li
«Udo varkcrs, apcn, üjgerkalWn, vUegende vicmcligc dicreoortón, kaaimanncc., slangcn, «ero tólloo^e vci^l.^idenlioid
vali vogcls cn iiisektCD, onder wlkc laatslc CCD bijzonder gtootc scUoppiocn, wolb bect incn jegt, dal Uoodclijk i3,
en, aaii li« stwDd, «slcps, krcclien, trìpang, scbüdpnddcii, ook «ebondcn en viscli in ovenlocd.
Hcl klimnat woiill cr algcmccn voor tcer gcjond gcìioudtn, •"•aarloc de droogc g-^nd en de opcnc ligging v.in liei
ciUind «kor vcci l)ijdragcn, dewijl do elders diukkecdc vviirmto bier gostadig door den van alle loC8U>ooinciid<.n
«ewiad ^vordl afgekocld. De gosleldbeid van hel land i. hcuvclacl.lig, zonder J.l de verl,evenbe<Un vnn d»t, grond
hoogc bergen kannen genoemd -nordcui slecbts hier cn daar dienen kleine lopiien lot vcrkcnBmgsloekcr- •—•
zeevnrenden, «aarouder dc zicb zelvcn slaande ZMerg in bet middon des
Il praauw'eQ,
Vele goede
meubelcn \eiAvorkt wonlen, zijn in do viilgoslreklo lioMeboil van
hilmi'j voorbanden. Vruelilhuomen vindt mon er in mcniste, vooral de zoogenaan.de poUoii-limon-Riomv (Riouwselie
aHiia's-appel). Do Cliinezcn kweeken ccnige «-einige grocnicn; doeb boodcii dezelve op prijs, botgeon aaii de lafcl rtcr
veel weeldc veroorloolí, dnar ook kippCD, eenden en .indcr lam gcvogelle cr sebaarseb cn duur íijii.
... len getale van omstreeks 16000 ziclen, vindl voor een derde gcdoelle baar Ixjstaan
wier santal raen op ruiin 10000 begrool, beoefenen den
peper. Tabak, kollij, noolmuskaat, kalocn en arrowi^ool
Europeanen jnisl niel
Do bevrjlking v
in bandel cn vissclierij ; de ovci'igc, uitiluiiend Qiinczcn,
landbouw of mecr bcpaaldelijk de eulluur van gainbier e.
zijn er, bij procfiieming, gebleken, wel voort le willen; docl. do CbinCMn zien danrin voor zieh niel genocg vooiilccl,
cn zijn'onwlllig, om ziel, op bel aankwecken van een dezer producWn loe te leggon. Voor de gambier-oultunr woivil
gc»-oon!ijk cen sink gronds O^d^ng) onlgonnen van ongevccr 150 voelen in bel vierkanl, en zoo na mogclijk I.ij eenc
bosclirijkt plek gelegen, ten einde sleeds hel noodige brandl.out in voorraad te liebljcn- De 6 voci liooge gainbicr-
Slruiken vvonlen" .egelmalig op 3 i 3i voci aíslands van elkandcr gepoot. In bel volle groen ^ijnde, snijdl men de
takken af, bolgeen, by acne bcl.oorlüke zorg voor bot sehoonhouden der ladang cn lict bemeslcn der planten, geworjnlijk
viermaal 'sjaars kan geschieden. Naar l.ol kooklmis (bacgsal), eene in l.el niidden van don luin opgeriglc loods, ovcrgebragl,
«•o.xlen de bladei-en in eene grootc ijzcren j.an mei kokend «aler gevvorpcn, die van eenen 3 Ä 4 voel l.oogon rand
van boombasl is voorzien, «n daarin boven een loem-aarden fon.uis, gednrende een half nur, afgetrokken. Terwijl
he. verkregene aUdan van 1000 lol op 70 ® veda.npt, laat men de afgekook.e bbde.^ nog in cene bonlen
gool lioven den kelcl uitdmipen; daarna woden ze icn iweeden m.-ile gokookl, cn eindelijk, aU al de ^ m
is, als misi voor de pepervi'klen vorgadcrd. Hei kooksel woiill door "
n de vcrtlikking le bevoixleren;ncÄrgodrukl, vervolgens .crgosebcpt, on, koud geworden zijndc, met de
bij»ndere mjze, door bet behendig ronddraaijen v.in kleine ovale stukken bout, gokneed, waardoor
....V. ,~,le zellslandighcid bckomt; eiudelijk in vierkanle boulen vormen ovcrgcgoten, cn gcdurcndc twec urea
gertroog.! on lot koekjcs gesncden, die in bet eersl liebtgecl van klenr zijn, doeb onder bei vcnler droog wollen op
iBmboczen roosiors, door den invlocd der luel.l, spocdig cene donkcrbruine Ünt aannemen. Eon ganJ.icr-lum wordl
gew«nlijk gedurende 10 of 12 jaar bewerkl, en daama, vvegens gebn>k aan l.randbonl, verlalen, olsebcon de slruik
nog tot bet iwintigsle jaar gom oplevert. Bij cenen gceden arlxid gceft iedcro bangsal 3 pikols gambier m de «eck.
