura?, n e r u i e x t r i n f e c i , & latera imp a r i t a t em n ume r i t e rna r i j , quinar i ]
fçptenarij afFeí tent , c umi n p a u c i í T imi s n ume r u s q u a t e r n a r i u s , & f ena r ius , & octo
narius obferuetur Re f p o n d e t u r D e u m , & N a t u r am imp a r i n ume r o g a u d e r e , qu
p e r f e t l i o n em ma x imam imp o r t â t , r e r umq u e c omp o f í t i o n em, cc ad v n um reducibili-,
tatem, quoe eft o r d o e f l e n t i a l i í umu s r c r umomn i um, q u i a Vni tas fuprema^omniaregi ;
& c o n f e r u a t , medi aque i n rebus iungi t e x t r ema ; & c um fpecies tíntficut nume r i , tr^
gonufque in tet ragono c o n t i n e a t u r , n ume r u s i p f e f o l i o r um in fioribus a l a r um, &
c i l i o n u m i n foIijs,-coftarum ir» f r u a i b u s , q u i n a r i u s , & feprenar ius mc l i o r um pr.-erogat^
i i a r u m n a t u r a l i um erit n o b i l e l ìmu l a c r um, i n d i c i umq u e ma n i f c í t i ñ - imumi Singuhr
i t e r moxqu^Er ipof fet c i r ca flores, q u a r e inter omne s P l a n t a r um par tes hi p u l c r i . v i
rièque c o l o r a t i fmr , & eí f igiat i , q u i n immò & o d o r a t i o r e s r e l i q u i s par t ibus perfentian
t u r , & l u c i s a m a n t e s i C u i b r e u i t e r , & c l a r è r e fponde tur hoc mo d o , fci l icet fiores eíl¡
partes omn i um fpi r i tuof f lTimas , fubt i l i o r i s , d e foec a t i o r i f q ue fubñant iar , i d e ò que i J
c i l è r e f o l u b i l e s , & multce e x h a l a t i o n i s , in q u i b u s c um l u x c o p i o f a c um o p a c o mir
i U i f u b f e r u i e n t e f e r u c t u r, h i n c e f t , q u o d f o l i f c q u i f u n t , f e f e d i c e x p a n d e n t e s , &110
Û u c o n t r a h e n t e s , e x c e p t i s p e r p a u c i s c omr a r i o n i o d o ie h a b e n t i b u s , vt Mi r a b i l i s «
Peruana C amp a n u l a n o t t u r n a , G e r a n i um t r i í te C a n a d c n fmm, & c . i n quibus hoc eiff
n i t p e r ac c idens propter debi l i t a t em q u a n d am propr ia; n a t i u x h umi d i t a t i s , q u x luf''
a t ì i u i t a t em fuf tmcrc! mmimc v a l c t , o c u l o i u i n n o^u a^a d i n i b r d i u r n a fub ìuc ed^
ganriuiD
Dendrologia: Lib. I.
