
13 o SU'PrLJ- U EJ^gy DE L’4^ ' ¥ >.;-E,XPfl|:Q. L iv . V.
J& plqs, p e r i n a Q e q f e s ^ f k u j g s . Jse.s->Ge,rmams peüpleq^sroce, S?-que
leurs vaftes forêts rendoient indemrabie.s, Mrs même qiùls étorentÆg&çus,
çgs Germains, disqjel,' faiïorent continuellement dès- irruptions cjaps lessGau-
1-es. Il faUSK^pj^&Sî» pour les mricMmde'grands cqrps d’armée fur
&c dans les Gaules» Cela faifoit que lÿîgeqt y ro'uldit'pitts que dans LC plupart
des, autres povmceqde'l^Ejïïpire Romain.
H. Toutes- les auqes partres-^Éë l’Empire Romain regorgeojent aura d’®r
St d’argent. De là iyüîjenti ces dépenlès éxcêflîyes.y ce luxariatyq^iit gà!r lës
TpDmluns, & imité parvkg autres nàtipiisé, difeiit'Eliilon dans fyn li^re^ie la
jae contemplative, &• Athenéè 1. €. -pf- a.19 ' @èft à l’imitation des R|-
mains y dit -cet auceut , que Cleopatïffipla demîeW'“de'ce des
feftuas d’une dépenfe pro$$gïeufè , à la fin djj> repas ejle'dpnnoit ® ia -
cun des convives des vafes d&r<& d argent,, c’eft cerqu^Sn?appello^^Èfeho-
reta-.J-es iicheflês de pliifieùrs particuliers Romains ont été décrites partant
d’auteurs, que ce feroit peine perdue de.repetèr l&i^'ee qu’ils’;ônfiJ^SÎl'é.
ils nous,ont étalé les tiélôrs d%sCraiïüs,' de Lucullus, de îCornèbus JBalbus,
ÆEfope, le Tragique & de tant d’autres i*& fous l’Empire Rômainjlnsïdm
mes extraordinaires de Cnciüs Tentulus,Auguré, d’Apicius, de SexDUs îw^ïius,
de Voluiius & d’un grand nombre de particuliers.- Ils fc font étendus lîir les
'biens immenles de plufieurs affrancliisy comme Paîlas, Narciile St'CÆïfte,
iùr d’autres du plus bas étage & de la populace pour la- qu^npté’ d’o'r or
d’argent le pouvoièntrdilputer avec les plus ïicbesd’entre les gens du prèmier
rang;.
I I I Si l’on vient à jetter les yeux lur les. profilions de certains Empereurs
Romains , on verra Caligula, qui fe rouloit fur des tas immenles d’or,
dit Suetone cap. 4 G. NoviJJîfnè tontrefiandoe pecünue cupïditate mcen fæpefüpcr
immenflos aureorum acervos paientljflmo diflflufosflàco, dfl, nuits pedibies Jpatiatus, jÿ-
toto corpore aliquandiu voluteituslfl. C’étoiént des lieux vaftes pleins de monnoie
.d’or à une hauteur extraordinaire, irhmenflos aureorum deerpes,- il aimoitàfepi o-
mener les pieds nuds iùr un tel parquet, il s ÿ couçboit & s y rouloit, témoignant
par-là l’amour qu’il portoii à eés richefles; amour qui ne tendoit pâS à
leur cordervation; il les diflipoit follement ; en moins d’un an il prodigua ‘plus
auxiliariorum copias expeteret, quam Galliæ. Ibi
ftationes exercituum perpétua*. Germani quippe-fe-
rox nacio, quam valtifEmæ iïbè fylv-æ. îteforaitam
reddebant j etiam poft acceptas cl ad es ^ Geimàni, ul~
qüâm ôèrpçüicÉîn Gallias irrampebanu^Quapropter1
copiàrûm humérus irigens réquiiéBatift’! ^ quæ &
Rheni oras & Gallias cuftoâirent:, atque G'ermano^
fum impetüm- réprimèrent. Ideo . lbi argeritum au-
rurnve ngnanim & peénhiæ irigens copia perpetiio
tranlvehenda erat> & quidem plalquâm iii plérît-
qoé alüs iinjpfeni. ^Lctfnani proyirîciîs.
II. Cæteræ qnoque Romani tmperii partes auro >
.argéüto pcàiniii^tie re^ùndabânt. ï i i ï i t ilii prtffufi
fimîtusj luxuJque ab ipfis Romanis induâus, quos
æ'mulatæ Itmi octëræ nationes , inquiiint Philo de
vita conÉedipladva , 8c Athenæus lib; 6. p. Z ip.
