
L’A N T IQ U IT E ' E"XPL JQT PE 'E, &c. L iv ; IV.
- IV. Lorfqu’an 'éffcadron en forme-detnangle-Venoit attaquer pa r le >thL
Ùeu une phalange pour la perc,er ôé la rompre, la phalange fe divifoit enfle,u-x
parties, & laiffbitüft efpace vuide entre les deux;' erifottè que les deux parties
étoient tournées les unes Vers les autres,; afin que fi.l>fça(ho^venoit à
■pénétrer flans cet intervalle,' ïÜ le priflent en flanc des deux côtez. On dit que
ce fut Philippe foi de Macedoiné qui inventa cet efcadron triangulaire,qu’on
appellent cwieus, & en grec i'&tos-, Sc.qwonmettoit m la :tête-qui fàifoit
l’angle, le plus vaillant de toiis les cavaliers. ^ .
V. Nous donnons ici la forme du bataillon q u a rré , tel qu’Elin l’a mis à la
fin die fon liyrç de l’art militaire. Toute unearmée y eft rangée en cette forme
quàrre'e : elîeflait face des quatre côtez,Dans le premier & le Jecond rang font
'des piquicrs ï toutes les quatre faces, & flans le troj.fieme des archers. Ces
tr’ôis rang’s laiflènt un grahff’vuidë au dedans du q u a n d , dans leque^cft rangée
la cavalerie en tçôis rangs j d e même que rinFanteM.e;.maisdes rangs font
JKs-petits, & diminuent toujours félon l’efpace. Cette cavalerie entremêlée
au premier failg de piquiers & d’archers, laiffe encore aum flk u un aflèz
gftmd efpace ou font les’boeufs, les'vifltuaillcs, les p unitions, >& «ne grande
çente. » 4 ; .•* Él| '
Julien rApoftat, dès.qu il fut entré dans les terres Perfç, dit Am*
p i a i Marcellin, difpofa ion armée en bataillons quarrcz pour aller plus.fure-
ment en payis ennemi. ,> * ‘drid , ^
Le grand batfliÜôn quatre que natis venons de flécrire; eft uneideeqElicn
quîùi’kvoit peutêtre jamais été inife en exécution ; mais qui peut cependant
donner quelque connoiflànce de la maniéré dont les Çr.ecs rangeoienr leurs
armées. On parle fouveht d’armées rangées en bataillé dans l’hiflioine Çreque
& dansla’Rdiriainc J où l’ordonnance de la bataille a ’eft prefq&e jamais uni-
forme; parce que, comme nous avons déjà d it, lesicommaîl^is ramgeoienc
différemment lèurs troupes, par rapport aux lieux, aux> conjonctures, & amç
nations contre lefquelles ils’avoientaconibatsre.
IV . Guin triangulairs eguîram cdneus phalangem
adoriebatuc , utdnaroînmedio perrumperct, phauinc
daas in partes fefe dividëris fpatiumque. in medio rc-
Iinqucns , utrinque frontem verfus fpatium illud
conv.ertebat, u t E cuneus in hoc inter valium fefe im-
mittereü, ex utraque parte impëteretur. Aiuût Phi lip-
pum Macedoniæ regem cuneum equitum triangüla-
rem inveniiTe j qui græcé lyfaKot Vocabatur, Sç in
fronte qua anguius conftitutbatur 3 equitum omnium
ftrenuilïîmum pofitum faifte.
V , H îc quadratatn agminis formam ponimus,qua«
lem editlitÆlianus i%fine Übrifui deinftraendi&acie-
bus. Exereitus tôtus bac quadrata forma ordinatur ,
inquê quatuor jateribus aaverfa fronte çonfîftit. P rimus
fecundufque or do feu fériés hâftorum eft in qua-
ternis »illis fâciebus ; terri,us or do., eft (âgittariorum.
.Poftilios tres ordines magnum intervallum retro re-
îinquitur, in quo equitatus ordinatur tribus eriam lir
ttçis ut peditatus fuprai fed linex bréviores fu n t, &
femper procedendo minuuntur. Hiçautem equitatus,
c u ip i prima linça intermixti fünt^aft^t|[& f^gjttarii,
inïnedio amplumaâbuc fp^tiurû relmqiïitaubi boves,
commeatus 8c annona, Sc 'm agnüm ^tèntqEiùmt/
" ju lia n u s im p e ra to r, quèm apoftatam yoeagius,
in Periicatn ditionem ingrcuus ^ î ^ u i t Âmmianus
M'arwÏHnusi. 14. in itio , metuens ne per
lentiam infidiis vaperetur occultis , agminihns inccdcre
quadratit exoYfus eJf. .. “
Magnumiuud quadratum agmen, cujus imaginem
dedimus, /f.liani commentum efle v id e tu r ,& n u n -
quam fortafle ea forma fuerat adhibitutnj fed aliquid
tarnen notitix inderei poteft circa modum quo Græci
exerçitiis ordtnabant. Exereitus ad 'pùgnam inftru âi
fæpc commcmorantur in Grxca & in Romana hifto-
ria , ubi exereitus ordo fere nunquam idenj, quia,ut
jam diximus, duces exereitus yario utebantur in -
ftruendx aciei modo, ratione fcilicet locorum, occa*
iîoQun), gentiumque quibufeum pugnabatur,
CHAP.