74 H A L L U C I N'A T I O N E S G A S P.
L I 1) A N O T I S F E R U L l
- & paflaX Afclepias* .
F O L I O .
A f ia n m Biijclr id i-lib.} .c . i j .d m m ifigtncrum ; mum fimwdum, mjusftmt» rmnitim , ang,.
Itfam, aere, lingua» exurens, & rn cM r , filé is fm ìC u li, cuioltimm. confinile -, fintinelato, mini,
me exmente. Sterile illornm fmilttudinem referí, fed, aegue ceitlem, negne florem , nejne fernen fremii. De
hujus pofterioris aiïertionis veritate niultùm dubito.
Tag. i tf.'còl- i. f i . i- libanotìsferiti* folio, fern. angulofo, C. È, ? . t
Hic intelligitur libanotis cachryophoros vera & genuina noftra, j
femine fungofo pericàrpio lasvì incluib, & ferula; folio. -Ex
defcripdone ' omnium authorum in pinace à Cafp. Bauhino c ia -
torurà,, oullam obiervo fulcorum aut ftriariim faftam mentiò-
nem in feminibus, nifi apud Àndream Caffàlpinùm Doftiflimum
Philofòphum & acutifiimumBotanices fcriptorem>cujus verba h ac
funt.} Libanotis candida fernen ferì crafum, rotun'dum, aefirìaturn,
offeo cort.ice candido pr*ditum, in quo nuclei infiar fax Bum intus
apparet fernen, multo amplius, quam incrithmo. Eriamfi hucùfoue
non reperiantur apud authores fpecies libanoridis genuinse, leu
cachiyos diftinftàe, fed confuse omnino tradita;, fub initium
tarnen hujus traftatus d a re cemère licet notam genericam liba-
notidte-genuinse.ejufquefpecies notte fuis paroeularibus ex
lib ro natura petitis, cognofeibiles.
Eàdem pag. 158. Col. i. Pl.ìi-1 Libanotis ferula fotio f e femìne^
C. B. T. panax Afclepium ,Poä. Cum hujus fernen fit compref-
fb ro , membranaceum, oblongum, ftriis depreflioribus omatuffi,
& fòlia pariter ferulacea,.ad fuas umbellas congeneres, ferulam
.fcilicct & anethum, effet releganda.
Ibidem f i . ili. Libanotis fanicult folio fem. foliaceo, C. B. f . Haec
propterante diftam rationem eòdem debet amandari, cum Do-
donaeus & Caefalpinus eidem tradant fanina foliacea , depreffa,
oblonga,nigra, acria,odorata. Nafciturin Creta tefte Camerario,
ubi fe felivw g o dicitur, & in Sicilia, ubi peucedanum appellatur:
ha; àppellationés magis proprieconveniunt àliispiàntis, u t alibi
à nobisdiftum. - -
ibidem col. ii. f i . iv.Libanotìdi 2 . frmìlis, feu panax Afclepium
i nm C.B- f . panax Afclepium Mattb. Lug. E li ferula; effìgie
limile , fe d multo minus : feminenon fe n ic u li, fed ferula; lato;
eidemque foliis & floribus haud diifimile ; ergo e x libro natura;
2dag ia H 4ta libanotidum h ic contèmarum fpecies, ad fepri-
jnum genus fubalternum, feu cap. 7. doftrinse noftra amandari
debenr,quocunque modo nominentur.modò r e fte difponan-
tu r , hoc me non folidtum habet. Sunt affines f e r u la 'à nobi-
lio r e , & pociore p a n e , femine -, odó re , Se làpóre confequenter:
fuccum reddunt, qui opopanax dici p oteft, quemadmodum fe rula
Galbanum fuffundit. •
ìbidem col. ii. f i . v . panax afclepium umbella lutea, C .B . f .
Afclepium alterutit, Bifl. Lug. Hujus feminis. in Hift. Lugd; 9
non fit mentio à Dalp10, ergo quo ¿errò fit redüeenda hac I
umbella, incertum. nobis adhuc eft.
