Il 5 i
Vìi
wm
l
li Lib. i8.//.
Nardus in
li.6. L*cre~
ty de natu,
rer.
Homer,
Iliad. ».
Athen. I, 5.
Meurf. /.5.
Flato iru.
Tim.ap.Her^
dotum.
Pliu.l.l.c.
l.&l.^.c.'i,
Ptolom. G.l,
•i.tah.i.Ettropatà'l.
z.
t.g.Eur.dr
Lib. I. epig.
95»
Adric.num.
dejc. Vrbts
Hierttf.
Lib. 7. i/o
legibus.
402 Vljfsis Aldrouandi
Ä Q V I V O C A , D E N O M I N A T E
Etymorij&Infignia.
Anioff fatiua Pyrus, & eiufdem FruAus Grxcis vniuocè dicirur, quafi neuterj
lorum habeac ^r/iVitp«, vt fencit Euftathiusj hoc tarnen imercedic difcrim«
quod Arbor fosraincam iemper >Fruaus vero mafculam interdu haber "
minatJonem. Sunt tarnen, qui ab Apia Regione vocari ftatuanc, eo quod ibipriu;
ucnta fit hiPC Arbor,& alio terrar um exinde tranfmifla. Nee defunr,qui prster Pvr
«T/o« dicant^^r/örrf^^^»»«i.fylucftremfcilicetraphanum,qui& /«r;^»«« vnacilm^
rica foletappeílari. Alias autem à Lacinis apium exponitur, multafq; herbarum'
des inuiccm congeneres ( íxíA<re» Grecia vocat) fignifìcat, Prstermictimus aZ
fungifpeciem,& adic^iuum àw«« pro longinquo poiìcum obferuamus.Sedfii,
latineconfiderabimus,inueniemus,quod PyraCncp«' nxpaf Atticis) nomeniq^!
cat cum nomine Ro nano Rogus, Se nihil aliud eft,quam quadrata lignorú StruJ
poíita ex lignis odoraci«, & pinguibus, in cuius fummitate defunv^us à cognatisi
cabatur fei-ali cum leíalo, & ornamentis, vt cremarerur, cuius meminir Homer«:
quiens, centum veropedibus Ungarn quoqtto verjus dtmenfi funt AchiUeam mymh
apudTroiam. Legetamencautumfuit Athenis.ne fumptuoí« nimiumPyrrfie;'
vndèlignorum ad id paratorum leuigatioprohibebatur, quam legem inter fuask
ni Dccem uir i recepta m tulere teftimonio Tullij. Rogum Afda ne polito, quibus fti
artificiosè conftru^is lignis, ceremonijfq; adhibitis nonnullis vnus ex defuiicti nei
íarijsadmotaface ,auerfoq; vultuaccenfionem moliebatur, ne officium iiludvj;
prießare videretur. Tot funt Pyrinominis squiuoca, quot funt ab igne denomina
qu« fané plurima funt nSp, c^jcT.', te'. Pyr ea propriè,& principaliter ignis, aquo Arborea propter acuminatam figurara verfus fuum definentem principium c
fuere;quemadmodum Pjrois ftellaMartisiP^w/jlapisfocarius inter natiiralii,
ramii Geometrica figura folida è lata inferius, definens in acutum fupernc ad nioi
fiammxignisj&inartificialibus Pyrgus Turris, & p^r/.« Vas caldarium adkciendos,
LTeUuns pofTo
aut etiam Thuribulumi& Diana Fjronia apud Lemgos culta, ad quami' -o
Argiui deportabant.Geographiplurimis terrse locis eandem originem denoiiiinr
tnbuere, vt Fyrenais montibus(itadiäisà Pyrene Bebrycisfilia in ipfisàferiste
& plunbus oppidis?7rr¿4 didi,inter qus peculiariter adeftnunc Pyri monsVrbsG
maniE ad Rhenum alias Spira. Geographos comitati funt in hoc denominandi ¡r
res vanas , & alij ; nam Roms vnam ex Regionibus Vi bis illius Doming '^entine
tem Fyrum vocabant, quam Martialis incolens fic memorauit, ^
Longum efi ß velit ad Fyrum venire,
£t /calis habito tribus.
