1
ti: U
H
r I'
Trunci
a:quiu.
24 Vl j f s i s Aldrouandi
xandri Nigri lo.Franciici Filij Bononienfis illuflratus. ]
Q:^MAN ILIO
C. F. CORDO. CENTVR.
LEG. XXL RAPAC.
PR^F. EQVIT. EXACT.
TRIBVX' C I V I T - GALL.
F A C. C V R.
C E R T V S. LIB.
IN AGR. P. XL.IV. IN FRO. P. XL. IV.
^ QuoniamvcroCaudiccm Truxci nomineparitcrdefignarifuperiu^innuimus,
CO quia fir Arboris flatura, qux ramis truncatis fupcrftat, & radicibus infiftit, hic
abeiufdemfimilitudine truncitm parìterarquiuocè dicinotarnusmediamhuma- f
ni corporis partem à collo ad coftas, & hoc prxcipuè de fìatuis, fi vel caput, vel
pedes, autbrachiadcfint, quem etiam in fenfumde Priamì cadauere Virgilius
dicebac. lacet ingens littore TRVNCVS^
Aiiulßtmqtte humeris caput, é'ßne nomine corpus, j
Prajterquamquod triincus à truncundo, id quod in partes, alias trunculos fcif- '
fum eft adiediuè denotar. Nec raro pro homine ftupido,hebetique fumitur trun^
f»i,fed meraphoricèjvrcum Cicero in Pifonem \xi(^\t\)^x..^ipotefiepin eiufmo
di TRVNC Of spientinìittm Tanquam T RVNCVS^atquefiÌpes,fifletiJfetmodo,fof~
Trucorum /^^y^^^^'^ tit'tlum confuUtus.Q^à nomen,dum floliditatem innuit,nulli melius
barbarorü competere videtur, quam ftolidiiTimis iJIis » qui fidem adhibent pra? cjereris fceleictìa.
iliifimie illi Mahumetanorum feits, qu^ Elmted illorum lingua, hoc eft TR VNAfncAÌ.
i. CORVM denominationem fuis aiTecIis impertitur. Narrat enim Ioannes Leo
e. . impijiTimos eiufmodi Truncos vililfimo habitu indutos Africam circumire, Stellas
vnum efie Deum affeuerantes, nulkmque legem, ncque fidem erroneam, ^
fed cuiuis, quod fibi videatur, adorare licere. Vnde tantam ftolidiratem Afrorum
effeicribit, vt aliqucm ex Truncis'grveàìStìs cum foemina congredientem videntes
(hocenim in propatulo fepius faciunt) illamfelicifllmam credant. Inquit
enim fe vnum ipforum in foro AlKayrÌ palam cum primaria mulicre è balneo
egreffa cocuntcm vidiiTe, & mox populum accurrifle, ac mulieris veftes, tanquam
facras tetigifle; Maritum vero, cognito facinore, DeosbenedixiiTe, nec
noneleemofynis ,folemniqueconuiuiogaudiumfuum teftatum, eòquoddignus
habitus cffetvt propriam vxorem propheta, fimulato concubitu, diuinis rcplerct
charifmatis. Pro trunco fimilitcr, & Caudice, nec non & pro tota Arbore per
fynecdochcn accipiuntur/^/fj-, & cortex ; & nihil minus ac truncus, & caudex
ßipcs quoque per tranilationera de infulfo dicitur, & fatuo, vt cortex,eàdem figura
, de rudi, dz intradabili homine effertur. De hoc, printer id, quod ex Cicerone
fuperius attulimus, exemplum eft illud Mcnedcmi apud Terentium. f,
fne qniduis h.irnm rerum conuenit^
dia a flint in fiultum CAVDEX, STIPES y afìnus , plumbeus.
Dendrologia Lib. I
in He aut.
ftipes, &
cortex.
ilîeresqui?
Cum eodem pra;cereà///i?i pecunia:, & ßipes à fiipando ambiguo pollent
fenfu; quin & ab hoc verbo non perpera didus ccnfebitur lign eus idemßipes.cwm
&:polIìt exponi fuftis,qui terra» defigitur ad ßipandas, & fulciendas vites, aut quid
iìmile. Ipfe vero cortex, promifcui generis, ita dici videtur, eò quia fit quafi
corium, quo operiuntur Arbores à natura, & communiuntur aduerfus aeris iniurias.
Et hinc decmicare denotans quod corticatum eft, ieù corticofum nariua
nudare corticuia.
