. vctustis et deciduis ad Gabba-gabba et A tap uti licet. A tap sunt consuta segmenta frondinm, qu® vulgo tcctis instcrncndis
inserviunt: Gabba-gabba vero petioli hujus Palm® crassi et aridi, quibus sepimenta aliaquc levioris structure opera fabri-
cantur indigen®. Iisdeni fissis pro canteriis tectorum utuntur, aut navium tentoria, capsulas, tegetes crassiores, aliaquc
ejus generis ex iis faciunt. Ex basi corum pedes aliquot lata et circiter tres longa, qu® Koruro s. Korurong vocatur, et valde
flexibs e st, fiunt haustra et vulgo ctiam id vasorum genus, quibus Amboinenses succum Palm® Sagueri excipiunt. Ut penu
farin® Sagi provideant, complures Amboinensium famili® se conjungunt et certam pecuni® summam in uaum conferunt.
Turn viri anna to navigib patrio s. Korra-korra stationem vel propugnaculum Neerlandorum in ora Ceraraensium pctunt,
ubi proximo litus ingentes sylv® arborum Sagifcrarum sponte sua crescunt. Arbores, paulo supra radicem succis®, ipso
statim loco in frusta quinque vel sex fere pedum longa conciduntur, qu® longitudine finduntur, ut medulla copiosa,
scobis ligni instar, securi plerumque ex bambusa facta excidatur. Hmc frusta arboris ita excavata deinde vicem alveorum
pr®stant, in quibus m edulla, aqua admixta, vebcmenter et continuo agitatur. Ita farina apartibus fibrosis secernituret per
cribrum, alteri parti alvei additum, exprimitur. Excipit cam alius alveus suppositus et aqua repletus, in quo mox candi-
dissima farina fundum petit. H®c porro denuo aqua abluitur et latis foliis involvitur, qu® artindine Rottang aut funibus
Bambuseis circumligantur. Hoc est Sagu crudum, vulgo dictum Sagu-manta, Amboinensium Lapia-matta, quod hoc statu,
sine ulteriori pr®paratione, fere mensem servari potest. Hinc not® ill® Amboinensium delici®, Papeda, quas ipsi Zappia
appellant, parantur, farina siccata et contrita continuo versando cum aqua ad pultis consistentiam cocta, cui jus e piscibus
cum succo mali citrei aut fructibus aceto conditis paratum affundftnt atque ita plerumque calida vescuntur, aut parvas
ex ea placentas conficiunt, quas, foliis involutas, frigidas comedunt. Ex eadem farina, addita aqua, manibus volutantur
grana magnitudine scminis Coriandri, qu® Sagus venalis e st, sed exigua tan turn copia ex Moluccis exportatur. Ut diutius
servari possit, ex farina siccata in formis planis et quadratis, qu® per concamerationes sunt divis®, placent® coquuntur,
qu® in Amboina Sagu-maruka, in Banda Sangjera et' in Celebes Palehu vocantur. Cctcrum, id quod copiosius jam docuit
Rumphtos, V. C l., baudquaquam perinde e st, quanain ®tate arbor extrabend® farin® cmdatur. Tempos maxime oppor-
tunum e st, ubi plane adolevit, necdum vero fiorere incipit, quod Ma-putih dicitur. Minus idoneum e st, quando jam e
vertice spadicem exserit, Majang-bartt appellaturn, quo jam medulla magis fibrosa est et minorem farin® copiam pr®bct.
Magis alienum est illud, quod nomine Siri-boa vocatur, quando spadix plane evolutus est; omnium vero pessimum, quod’
Malaice Ba-boa dicitur et cum maturitate fructus congruit, quando medulla in substantiam fibrosam et aridam, qua .exigua
farin® copia pessim® natur® continetur, mutata est.