li^Pyrz valUm, feù Fyretum denominat Adricomius Vallem Raphaira iuxtàied
tfuM^^fu^^'^ ^ v o c a t lofephus; & iure quidem meritò;a
Ihmhxismaximamfletusexhibuitcaufam,ibidemàDauid ccelitus adiutobis[•
]trat]s,& longe, latèq; fugans.Inter denominata à Pyro, reperiturö: Pyrola Hcrbui
nerarii Virtutis,ideftagglutinantis,qu^ abaliquibusetiam dicitur Limonium àÌDi
tudmefru¿iuumhoruminfolijs;dequaCiufíus,Fuchfius,alijq;BotanicitraaantA
quoq; fpecies quidam Fungi marini Zoophyti, qu« dicitur Pyrum marinum, mk
mimodifruaum «mulatur.vt eft videre in Aldrou. noftro I.4. de Zoophy c.óMè
nos expedant nomenclaturx. Políticos hicq; Legumlatores, exercendi ergo ineeä
arca nomcnclaturarum noftri fruAus«quiuoca patienter audiamus; Ftrhica,kh r^/f^faltationisquoddam genus erat armatorum luuenumapud Lacedeinon«>
pyrhicanj dicebanturgymnafticèfeexerccntes ad nuraerum carminum, qui freí»
tibus;.^r¿/%jconftantiapr:ECÍnebantur,idtufq;iaculorum, atqjIuaationcscorDC»
componebant, de quibus Plato intelligebat fic fcribens in fuis legihus,/edGmn^¡^
rur/us eß dupUx/altatio,& luc7atio,Jaltatio quo^-, alia MnJ^ verba im^tatur mufj«^
tiam tpjmsy Ubertatemq-, obßrnans. Non mukum hinc abelt referre caufamfii- denorJfr
Dcndrologiic Lib. 11.
tioni;siuiuduiicwuuiu.-fd am, qui àpuerisapud Argiuops.u vpurcau^uicaaiubra tuGrum du mper iopceuríomcu min qinuo m-m
damfcfto fahentes, atq,- piallentes Fyra fyluatica ia^u decutiebant, vndè ií dicebantur
nomine mfígniuntur, proietìo
jneisu.lie rDufeflunèo mcóifnualttòio noems,aitutucnfycmur.bnoeIi cn«im,auistx dqiuuaiugoemcíBuqru erqxutrcafin rerm in dmiuinidimuíeè nvireoceruíTmariam ¿
¡níolahominumvolúntatechimencèfundaram.autP^rrrfwThisbesAraafi ouod'&
fiik Cognomen Chriftophori Fyrami Geographi peritiífin^i, & etiam ex Boethio fi^ni
{¡cat lerrainumrotundum acutum fic appellatumà forma Fyri, flammeam íemulantis
cíigiem . Pyraßmihns Troiani ab Aiace interempti, &c. nomina fuere j ncc eft immorinduminperueftigatione
cognommum à Pyris varias in familias deduélorum quemidmodum
fuit Profapia SandilTimi Sixti Quinti P. O. M. de PfrrmV diñi,InUefgU
cum ininligni inter leonis anteriores vngues montibus ex altis marchix, atq; iub Relieionis
Pyro til.pag.'iiz
iyderefelici : à qua denommatione non diftat Gens Piratia Bononienfis Caftri Gaudctquoq;
Florentia per quam nobili Perutiorum familia, cuius gentilis teflera tria Pv ra
aureain glauco parmul« Isuore continet, in fignum humanitatis qua femper cxceliuit
Í kcgens ; quod phrenofchema gentilitium pariter effe Stukeleyorum in Reeno ma^^ne
Britannisteftatur P. Petrafanfta ; Pyrorum quoq; familiam in Gallia floruiffc tcitamr
Vultcius ad lacobum Pyrum Burdigalenfem habens.