Ìbidem còl .'.ii.'f i . vi. panax Afclepium fem. foliáceo ,.C. B lf .p a - I
nax Afclepium Apulum , Col. Ifujus fcmina f inquit.Fab- COÌUmna ) I
foliacea funt duplicia , alata , bims cartilaginibìis donata ut |
-in.Tbapfta, i? c . Ha;c umbella femine ala foliacea lateraliter §
d n fto donatur, ergo ad 4. Genps fubalternum noftrum |
Thapfiam feilieet effet refe rend a, fecundum fynibolum, feù é
tefferam fub qua debent congeneres co llo cari, & e x lib ro nà- |
tu ra fimilibus a d d i, cam in noftra tabula 4''* quam reliquis
omnibus : proinde male à Cafp. Bauh. disjuiigitur à fuis co' %
gnatis, Thapfia ic ilic e t , & hicinter'diffimiles locatur. ¡
Ibidem coi li—P/. vii. Libanotis minor umbella candida,C.B. P. I
Libanotis feptentrionalium berbariorum Lob: Adv. Cum ex jpfius |
LobelUidefcriptione , hujus ièmen fit exiguum,, fub hyemem 1
maturans, minus carui rotundi; fe re ammi officinarum par I
debet referri ad umbellas femine ftriato, minóre , foliis lo- I
batis p ra d itas , in 2do genere Tubai terno noftro ejuídemque 1
2do membro contentas.
Ibidem col. ii. f i . Viii. Libanotis tenuifolia, German, .major^ 8
minor, C .B . f yafdunoiìPilsmajor & minor Thai. Curte & lúccin- I
ftè nirais hic loquitur Thalius in lylva fua Hyrcinia ( pracipue |
x P lfeR Xedinum harum feciat mentibnem ) cut nos, quo |
fint' referenda; in ambiguo hsefitare cogamur. Si quis*hanim& |
aliarum multarum umbellarum femina ad manus noftras por- 8
r ig e re t , facilè ad daffés fuáS propriás rédigèrentuf; Praftent 8
alii quod ego non potui : via jam eft apèrta. - Ex* d iftis trei |
funt umbella; fem, cpmpreffo , membranaceo /oblon go , five |
fub libanotidis, five panads nomine , una iemine ala folia* I
cea cinfto p r a d ita ,& u n a lèmineftriatominores h * c libano- 8
tidis nomine., illa panacis afficiruf. Prima èft libànotis vera & I
genuina & proprie difta -, Tub; initium noftri traftatus fuprà |
de eàdem ejufque divifione faffs fuperque diftum. Si detègantùr |
plure s fpe ae s genuina; cachryos femine pericarpio fongpfo in-1
d u fo p ra d ita ;, notà aliqua particulari, aut fpecificá áb hifce |
differentes, addantur ab eàfdem detegentibus & Óbférvanti-8
bus , nos quas adhuc vidimus dedimus & expofuimüS;denon-1
dum vifis nil temere afferendum.
C A P V T I I .
U M B E L L Æ S E M I N E S T R I A T O M A J O R.ËV
foliis ferulaceis donatæ.
F OE N I C U X i M.
M d&d)j>ov Diofcoridi lib. i . e . 81 .¿mwHgfcùve&tq.ìmmcifcendo ,qnod ejus cum inaruerit .ad condicnd
flurimu multus ufis fit -, 10». US. 19 . c. f.ficmculum mgmius gratijpmum, ad cmdicndaflurima, cm
inaruit : & l.io .c a f. 23. fzmetihtm »t>bilitaveri ferpentcs,gufidtit fenectam e x i l a d o mlorumtpiaciem fntti
ejus refiriendo. Latinis faeniculum, quid fitum magno cum fornire fernen reddet fvelfolms Grecorumm-
tat ione , qnod quafiftemm inhjemem arefattum ac marci dum reponatur.