Descr. Palma gregaria, ex radice densa fibrosa multiceps, diu frutescens et aculeis horrens, postremo
caudicem ultra duos pedes crassum, tuna eo citius increscentem, cylindraceum, cicatricibus
transversis irregularibus a frondibus deciduis oriundis insculptum sistens, ad altitudinem viginti
quinque ad triginta pedum elevatum, qui ligno tantum sesquipollicem crasso, non du ro , albido,-
fibris crassis contexto, atque intus medulla carnoso-spongiosa albicanti constructus est. Frondes
ultra viginti pedes long®, erectiusculae. Petioli postice circiter crassitie cruris humani, in
vagmam tres pedes longam ac fere pedem latam, firmam, coriaceam,. caudicem amplectentem
dilatati, ventre concavi, dorso rotundati et prsecipue ad basin vaginantem seriebus crebris
transversis aculeorum angusto-subulatorum ^ - 1 1 poll, longorum rectorum fuscorum majori parte
delabentium armati, intus texturae mollis spongios®, ®tate ex viridi in luteo-fuscum colorem
vergentes. Rhachis infra convexa, supra parte posteriori canaliculata, anteriori bifacialis. Segmenta
creberrima, subopposita, arrecta, linearia, acuminata, longitudine duorum usque ad quatuor
pedum et amplius, latitudine unius et dimidii usque ad aliquot pollicum, reduplicata, firma,
l®vigata, obscure viridia, margine inque nervo medio crasso setis raris obsita. Spadix e centro
frondium p ro d it, postquam arbor plane adolevit et petioli aculeos fere omnes amiserunt, quo
statu tanquam furfure albo sunt obducti, primo cornu crassum rectum attenuatum spathis
conferruminatis imbricatis obtectum s. rhacbin sistens; qu® ubi ad altitudinem trium quatuorve
pedum succrevit, e spathis ejus disruptis octoni-undeni rami primo arrecti tandem divaricati s.
nutantes ad longitudinem 8 - 1 1 pedum excrescentes erumpunt, rursus in crebriores ramos secun-
darios distichos 14 poll, usque ad 1 ^ pedem longos divisi, u t hoc quidem statu spadix amplitudine
suA mirum aspectum offerat. Spat hie, tarn ramorum primariorum, quam secundariorum, tubu-
los®, ore oblique truncat®, coriace®, sicut rhacheos primari®, externe aculeis sübtilibus subulatis
subrectis fuscis obsess®. Rami secu/nda/rii divaricati, subarcuali, crassitie d ig iti, teretiusculi, ad
exortum cujusvis amenti sulco lato impressi, cujus anguli villo denso ferrugineo sunt aspersi.
Amenta quinque ad sex ad quodvis latus, disticha, patentia, 5-5 poll, longa, digitum minimum
crassa, continua,.cylindrica, brae lei s 8. spathell is et bracteolis compactis spirealibus, inter quas
ex villo fulvo densissimo flores solitarii paulatim propullant, obvallata, apice in mucronem brevem
crassum obtusum squamis congestis constructum desinentia. Rractece scmiorbicularcs, ultra lineam
unam etdimidiam alt®, coriace®, rigid®, fuse®, extus nervis in medio convergentibus distinct®,
nitid®. RracteoUeyix lineam alt®, ad basin fioris cujusvis in speciem cupul® compress® membranace
® in orificio dense villoso barbat® villo fulvo nilido densissimo stipal® connat®. Flores circiter
3 lin . longi, compage firmâ chartaceâ, colore rubicundo-fuscidulo, hcrmaphrodili aut ctiam, in
illis pislillo, in his autem staminibus non rile evolutis, polygamo-monoici. Cali/;v campanulatus,
trifidu9 : laciniis ovatis, acutis, appressis. Corolla calyce duplo longior, profunde trifida : laciniis
ovalo-oblongis, concavis, apice nonnihil incrassalis et intus plerumque denliculo inflexo munitis.
Stamina 6 , in floribus hermaphroditis s. masculis longitudine coroll®, in femincismullo breviora
e t castrata. Filamenta inferne in tubum coroll® adnalum, qui ovarium arete cingit, conjuncta,
superne libera, subulata, mitheras lineares u traque extremitale emarginalas dorso alHxas gcrcnlia.
