in een gleuf is aangebracht; de muntplaten worden een
voor een tusschen de beide gleuven gebracht en daardoor
rollende ontvangt de rand den gewenschten indruk. Fig. 53
geeft van de oude Castaing’sche kartelmachine, die heden
ten dage nog veel gebruikt wordt — zij het natuurlijk niet
meer door handkracht bewogen — een voorstelling.
Fig. 53. Kartelmachine van Castaing (naar een afbeelding uit de Encyclopédie du XVÎIÏe siècle).
Deze karteling is echter niet in den tijd harer eerste
toepassing hier in gebruik genomen. Wel is er een oogen*
blik sprake geweest van het aanbrengen van een rand*
schrift met verhoogde letters, waarvan ons de beschrijving
ontbreekt, maar dat naar aile waarschijnlijkheid ook een
navolging was van de fransche méthode, waarbij de stukken
gemunt werden in een ring, voorzien van het randschrift
en creux. Dezelfde van der Burgh, die voor Holland en
Utrecht (allicht ook voor Zeeland) de nieuwe muntmachines
j g j , Holtzheij op de invoering van het kartelen Geldersche Munt. O pschrift: lam novo invento intuto p osita: nu dise r( dme umntuennt )o pd odoer
de nieuwe uitvinding in veiligheid gesteld. (Penningkahinet, ’s Gravenhage).
had gemaakt, had ter vervaardiging van zeker, voor het
randschrift dienend «instrument» (vermoedelijk een muntring
in drie gedeelten) aan H.H. Mog. levens*
lang octrooi gevraagd hetwelk hem voor
den tijd van 15 jaren werd verleend 1).
Er zijn inderdaad enkele munten met een
verhoogd randschrift in dien tijd gesla*
gen2) maar de methode heeft hier te
lande verder geen ingang gevonden 3).
De toepassing van de kartelmachine
Fig. 55. Gesnoeid
3-gulden-stuk (le helft
van Castaing in onze Munten dateert eerst
19e e’se uRwij)k. s( VMeurznat)m. eling
J) Resolutie Gen. Staten 26 November 1671.
een2 ) dZeorog eleyekne ddukuakaatt ovna nv aHno l1l6a7n1d, , aglsemsleadgee ne eten AWmesstt*eFrdriaemsc hien d1u6k73a toenn van 16/j.
I18Ü32 Genrk,oeel.bee bybzeoeinddee rihne dzeijnn o«mBitjrdernatg evna nt odte rd eB kuergnhn ise nd ezri jnM ruanntdzsackhernif»t umitevdinedTinegn oopn.rechte, meen ik, vat hij het laatste als een vaderlandsche