53
cap A ganhum. Cunoloi uni quoque ingenia torquercquadantcnuspoteft Plinianumillud ¿ib
problema.quifíat vtArborumfoha,ccelum verfus, vbi obfcuriorafunat,p aqrutea,iqnuuaisteiierruai^ga tiora : id euenirc dici DO eft AH
aaionelummisC(xhmagiscoiicoquentisviridantcmhumiditatcm,aIimentumauèfo
iiofum, vnde color iacuratur, atquè detergitur, & ita in auersàparte dilutior color im"
mòlanugmes. & coila!reperiuntur. Supradi^i ratio fequenti huic Problemati r^
fponderepotent,quarè Arborum fruaus remotiores à terra dulciores, & fuauiores finr
propinquioTibus ; quiacum fruitus fint vltimus Arborum finis,& ex fucco conftent m^
gisdigeao.&elaborato, quainfoIia,ipfi quoque in fabiimiori. parte locati alimen'
tumcapientcs magiselaboratum,atquepurioriaeri, luciquèciarioriexpofiti, iapol
remadipifcunturfuauiorem, &defiderabiliorem. Adiungipra^cedentibuspoteilhoc
ahud, nimirnra: Cur Citn ramufculus, vel cuiufuis alccrius fructus Arboris pondero
fas, duaimArborependet, proprioàpediculo, vlloabfquelaborefuftinetur leui
ratque quodammodo ; recifus autem á Matre, hoc eft à Pianta vitali, & appenfus filo
duplo ponderofiorapparet, & difrumpitur, atquc facillimè conuellitur retinacula fran '
gensjm quotolhtur omms hiEfitantuincognicionc iftiufmodi eiTedus, fi dicatur quod
fruaus auuliì fe habent vt corpora defunftorum, qux vims multò funt ponderofi(ia^
tanquamfpincibusdeftitutavitalibus, quifempernitiinturinaltum, natura fevflantes
lemma fux ¿etherex ; dum igitur ramufculus Arboriiunftus manebat eiufdem Arboris
vitayiuens, acalore eiufdem iuuabatur. & iuftentaculura quoddamrccipiebat ficuti
brachia humerisnon funt grauia, ncque caput thoracera, & collum laboriose oremit
dum viuida virtus ineft toti, omnia membra confpirant in vnum, vt faftincant Leant'
&conferuenttotum.quodinmorcuisnequaquameft;niIenimnecperfe,nccaltL^^
pSaernte,scaiBudxidihuomen dgei, &Hofumbmfíefte froerptio cpeoítl.e riHtaipnpclhicoarrui;m viuentiumfruluumfortun"^atil lauidut i
^émcunque fortem videris miferum neges la Here.fur
Necjbsrcfoitepoffethicpercuntìaricuriosùaliquoifednonindoaum ^ \ ,
lenamfuentlignumArcjNoetic^mCataclyfmo vniuerfaliDeiiuiTufabricat^ áníí
C .ipgaarbteimlio roaptaenntsu mafheigtan affuueerninntt,il lpiur^smcipaiteenritees ,D aonmafinpoer iiopirìam, e&t Nfoorteio:ra Factib. }rcam d,
& tr.gsnta cub,toru^ alùtudo Hlius porrò ArciferLL fupTlZT Simagnitudmemrefpiciamus,omnefque ìlliusdimenfiones in variospartiendanfu^ . . .
totAmmahum, & coniunitim, &diuiiìmconferuandoram. vari i em S
• &concamerationibus ,tc<ftunfquéiuxtádo¿lrinam \rrhir^4ZZT "gni^illius, Noe. deratis. d.ceadu» eft ea.explnb.litnoZ^/eSb^^^^^^
cunu«a.ordu„t,es,&po„dusfundentperoptimè.&CoIal^Ù^^
mma uuItQuercusdunffima,grams,terrcftris.hebes;f uèb cftoanrctrpi rvoeprotS Aerbnièos„ l euris a«nE ». losrctmenRsaceliriia Acehlfkios rtarcMojfifmtarnftae.r ammmatelot,c ma.&a fdeerfreanif eh^'^eb efitm
DbanSTab ^ multò amepffl¡eta ddmeb.es,- ìy^ptr.
egn«ourudm.n\ efnrrar.nVt?K&, carr ffitudmlk,t ™^"^ ^ho mmum complexas. 'Ex variis quoque li-
L T è & t L o L & f f ÁntiqXJas
cum altiffunis rcraffiZ , Hetrufcorum ftrutìura: reliquias,
alonnngoèrm n a^tatem müknariá™^^^ cu™ tranfuerfaübus trabibu\ auì
S ™ r ^ ! " fpkndorem conferuant.&hocilliseuenit.quiànor. otiá-
" Of vac«a requufat Muis Ami,
Et vetm « Tempio btllica vhcm.
E 3 jEdes
tur, nfi
Propert.ì,
35-
i'f^
f
' I i
•f'i^r
m