_ Truncus vero Arboreus non Occonomio' tantum, fed & Archite^onicx infer^
uieiis,in tabulas finditur, quarum nomen tuiji genere, tum deriuatione ambiguum
Proprie enim dicuntur a (feren se :c bene aflercs vtrum hoc nomen proueniat
r.b
! n i
, A ab : cuius genitiuus fingularis non tantum it^ts eft, fed & afferh • v^I -1N /T ^ f
fens,cumpai-vbique, necaiTisducendaratiocurrat. Ab c f/J'^^ ^^^
còquiapariedbus,actrabibiis,quibasadmouentur,airidcam ^ ^
Lititudme ferì, craffltudine ^qtules, vul^o membratur.t dicuntur
ipondentquadrataiilaligna.qua.noftiatibus J^uaderletti vocantur. J(^este^7Jro
afférent a^rulus. vej aJercuUs Akcz affercnUm legatur in vetuftionbus Catonis
fuU. & .¡Ç.CUUS. aduerbia ajfulosì, ac a(fuUtim, hoceft minurim, & unquam in
alTulas concifum; hmc Plautinus ^x^^'^xÌms--.. Aperite h ^s ami as fores ^ ^
_ Prius quam pultando vel affuUtim foribus exitium aif.rl
Qum &verbum ajf.re, vel coafare hincderiuatumfaciunt5 %nificatenimr.«r^
Traduaturfimplexillud, vna cumajiocompofito inajfo ad fignificandum id JÌem
E coqmaqu^fictorréntur, reftringantur, & ficcentur, vr non parum a f e
nnitentur. Exponuntur etiam .^^res pali, vel p.x^, qui fupponebïntur leaic.s
hmcSuetonius. Lec7:carrj cum afertbus accurreru»t. Apud Verer es edam a/Teresài
as lunt ioemmx, iub quarum cura nutriebantur Infantes. Nos per raetaphor^m a/Te
res vocamus homjncs macilentos, qui velut afercs graciles funt Nec raro oiff '
Ìcribebant aut axtculos in eodem fignificato, ac ^feres, & à Griecis axones an
pellabantur. Sic vocabantur etiam tabula,in quibus Athenis leges Solonis incifas me
moratGelhus. ^qumocatitemhocnomencumFeraquadam Indica oariter Hi
da. Pantherameirecrederem,quamLibero PatrifacramfacitPiinius. C^ od porre &
dicatur hgnum illud tercs, circa quod rota verfatur in curru, cum notiifimum fit
roneftpluribusprofequcndum. Hucufquè proprie iumptuseil axw figuritè verA
pròtotocurru ponitur,vt cumcecinitluuenalis. '
Dignus Aricìnos, qui mendiearet ad axes >
Sic & ferrum illud, circà quod cardo ianu^ vertitur .. dénotât ; hinc ^
dine veUere dicimus. Vlteruis &partemcûeliSeptentrionaIis, quamverticem, feù
polumarilicum «'cunt, cuicontrariuseft polusantar^icus,hinc à Crucis
diauseft,qoandoquidemaxjsiIhsvocaturo^$«^'Nccàtotiusidentidemcoelifigm£.
cationearceturj^quodfuitmcaufa, vt Auguftus Vates in Epicedio Longoilij ad ArnaldumPrmcipemBntannicumcaneret.
. ^ '
^ofurgens medius, quo fugiens nihil
Maius, fydereo nil propius duci
CeÌfo fpecìat ab AXE
Pura lampade Cynthius.
PocticSm^''^^^^^
Annibal Italici tutor fortijfimus axis,
^odfidiligentiusobferuabimusTo. a'?... Gr^ecorum, compcriemusfecumprodedu^
um habcre fiuuios AxLm
<iercplacct)pariuntfoetus,vtinnuitBaIthairarBonifaciushabens.
Infufcit Sybaris pecudes, at Crathis inalbata
Candida terga MeUn y AXIVS atra facit.
Wekbr^ pr^diaumRhemendum
agiles in armis fui/Te 5 vnde Lucanus
EtBitttrix, longifquì leaes AXONES in Armis.
itaturpeforet-vbitotaliade alijsArborumpartibu5diftaiunt,
hocvnicumeanimornamentumfoiitisnorispertraniire, Eft
^ ita que
lib. de Aßg.
22.
i" Capt^
inCalig.
Eap.Voc,
Axis £quiu.
& denoftz.
Sat.J., •
ode'
^cloga 5.
Boccat. de
Mufar.l.^.
in Selem.p.
l.K. I 14.
/.I.
fol-ia qu^
& vnde diita
f
U H fi wsa