Romanos æmulata , inquît Athenæus , Cleopatra
.hüjuâ nominis pdbrema, magnis fiimtibus ebnviyiâi
àpparabat, & àureâ argenteaque yafà’ honvivis- dà^!
bat àlportanda, hæc pèrro vocabaritûr'; apûJf>horeta,
Romauorura pçxquam mpkçmÂU: imthériîæ a
?rot’ fçriptoribus enarratæ- fiiere % - ut» ea jrepererè <(uæ
illi collegerünt > iflud ßine'eflet aftura’ägere. Ther
iàurosJili' nqbk .deicriplère, aj^^ucuM^. Cornèlii
Balbi, ÆCopï tragici & aliotuin )jÂ^n^pprat°-
ingentes. Cndiffljantôli
A’ùgtiris , Anieii', Sèxti Marii, Volufîii :'&ïp.rivam-
rùm- coraplurium'. Opes immenfas libertorum quo-
rumdam extulemnt,Pallahrisnempe,Narcifli3Calliili,
necnonaliorumexJnfimaplebes’quliQRibgsi^auro,
argento .atque' pecunîa cum primoribus.e^iai'ù opu-
lenrioripus contendere potèrant., -
_, il ï! Si hinc aq profunpqes iniiqçn^ -(ÿiorumd am
Romaüörum Injpe'ratorun) oculös ,ÇQmece,ns, Cali-
gulaUi yidebis, lupér iinmenfos. aun. açefvos lèie
voîutantemj» Suetqniuscap. a6.. ffiwJjÏMecQtitxefttnd*
pecunitt cupiditate ïncenfus, ßpß fuper itntnenfos aureo-
rirnï acervos patemîfjimo dijfufus loco > & nudtSxpfdibus
jÿatïatus, é ^ fotd corpore volutattis gß.^ jem^a||géogum
hûmmorura amor, -non ad taqtum ak|me^andum
movebat; lèd hæc fluke diffipabac. • Afcno uno qui-
dem abloluto centres millies dena raillia nummoi um
© R -E’T A p G .I > ’ T D [® > A « i t f N - . § ,
de CentmiHioris'dSse' is t i^ rgq tcllcs, in travauxiÄ 'eßfrepil^e«3b tnfr]fe ütili-
■'ei^gS^'ectantj-^uandda^pta-dii^^^Mitj a
qwffi'lcs ptikns^S: tch'ptndmtq'iuhui , jolfis -, tn ’f u T in t s t c iif f i s ^
bb’ le pain & tousdes metsim^qilnf pu. di_jlwydilp >lc cn ionn„ dc pun
& elf forte6“dfe viandes,
tSedc qiyiJa*t\\t)ikM if qmnnfd eicraoidiii u tt d,on^|!d,’i'r;bnL.cjuiil-'iÄi
cesfcems-la ;;o’s itq u ’apres t nn s', & apr^s^ftyiegnfi
foitwou11>, c’idcöit.eiyqmi^SojmiciRcr J o u ^ ^ n ^ p i.r a n
giti^icceda,djGgljgdti,<,'idt~dc^gilT)iIlslwii rLmnrls ^jttyirt ,pu. 1 ici r i n
i r.-'<de’tfeSA|ini']c',, i-rpuT’lm'e j«Nita^i 1m p iiinvffiiil
j^Bfeht-pyeGed'e'.j il diilip.i cnB:ieli in . l a f l l l in^iu* 1 i m n tlimS
daix idis'^luS qnc C lligul ijrf in's foifipu Hi Jiltjii 1 Ijh^cra
^ ^ p n ’cmS'-iupGrbti, & cnrraiitjcsifl^n^^ y ttu ^ ^ ^m flp u ^ ie
confidertblc dt Rome , i&. qu on ipjit 1111 i.Lauio i Ci yodn
^^^iE |^liSi'k]lii \ brilloir uo¥oSj®t'''p-irns, Img ^p h -q iiu ulrt
L 1 s ,'^m liin -
tre^&'iouc Hi s
ia born
e'b@ feulement / qui-'päroit iruäroiable^-dl»*! aii öli.ÄMs&ylqua a t; n.- paCp.1 njoui,
dhäGunpbutoit au-molns, idlt Sifetclm;, quadringenis millibüs nü’mmdm.G'ht:
J o c o n v i t n^p'*fcdl' i i in tu \l i »1 1 rtc i< >• ß i f c .'n fa&rfcy] a
£Snt niilieilii\^ e ^ ^ f |i l( i'i.ccs'qiidtLe iws pu yh i t u'.^unT
raifon tli. d n ^ wr s’rffaaHWV toU>Mte.lo‘i^tlJhps%
t'®ut l*Eypife£EjirSSm' firfh pour le nourrir'. Il 'bit pou^^fearai