Si Galli vires,mihiß datavena Poeta
Atífony , patria, gemmarne, lux que- tus.
JEterno canerem viSíurum carmine nomen,
Deque FTRO per me mentio clara foret,
fojfe piacere diu defpero,aut viuere, fed t»
Vines tunc noßrum cum Fyra perdei opus.
c V L T V R A.
Io. Vulteius
lib./^. epigr,
n. 82.
Apidofx TeUuris duritiem, & ariditatem à Pyrorum genere fuftineri non poiTo^
optime icimus,nam illud aquofis,& vberibus gaudet locis, terramà; cribratam.
&lxtamineimbutam defiderat, ipfam vero vidimus Plantam folummodò ritè
kam, excultam, mfitam felicilTimecrefcere, non tam ex viuiradicibuspullis, vel ftolonibusauuliìs,
quàmexmfirionefuperfylueftremPyrum, Malum,Fraxinum, Amvgàlutn.
Spmam, Ornum, Cydonium, Caftaneam, Mespilum, Malumpunicum, &c
PyraccmlTimumeÌt, quod nò omnia eodem tempore feruntur.fedaliqua menfe Martiomfrigidis
locis, in calidis autem nouembn, iuxta Palladium, quoniam non eodem
jeDiporeiiorent;Quxfpecicoblongiora,autmagisrotundafuntàVirgiliarumocca-
IJ ad Brumam vfque commodè feri poiTunt, ex Plinio, reliqua vero genera Hvemo
meks mediaab occafu Sagittx, & Subfolanum, aut Septentrionem ipeitantia . Pyri
tameiiplamasproberadicatasfcrobesoptimèfubaaarrecipiant.Nouembrimenfefortemehus,
quamahotempore,debentq;noucnorura pedum indiftantiacollocari.nèraraorumamplitudopropria?,
atqucpropinquieoiiìciat Arborigrandiorifa<ao, tabemdj
«vermiculationesibideminducat, quem morbum latentem dignofcere, & palani
fe endocuereaues,quxroftrocorticispuifantesfuperficiemcauamlignofitatemin-
'^iii5reionantemoftendunt:Plantatapyrus,cumadoIeuerit,altè ablaqueandam Geoonic,
docent,cmtruncusradicum fiiius.&cuneumtxdxpine« in radice recipiens.faüDntatematerra
cmere parumpermifta hauriens perpetuò impartitur eencrofam^
irminationem, atque fruduofitatem. Sociabiliifimam elle Arborem Pyri, non vna,
rfplures euidentix demonftrant, & ni obftaret vmbra nimis vafta ramorum, & ar-
'uutn illiusiiigemmm.qui ampliiTima frondea vefte vitalem Solis lucem proximis adiaunt
mmonbus plantisplurimas ipfafelicitaretplantas, viciifimòifelicitareturàfosjfdtemen;
tderiratu nram. qS;i tvebmi pPeyfrtiuusai tfeyrlauPeyftrruissd fpoomnteefti cnaaSfcailtiucirin.vficnreaitsu ra,fprtuiiraimuma,&fcr ofrtuinouimfc-
a optm^ tunc matri morem gerat, quantum poffibile eft, profert, quem ad mod uni.
e ur Io. Baptifta Porta ; quinnnmo ex traditis à lonftono Scriptore nuperrimo ha-
^iyrum infitam, vanas fefceffingerc, & immurare in fpeciesfolere ; nam fruAus
Mo-
ConflantiiT.
Caf.de agri.
/. r o. f. 2 2.
&
Ex Diopha^
ne.
Palladius
in martio. ¿¿.ly.f.iS.
Conrhad,
Heresb.1.2.
Confi. Uq. f.5.
Plin. l. 17.
c.iz.c^ cap. 24.
Co Hume II a
de re rufl.l.
5. C.19.&
Ut. de Arb.
Palladius.
Porta mag.
nat.l.^.c.^,
5.
r