Genera : Diofcoridi., eft fativum, fylveftre, quod iirTojxápA^ov, & duplex eft : alt er um [emine magno, a-
ehrt fimile, aliud [emine Cortandri. idemTlin. lib. 20 . c. 23. recentioribus eft vulgare}[eu [ativum , dulce>
rotundum, & erraticum ,[eu hippomarathrum.
lylveftre v. feu erraticum fponte virens in agris Narboncn*
fiuiridifferre tantum natalibus apparent. Nam femina omnium
funi: tribus ftriis, feu carinis in d ó r fo ,feu convexa Angulo-
rum feminum p a r te , & 4. fulcis p ra d ita , funtque fecundum
foli fertìlitatem aut fterilitatem m ajóra, & longiora-jvel bre-
1 . vio«
PA g l i47. col. i. i y iuftrniculum variat foliorum 'colore, magnitudine
partium, odore, ¿5- fapore". Videtur mihi in hòc
cap.de fceniculo Cafp. Bauhinus multiplicare ( cum authoribus)
entia fine neceflitate -, nam fceniculum vulgare Gérmanicum 1.
C. B. P. & fceniculum vulgare Icalicüm il. atque foeniculuin
B A U H IN I , aliorùniqtie. aiitliorum.
In Septentrionalibus regionibus funt
ridionalibus dulciora, & palato multò
i viora & rotundiora.
| ' gufiu acri, acuto, in 1
I ÉrS ? C Ì r P. E&uhinus vuleàA rG & A èrnie: i ió t róiifti-
I rat cum feniculo fcoindó Tub. • Eoamfi figure cumber, non
V ernac tum Tabernemontani fint cxdem, tamen per fceniculum
È vuleare Ger. debet intelligi feniculum fem. ftriato, oblongo, pe-
- talis florum luteis reflexis ; at per fceniculum rotUndum, Tab;
I incellisitur feniculum femine(ìnato, rofundo, floribusalbis,
I f u càndidis, ut vult ipfe Cafp. Bauh. in Pin. quod in nullà fee-
I niculi fpecie'confpicì poterit ( ex meaopinione ; ) aut fi fit, à
S vulgato & fapore &-odore différt, non minùs quam femine
| minori carui forma , eritqiiè alibi difponendum,
t ; , . infupèr hippomàrathrumt, feu fanicùlum iylveftre Tab.
I ~W». Rtfehi’culmn diiicc'Ger; eàdem icone exhibentur, utriufq-,
I tamed icon, reprafentat fefeli pratenfe Monfpelienfium ;*cx
I hifoe fàcile eft inferré Cafp. Bauhinum fefelioà pratenfis Mai*
fpelienfiuin figura inale adaptàffe:‘nomina diverlà diverforum
| feniculorum lupra citatorum. Vide-fóniculi diftinftas fpecies
$■ fiib initiom*2<11 cap. doftrinse noftra fuprà exhibita;, quarfiint
In odore acuto , acri, aut dulci, hoc eft Italicum , vel Azoricum
m nobis, quodfowe feniculum eft dulce maj. fem. albo, j . B;
Pciijus icon noftrum Azoricum fàtis bene refert,
K pag. 147. p/. vi. bipppmàrdthrum Creticum, C. B. f . t e frod.
p t e Hon. Bell. ep. i. ad'Ciuf, florem (inquit ibidem Clujius,') gerit luff
t-um in umbella, folia ut anethum , femina magna cacbri fimilia,
Qocdtur ■¡rk*TÙìu>iàì'ov qUod latum cuminum fonati E x hac nuda &
®fterili fatis defcriptionenihy Qèrff poteft determinari,'forte ta^
«jnervà foliis eft feniculum Àzoricùm, fi fit femine ftriato maj.
ac'more fenic iii.j- Si-Jìt fèmine fungofò pericarpio . indufo,
Sèommodè fatisi rèduci poterit ad càchryós p ra d iftx & dé-
Éfcfipta; ab initio ipeciem minimam fem'. plano fulcato.