que les 'd8hv5vdt^fetf©ibntluii p< u f d u i l s , " l v u i - d l ^ M t l H e -
fortia'chargpP51'' " '
®^\prcs tout*ecf cjße nous \enons dt di’t , jt trc>is qu’p n ^ L i {iijliude qiib
feis jrelcSi^ETts'1 ’ulcs'-, %p[b^d"£^m'atfxtGTOf-4 6ctibfiute
^Hbicnt tout ‘ce'qii’ity a aiyai&lWjuril’^jMn commuood ms R non te J?V.rolis
allcais voir'eäärfientqirbfijue tout-cet: o r , aufli-bien cfee.l’argent Sr^^c^-re,
^ ^ t e ^ fb i' ii5iS",re1 iäus’ 1 1 iohVs
pro'fudit 3 dum res '& opera nullius,utilitatis curaret^
ëx edito loco amium in obvios quofque efFundeiet
tnulnique diebus exercitium hiijuimO(H’^&çcm'iilretj-
conviviaque celebraret ubi omnia auiRUnjfleht «panes
formatât >
■ 'épiivivii-s menf^antdr^eam^^l^^^lunïmàm
• iquotidie impendébat 3 quæ incredibilis prpiius lefîë'
videate r Vtreä vdl/'^ahidty'^âiebuè ^ ^S^^eßulas
•» inftruebat-3^fîc-enim ait Suetonius epulas tnfanam
femper 3 interdum etiam qùÂdriftinam difpertiebat : in
jentacul* &,prandia, & comas comiJfathnejqu^^.J^ngc
ciliqùam minus fihguli apparatus quaârhgenis mUïibus
nummum confiiterunt■. Non jEgweuit inter audtores de
• hujufmodi fumma, quantadièrapc1 fù'êrit ^ fed etiamfî '
non fiiperaitëht
vlibdQrum. Pa'dfîéhfiuJ^^n^l^mamtTi 3 qu^ i Wi". vèl
quater in d'iebùs ' fiiaguSlis iaiipenfÈe fuednt 5 tarnen
^en^mes • hæc fumras«fi^^n^»jft'iiire f q^phu^ixei
rit, euiii fi
perib ali, potüi(fos\ In<fâ^ l^en^arnjp^ ^^^^ uns
Hinc autem demolaïlratur qüam incrSdibifeidillo'
tempore fuedt auri argentique visj quod poft tarn
profulas, tarn infimas éxpeniaSj & poR impem tem-
pus -bieyilEraum a fub Imperatoabus Tequêntibus^ '
.nb^nÿnQr f e u s >. nqn, nS-inpr profufio, obfervetur.
Claudius qgd Gàligul^ fucceffit ex pio^hs fumtibus
infignitur ut defcdbunt Tacitus AnnaHunr,
Klmiiiis 3.^. 13 . Nero hac in relillpsbmnes^ui|^|
præcelïerant Tuperavit j in muneribus tantum., quæ
ille fine ulla perlonarum diftiii£tione & fine modb
erogabatj duplo plura quamGaligula confümfitj ne-
que ii& comprehendqntur qnas
iii^^£iciis ConituxifityJàitçi^tuSraliar. ingens ilia db^
inus qiuæ partem urbisRonue non.môdjic$m.Q£chg,a^
t»at j qiaamquc domum auream vpcab'ant j ob mag.
Ham auri vim a quæ ibi undique folgebat j ncque
etiàm in illis ftipra v niemoratis ■ comprehendebari-
^ciirimenlæ illae-ifomma: quas in celebritatibus3
in decurJ5o,nibus publ’icis 3 in ludis, muficomm tur-
mis, citharoedis'ôc cibicixùbûs, Italiis hujufee generis, r;
-qialbp^rliÉâ;
iis admodiim gtavatös conviviis fuiflè ved/îmile .efti
1 ■ E&ilis peifoaCum omnibus foie Pyifaium thermos J qui
nine ad GræcoSj poftek ad Romanos tranßerunti lote»
ge 'foipprgE^àuri vim omnem qua, bodie in univeifo
orbe ad commercium inter hommes ad'hibeturj Mo=
do videbimus 3 quounodo inimciïfdlMtl^ vis nuii & ai«
genuin cerram unde exierat iteruki defelîà fuerit.