Do gemi<ldelde opbrcngsl van gcbeel Biplano wrdt op 73000 ^ 100000 pikoU .'jnars gc.ebal. Uct is er mlusschen
veiTC af dal de eigcnaarä daarbij een allijd even zcker voordeel geniclen; bij groolo drooglcn bceft de g.mbiercnlluur
veel te lijden; cn voor veel uilbr^iding is zij niet vvel valbaar, daar de bossehen van Jlicoo .cldi^ niel
loereikend zouden .ijn. om bct Iwnoodigdc bt^ndboul te versebaíPen; de uilvoor naar Java. China. Siam u,
hoc aanzienlijk ook, echter ^isselvallig, en eindelijk draagt de m«lcdinging van Djohor. Singapore en do Noordo«(kml
van Sxamira zcer veel bij, om den prijs van de gambler te doen dalen, z»>dal dezelve, b. v., in 1831, lol /3 en j 4
per pikol was vcrminderd, belgecn zieh echter bet volgendo jaar «-eder toi / 12 en / 14 heeft bcrsteld. Tcgonwoor<llg
woitit de gambiei. gemiddcld mei/G per pikol bctaald. De pepertuincn 7.ij« niccslal nevcns de gamhier-veklcn aangelegd.
De plunlen of ranken gtoeijen op 6 voet a&ünds van elkander, en slingercn zieb om lange ¡¡zerboulcn staken; tenvijl
tot een- goe<lcn oogsl ^•eel zoi^ «"ordt veroischl. Opdat de rank mcer vTuebl zal dragen, -svordcn de eerslo bloesems
afgesneden, en gewoonlijk kan mc« er dan 6 .MO « peper 'sjaars van wlnnen. In sommige^perlninen heeft men
echter «ol 15 fi >.-.n ecu' ,^pe«tru!k zien oogslen. De Oiinczcn i^kencn gemiddeld, dal 1000 ranken naauweli,ks
4000 % oplcvci-en, hclgee« dikwyls door de jaarlijkscbe producile U hevesligd. De lanute jaren waren nogtans voorspoediger,
daár de gczainenlijke pepcrlmiien Iclkemnale on.slweka 18000 pikols afwierpen. Ook á r " -
mlluur vcreiicbl v.
•r wissclvfllligheden, d.in die der gambier, ondeiTvorpen.
" De onleibai>e, slcel.U door naauwe kreken van elkander gescheiden Ballonzuiden
van Simnt Boelaiig gelegene GaiaHg-p-Ofp,
cene kleine pick, Goawng-Binlaiig gclieclen, zijn niet nlleen aan de Europcanei
van Jliouw nog wcinig hekend. Yolgens de laatsle vindl •• • '
die tij. onder den naam van sahci-odan, aU geheel woes
Boclmig-Eihndcn cn de icn
kennelijkcn Tafelberg, den Gosiwag-Gaitab, en
1 de rnecsle inljoorlingon
hier bi de binncngedccllcn cene soort van menschen,
onbcscbnafd afsehUdercii, en voor de aborige«e4 dezer