&L-. JmSE Bm còl.ii. Pi. vii. Chaaberb’a ex Japonia. E x quo aur
»fhqrè 'hàuferit Cafp. Bauhinus hancplantàni inter fenicu li fpe-
g c iè s 1 codocandam non póffum àfféqui ; nec ipium ex ullo au-
K iÓ r e ante jpfbm fcribente excerpfiffe ' feniculi aliquam vel
iminimam notam huie pianta; cohgruentem p e r c ip io :: Pianta;
RipfiusChà Se T e difta; folia ad. nos cùm Parifiis tùm Bladis
degentes delata , in aqua .macerata, & poftea eadem fuper
EbrBem aheneum ( quo utuntur mulieres ibidem yiventes , in
i linteis fuis exficcandis, ) exten,di curavimus | qua;nobisàpparu-
F è r e j foliis tèjlidis majoris latio ra, 8 clongiora, faltem inte-
7Ç
finora ; quin-& od o r & fapor -foliorum p radifiorum, aut p er
le maftjcatorum, aut in aqua maceratorum , longe à fenicüli
odore & Tapore recedebant , ac proinde a forma foliorum
conciufimùs in praludiis Botamcis non- effe umbellam feni-
cplaceisTerulaceiive foliis praditam & per confèquensmale
a Cafp. Bauhinohic inter feniculi fpecies' collocatam. Multo
mmu3 adinitti poteft folia Chà aut T e effe folia Myrti Braban-
tica;,- aut gagel Germanorum, aut fimilem habere èffeftum,
ut voluht quidam Botanici ( non ita pridemj homines quidem
minimè ma li, fed male vertati in'Botanicis/cum cham^lea-
gni , feu myrff Brabanffca; folia fragrantiifimum edant odorerà
I qui calida ipfa & ficca' in. terno gradu indicai, nec appropinquane
folia Chà ( qua; flint tcràperatioris natura J foliis
pradiftis aut odore aut fàpore', per confequens nec eflciiiii
Nam femina cbàmaleàgni impenjefunt calida {5- ficca, t e ufaiié
ail tertiutn graduai accedunt. Fruttai t e folia moìeflà funt cer-
‘Oìfia infer coijuendum addita, admòdum • tentantem caput ¿9- ebrie-
tatem adfèrentem eamréddunt/titùsffuteiccumfrUtlu àridisvefli-
mf f ‘ S 'nterpofitus à tineis t e vermiculis ea tuetur. Dfid.. Hsee dir
3 u‘d non fit Chà /ufficiar. Videartusf éxmódernis qui ipfàm
irbufculam crefcentem v id e ru ntj quid fit. Petrus Martinius Author
Atlantis,Sinicific deferibit Chà,feu Tc.buicefifoliolum fimile
folto arbufcuht qu<e Rhus (eriaria, jeu fumacb dicitur a eft enim
ytrgultum qùod in é aridi-virgulto , feu ramulos fefe difundit.
Rflàte prim um florem emittit, Itevi odore fragrantem, bunc e-
vanefeentem fequitur bacca viridiormox nigricans. Hac ratìone Chà
non eft chamaeleagnus , cum hujus flores exigui, fp ica ti, luréoli
exeunt è finu foliorum,atque hi fee foccedunt femina afpera cacu«
mine pungentia, in racemi exigui & ob long i formam cohaerentia,
& olepfo fógift per maturitatem redundantia ; totus frutex
cum gravedine quàdam odoratus eft jprafertim. fernen cjus
oleagihofa pinguetudo. E x hiicé ( fine longa verborum ferie)
evidenter àpparet quod C h i b ón fit myrtus Brabanffca. E x
verbis Pètri Martinii quid fit ö t i s evidenter apparet. Qui
plura defiderat de Chaà, feu t i à vel T e , confulat Petrum Mar*
tìniùm Atlantis Siiiièi authorem, Athanafium Kircherum, Ni*
co la /T u lpii Obf. Mèdicas, pag. 400. & fequentìbus u^ùe ad
finèm, Jacóbum Bóntium, Dialogo vii. Med. Ind. aliofque
plures ab iplò Tulpio citatos, verfus finem Obf. Med. pra;-
dift : De viribus ejufdem vide Athanafium Kircherum, pag. 180.
