Itili
— 4Ó —
ki^alcrnmd opl.ouden, zondei' door do sulTcrdam;«» le slikkcii. Wcinig bevrooidcn loeo de ongolukligc bcwoiicrs
vau liei oaUoiI, dnt Imi. zoo spocdlg boven litt'lioofd l.ing. Don a"- TclTUavij, 1840 clcs middags leu
hair 12 ure, begon namelijk de bcrg eo«o ooUaggelijkc hoeveclheid lava, nscl. cu slctuea uil le braken; biunen 24 uren,
terwijl de uìdMrsling rad ongelykc kracbt voorlduurde, werdeii al de spcwrijtuineii en bel te veld slaKudc gcwai
verwoesl, en had acb de iavastroom niel in eeti dkp raviji. ter haivc boogle vno deD Iwrg gestori, «atirin dc^elvc
bcaloteo blcef, dan ware bel ergalo voor de etad 2elve le ducbten gen-ccsl. Den en volgcnde dagcn, 7stg mcu
allcen een" geduchlen rook uil den kraler opwaartì dwarlen. on sebeen de bcrg liuigzamerband te bcdwcn, loen in
den nacbt van don I3J« op den 140" de vrocssebjke aardl>cvmgcn Ix-gonnen, die in 8 uren tijds de slad in cei.cn
puinboop vorkec^den. liei fon Oranjo, dal, in 1607 door coni-sus MiiELier gebon^tl, de gebeurteniisen va., bijna Si
eeuw bad getosUeerd, werd gebeel verwocsU Van vijf l.onderd bnizen bleven er slccbu vier, dal van dei. Sultán, van
de« Miblaú-eo Komniandaut en iwee kleinere over, die, bocwel deerlijk bescbadigd, ceblcr nog te berslellen waren.
Ook op Tidore werdcQ hevige Bchokkcn gcvoold, die verscbcùlene bnijien omverwierpci.. Hot gebnlder van duiMiidc
vuurmondcn legelgk kon bct donderendc o..deraai'ds<:lie geluid niel evenaren, waarvan de aaitlbeving was verzeld. Op
soramige plaalsen Bcheurde de grond en borrelde ceno groote boeveelbeid loel water op; elders uerden de puUen bnik;
bel seliccn als dreigde de afgrond bel gebeele ciiaiid te vcriwelge.i. Radeloos badden zieb rccds vele Tcriialancn mei
vrouwen cn kinderen in bunnc praauwen begcvco, om op de reede af le waeblen, vval er verder van bunnen geboorlcgro..d
zou wordcn, De ongelukkige Cbrislen-bevolkiiig was ccbter van dit redmiddcl verslokeii; gccu enkel schip bcvond ¿ci.
op de reede, of was er spocdig le vcrwaebten, lerw'ijl meii op den bodem, die voortdnrend wei-d gewhokl, van alle
bnisvesling óntblod was. Den berigtle men van Tidore, dal «r een «¡i in bel gezigl ^vas, Wcldra blcek liei
Z. M. korvel JVe/,ale-mia le ajn, doeb die geen' koers naar ternate sebeen te zelten. Mei den meeslen spoed verlrok
nu de licer to«-iR, koopman op Tcr-iaie, mei cene sloep, om, zoo m(^elijk, bel scbip te bereiken en den bijslaiid va.,
de.. Bevelbebber, den Kapilein-Luilenanl ter lee E. C. TÌI. DBR PIÌÌT, in le rocpcn, mei dal gdukkige gevolg, dal de
Nehaknnia reeds den 1&1<» voor Termlc aukeidc. Harlverscbcurcnd was bel toonccl, dal den lleor YAÌ. BEN PLIÌI daar
verbeiddc. De Residen!, de Deer nsiaxcn, bcvond zicb mel zijne gade on kinderen ondcr oc. open bamboczeii ard.k,
aaii «Ind en rogcn bloolgeslcld. AngsUg doolden de huljieloote i..woners liissu-l.en de pnloboopen l.u....er bezillingeii
rond. nelaas! alies was vervs'ocsl, alies verloron! — Geriogen e.. Aanzienlijken deciden bici- lietzclfde Ioli — Nog bleven
de aardscbnddingen mei meor of miiider licvigbeid voorldure.., ei. do berg ztj..c vurige zcirslaniiigliedeu uilwerpcn.
