kelijk degenen, die het werk deden en die zieh volgens de
gildesgebruiken «meesters» in tegenstelling met de «knapen»,
noemden) zieh tot een «serment» hadden vereenigd, onder
een bestuur, dat voor de belangen der leden o. a. voor
de handhaving der vele voorrechten opkwam. Dat de
Staten van Holland het bijzondere karteiwerk aan den
essaieur Dirk Crans hadden opgedragen, werd als een ons
billijkheid beschouwd; de munters wilden de vastgestelde
belooning liever zelf ontvangen! Ook later heeft het zieh
nog herhaalde malen voorgedaan, dat wijzigingen in de
munttechniek tot vele moeilijkheden aanleiding gaven, oms
dat voor de gewone werkzaamheden nu eenmaal een
zekere loonregeling was getroffen.
Het is ten zeerste te betreuren, dat van de oude machis
nerien zoo goed als niets meer is overgebleven. In beeid
echter zijn zij ten onzent gelukkig nog behouden en wel
in de hoogst gewichtige verzameling van teekeningen 1),
welke de schildersarchitect Daniel de Blieck vervaardigd
heeft van de werktuigen, die in 1671 voor de Zeeuwsche
Munt te Middelburg waren bestemd. Deze komen met
de overal elders gebruikelijke geheel overeen. Voor het
pletten der gegoten metaalrepen (in munttaal «tinnen» ge*
heeten) werden ijzeren walsen gebezigd, wier beweging
door tusschenkomst van houten tandwielen werd afgeleid
van die van een vertikale as, door paarden bewogen.
Fig. 56 en 57 geven een beeid van een dergelijke walss
inrichting en van een enkele walsstoel, zooals er meerdere
door eenzelfde centrale as konden worden bewogen. Vers
') Deze teekeningen zijn aanwezig in de ' «Zelandia Middelburg. illustrata» te
geleken met de vroegere eenvoudige werkwijze moest men
na deze verandering in het bedrijf, over veel grootere ruimte
kunnen beschikken.
Wanneer de paars
densrondgang ges
lijkvloers lag, dan
was de walsinrichs
ting zelve op de vers
dieping geplaatst,
zooals dit in de
Dordtsche M unt1)
het geval was. In
Utrecht liepen de
paarden in eene
kelderruimte onder
de pletterij.
Wel gelijktijdig
met het pletten is
ook het machinale
uitstooten van zuis
ver ronde muntplas
ten uit de op juiste
dikte gewalste mes
taalrepen, in zwang
gekomen. Derges
’) In het daartoe bes
stemde gebouw, dat nu Fig. 57. Pletmoien in- dé Zeeuwsche Muiit. (Teekening van dooreenrijtuigverhuurs , Dan. de Blieck, 1671). der als wagenhuis wordt
dgeebr ezwigadls, miasc hninoegs hderdeevne n,o pa adne peleana tsd, ewr aazrw adrees tibjdalsk edne dpea aordpeenn indge ates zien, waarin de as van de vertikale hoofdspil draaide.