àlioique citatóS; Modus^ p raparandi apud Sinenfes illic de*
fcribitur etiam , f è d jam lip p is& tonibribus hic itidem notusi
C U M I N U M.
KófJUvòv Dio[coridi libr .$» cap. efS. Theoph. 7 . Hift. 4. at Tlinio lib• x.p. cap. S. ér lib. iìn càp. 14. & ¡5 . cu-
z mimm. GencraiDioftcoridi[ativum eft , cui *s£thiopicum} quod Hippocrates Regium voefirit f prrfert Secundum
f locum tenet *Mgfptium yteliquaßquuntur yeft ér fylveftre Valterum capitulis in cacumine rotundis ■: alterum quod
e afirigtilisfloribus, cornicula in [ublime er ella pr omit. Sed h x c ftirps omninò ab uipbellis arcénda, cum iìt lui ae-
|iiefiS hetefoclytà. Theòphrafto genera plura funt : quare Plinio l. 2 0 .cap. 1 $ .[ativum eft & [ytveftre,v£thio‘
pìcum & Africanum - at lib. 1 9 . cap. 2 alterum [flveftre rufticum vocatum} a li is Thebaicum : e/Ethiopico Africo-
que palma eft : quidam buie eAEgyptium praferunt.
conitituendam ;,nam fingùlatim femina fummà parte hirfuta,
,nón binatim aliarum umbellarum. more g e r ir , reti admirabili
ftru&urà contexto, e x quatuor pinnatis, feu plumofis carinis,
& lobis jìlurimis angulofis,; veluti Ìaneis compofitó, fingulà
femina circuinvolventi. Quin & C um in o n e c odore , neC
fapore ,. nec partium ftruftura , aùt compofitione ac ced it,
ideò male■ b'ie colloèatur iDiofcoridte exerriplo , à Càfparo
Bauhino , aliifque authoribus inter curàini fpecies. Nos cum
dauco eretico ( genuina dauci fpecie ) collocavimus. in doftri-
na fuperiori. Vide explicatìonem T ab . de Paftinaca tenuifolia,
leu dauco fu p rà , in cap i . doftrina; noftrse novse.
è. fagt 146. col: U f f ii. cuminum fem.^otundiore t e minorejdulce
I Melitenfìbus , C. B. P. Eft perfeda & omnibus numeris abfplutis
• anifi fpecies, ex feràinisforma, ejufdemque odo re & fàpore;
I *Plh &.folia habet .anifi «mula. Semine autem confiât anifi vul-
- ^rte.ferà. cia flio rc ,& breviore cum dulcèdine quadàm, etiam
anifi, fi mafticetur ; nec femina oblonga, acuminata, ftriata,
i graveolentia pro ducir, ut cuminum officinarum Cæ f ergo male
; hicpollocatur & fejungitur a b a n ifo , àGafparo Bauhino. .-
I Ibidem col. ii. f i . iii. Cuminum fylvefire capitulis globofis, C .B .f .
I fylv.:: Bod. Hæc pianta non eft iimbellse fpecies vera , & ge-
! nuina, ( multo minus cuminum.) p ropter pracipuam deficien*
\ tem conditionem requifitam ad umbellam proprie diftam
MHON % , Meum AthamantìcumDìofc. ì. 1. c. 3. [militer à Plinio lib. 20. c. 23. no-
; y Meufffcrìbit ) in Italia non nifi à medicis feritur ¡ & iis admodum paucisi Duo genera ejus : Ma-
; ce ont cum Jcilicet & Hifpanicum (non quidem ea duo diverfa genera funt : caterUm iis in locìs, plurimum g ì -
. Hac addit ex Dìofcorìde Dalechampìus in notis. ) Hobilius, Athamantìcum vocant, illi tanquam ab
Athamante ìnveritum ; hi quoniam laudatìffimum in Adamante ( monte Pthiotidiì Thejfalia ) reperiate.
U M B E L -