Onbcschrijfclijk wa» de aogsl, waarmede men icdcrcn morge.i en icderen avoiid le gemoet zag; ja de algcmccoe
veislagenbcid was zoo grool, dal vele gemoederen als kraeblcloos
ledere poging, dio lol beboud en vciligbeid
kon kidcn. Maar ook dicp trelftnd WÌ
die bei UceUl gebiedl, en aan wiens ^
vai. den wankelcndcn grond, en jegen
n de V
bct biduur, dat den aO""" ondcr den bloolen bcmel werd gehoudcn, om llcm,
:iik ook de venvoestendc kracblcn der Naluur geboorzamcn, boi vcrdere bcl.oud
p de voorgenomenc maalregelen af le sniceken, In eenen Raad, door den Rcsi.le.il
werd rjjpelyk bel algemcen verUlOD van Tentale, en de vcrplaalsli.g vai. lict
der baaijen aan de land-cnglc van Vodinga, op de Icgenoverliggende k Ncderlandseb Etabiissemenl usl «
Gitolo, b¡er Balmahcira genocmd, ovenvogen; doeb, zoowel on. de ongescbiklc pinatselijke gesleldbcM dier kuil,
wclke daarloc door een' der Ofllcicrcn van de NekaUnnia werd opgcnoraen, als om de gi-oole jwarlgbede.., die zieb,
ten aanzien der svoeslaardige en twislziekc, oftel.oon aan den Sultán van TcnMe oudergcsel.iklc bcvolkii.g, aldaaiopdedcn,
waamil welligl ook cene bernieuwing van de oude vcele mot bel naijvcrige Tidore »u onUlaan, zag men
daarvan af. Mocdig werden nn do banden aan bel werk gcslagen, om door bel o|>riglcn van gabba-gablw-loodsen, of
pondokb's, len nii.iste in de eersle beboede tó voorzien. De Mililai.-e Koimnandanl, de Kapilein LI BROB DB VB*ÌI»,
spande alle kracblcn in, om bet fori Oranje wxdcr in sUal va., verdediging 1« brengen. De Aulorileiieii wisien, door
gepaslc maatregelen, de zoo gewiglige goede orde oi.de.> de i.ilaudscbe bevolking le baudliaven, en gingcn overal voor,
waar ieU in algemcen of bijzonder bela..g «as aai. le vve.idon- De Kolo..cl VÌ.T IER PLÌÌT met zijn elat-major en
zij..e equipagc verriglten bicrbij de gcwigligsle dienslen, waarvoor de iVMcnaia, bij bare terugkomst te Balaviu, de
l.oogc levTedenbeld van Z. Ex- den Gouverncur-<5eneraal van NcórìmiJs Indie mogi ondervinden. Ook de Snllans
van Tenuiie en Tidore, welkc laaUlo mei 300 Tidorezcii le Imlp kw.m, hebben, waar bel bun mogelljk was,
kracbldadig bijslai.d verlecnd. ReeiU den aS"™ waren de .nccsie inwoners oi.dcr pondokb's gebuisvesi. Vier dagen later
woren de Gouven.eincnUgocderen bcl«K.rlijk gcborgen; de zieken werdcn wccier in een nood-bospiUal verpleegd, en
bel fon was Icgen ee.ion inUmdsebon viiajid gewapend. Bij con onde.'zoek naar don loeslaud van do andcrc gedeellcn
des cilands, bleek, dat bel forge Tcrlokko, eei. weinig benoordc.. de stad, cn de bomwaUen van de ondo S
m TmQU, in rebnurij, 1
jlnp, «r l.n;BÌ„B v . d«
j;« .llim. ..ppor«« « »al«.«,.
»rdcEO^Uici'd, ilieZEJ.G.