Pislillum stamina longitudine subadæquans. Ovarium brevissime pedicel la turn, globoso-conoi-
deum, triovulatum, squamulis albicantibus nitidis margine crenulatis loricalum. Stigmata tria,
elongata, trigona, coalita, apice nonnihil incrassata. Fructus 6phæroidei, sæpe difformes, utpote
non raro oblique depressi, stylo subulato induralo terminati, diametro scsquipollicari, seriebus
squamarum 17 vel 18 loricati. Squamce rhombe®, subosse®, nitid®, extus convex®, medio sulco
verticali notat®, diu virentes, tandem in colorem stramineo-rufescentem transcuntes, margine
angustissimo griseo-fusco erosulo cincli. Caro crassa, spongiosa, sicca, albido-rufcscens. Semen
unum, subglobosum, magnitudine globuli sclopeti, rugulosum, extremitale inferiori hilo depresso
et infra superiorem in depressionc papilla embryitega insignitum. Testa tenuis, subcrustacea,,
albumini arctissime adnata, fusca. Albumen durissimum, albidum, processu lest® in fissuras ejus
penetrante rufcscenti-marmoratum. Embryon sub albuminis vertice in depressionc laterali positum.
3. SAGUS MICRACANTHA.
U p
l i p l l
IK S
S. caudice mediocri; petiolorum aculeis brevibus densis crassis; fructibus (globulo
sclopeti aliquanto majoribus ) subglobosis. Blume in litt. ad Mart. V. Cl.
Metroxylon micracanthum Mart. Gen. et Spec. Palm. p. 216. 4.—Kunth. Enum. Plant. I I I . p. 215. 4.
Sagus genuina Labill. ined. (si ex figuris a Turpin, in Diet, des Sc. nat. receptis judices ! )
Sagu-duri-rotiang malaice; Lapia Luli-uwe amboinice, teste Runru. Herb. Amb. I. p. 75 sub n° 1.
IIabit. In Ceram® peninsulâ Hoeamohelâ, in Amboinâ vero ignota. Si laudata Turpihi figura reverà hue pertineal,
hæc Species a Sago genuinâ Rumph., præterquam aculeis crassioribu9 multo brevioribus fructibusque longe minoribus,
etiam bracteis amentorum magis acuminatis distinguitur, qu® singul® binos flores fulciunt, si scilicet figune ill«
o ni ni parte fide9 habenda sit.
4 . SAGUS SYLVESTRIS Rumpii.
S. caudice elato; petiolorum aculeis brevibus densis setosis; fructibus (globulo sclopeti
sane majoribus) subglobosis utrinque depresso-planiusculis. Rumph. Herb. Amb. I . p ./j 5. i.
— Bl. in litt, ad Mart. V , C l.
B H
Metroxylon (?) elatum Mart. Gen. et Spec. Palm. p. 216. 6 (ex parte! scilicet, ut in sequenti citato,
exclusâ Sago elatâ Rwdt.). — Kunth. Enum. Plant. I I I . p. 215. 6 . .
Sagus genuina Var. ß. sylvestris fructu perforato Gisere Proel. in Ord. nat. pi. p. 94.
Wilde Sagoe Houtt. Nat. Hist. I I. 1 . p. 289.
Lapia Ihur 9. Lapia Ihul Amboinice.
Habit. Frcquontissimc in peninsula Ceramâ, rarissime in Amboinâ. Hanc Speciem a Sago genuinâ differroai t Rum pn., /. c.p. 7 7 ,
spadicibus minoribus e t brevioribus, quorum in ramis lateralibus amenta (s. digiti Rumpii. , quod perperam latine
versum est per pinnas laterales) minus patentia , imo nonnulla arrecta sunt : longiora quoque sunt, àc fructibus tarn
dense obtccla, ut uvarum racemum référant. Fructus quoque mullo miftores, ex globoso utrinque plano-depressi,
mucronc rigido terminati ; nucleus corum durissimus, cannli fere perforatus, ita ut facile perfilari possit.
H. 39 H II