4 ¿ é S L A N T A R V M H I S T O R I A Part. 11.
turalium reruffl perquam ftndiofus & peritus, inquit Fab. Columna, amioitix ergo atqoe fus
humanitatis in me figno multas ex Germanist móntibus ftirpes exficcatas mifit ad me anno
i é r o . inter quas rariores & hanc ad Rapnntii genus idem retulit; fed Koc corniculatum
etiamfhabet florem, fimilem Rapando montano corniculato Col. fupra defcripto, fie enim
ex ficca planta excipitur : radice eil: longa, crafla, perenni, qua: multos habet in fummo ce-
fpites àiinafos,ex quibus nova germina proferuntur; foliiseftlongispollice'squatuor, ahgu-
ftifiimis: caule tenui, vixfupra folia emicante, unico latiufeulo intercepto folíolo, in cujus
fummo flos eftglobofus fimilis alterius noftratis corniculati.à Columna deferipti : ex aliis ger-
minibus caules edam & flores alios promit, fruftu & femine, ut cenfemus,'etiam fimilibus ;
non enim ( inquitFab.'Columna) ex ficca pianta obfervare potuimus.
Pars T A B U L M. V. Seftionis quinta:.,
XVimniamm [euC f 54-jCoccíneo marne, nolis. Trachelium Americanum
Americanum k feu Cardinalis Pianta, Park- Parad. QKäfuntiumgäleatumi
< ■ .■ ./ C Ce5.l«UOT ,najore,ncbis.®.
5Jé. Bl-efenfe feti Solonienfeflore violaceo minore, nolis. Q,
'^5 j . Creticum feu Petromarula Crética, Parks Theat. 0
[§.4. R A P V N C V L I G A L B A T I
Explicatio partís Tab. quinta Sedìonìs quinta.
54. Rapuntium galeatum Virginianum feu Americanum coccíneo flore major e, nobis. Tra-
chclium Americanum, flos Cardinalis Barberini, Hift. Mexican. Trachelium Americanum
rubrum, Baptift. Ferr. Trachelium Americanum ieu Cardinalis pianta, Park. Parad. Ex radice
perenni vegeta, fibrofav, candida, lateribus repente, cefpite facile fe propagante, tenera,la-
¿tefeente, duleicum paucacaliditate,plures caulesfive foboles fecundum radicis vetuftatem &
ùbertatem primo Vere folia in terra ftrata emittunt, vulgari Rapuntio non diffimilia, nifi quia
majora & obfcurius virentia & in orbem juxta radicis caput expanfà, qua: deinde in la v i,
rotundo, candicantè fed angulofo caule, bipedali aliquando harent, qui craflior & vegetior
eft Rapunculi vulgaris caule, atque eidem alternatim harent biuncialia aliquando, aliquando
triuncialia, parum incurva, per ambitum.dentata, qua difrupta lafteum fuccumeftundunt,
verum non ita copiofum'utcatera fuá fortis planta. Folia decrefceré folent à medio caule
ad fufnmum nfque in quo flores coacervatimi infpicamlongam,craffam,dodrantalem, & in
fummo duplici umbella coronatàm dehifeunt. Junii initio in meridionalibus,tardius apud Septentrionales
fpica producitur,& flores rariore ordine inter foliorum alas denfe exeruntur, brevi
petiolo harentes, & ex calyce quinquefoliato Rapuntii modo tubulo longo unciali aut fefqui-
unciali, colore in fummo una cum quiñis petalis fäture coccíneo hiläri admodum ; paulatim
dehifeentes circa finem Junii autinitium Julii in quinqué pétala coccínea itidem dividuntur
galeatarum plantarum quodammodo mòre, novpquidem ritu in hoc genere ut tria pétala de-
pendearit effigie barbularum, & bina alia fuperiora&anguftiora, veluti alae obliqua; tubulum
medium exiguum, ex illorum centro fi ve medio emicantem, amplexentur, colore etiam eleganter
coccíneo, in cujus fummo caput cseruleum five violaceum, avicùla; cujufdam roftrum
incurvum asmulans, profertur; ab aliis congeneribus floribushivariant, ut non campanulatos
fed potius galèatos flores imitari videantur , parum ad Gladioli flores accedentes, quan-
quam natura fint tubulofi & in marginali diffe&ione differentes. Hujus floris mediustubu-
lusfieximatur in eo melleus liquor non paucus reperitur, qui etiam in Viola Mariana congenere
confpicitur : hujús flores in fiftilibus fummo cum ftudio coluntur & expetuntur ; quia copiofi
& hilari coccíneo confpicui colore oculis voluptatem & deleftationem adferunt,tum quiapaula-
tim florentes diutius durant& permanent quidam flores florentesdeflorentibus aliis ; fru&us
in calycibus quinquefoliatis extuberatiores obièrvantur perfe&i, tribus foraminibus perforati,
ex quibus fingulis femina flavicantia minuta, ut in congeneribus effluunt. Julio &
Augufto menfe perficiuntur femina in calidiofibus regionibus, raro in frigidioribus matu-
ranturi7 ',
55. Rapunculus galeatus yirginianus flore violaceo majore, nobis. Hujus folia funtprions
multo :1 adora, magifque viridia & paululum ferrata : ex quorum alis furfum verfus exeunt
flores ex .calycibus quinquefoliatis, hirfutis, integri in fundo, profundius in margine divifi
pur-
Se&V. y N I V E R S A L I S 0 X 0 N I E NS I S. 4¿7.
purpurocærulei feu violacei; quibus fingulis fubveniunt capfulæ tribus loculamentis diftinftæ,’
atque in fingulis confpicitur foramen ex quo decidit femen minutum, lucidum, aliorum more.
Folia, inquam, majora funt & obfcurips virenti a,in orbem itidem fubinitium juxta radicis caput
expanfa, quæ eft alba multifida. Tota planta lafte featet, ficut reliquæ pmnes hujus generis.
;
Rapunculus galeatus Blæfenfis feu Solonienfis flore violaceo minore,' nobis- Draba
flore cæruleo galeato, C. B. P. Rapuntium urens Solonienfe, Catal. Blæiên. in folio. Hic Rapunculus
galeatus flore violaceo minore radicem habet Afclepiadis, id eft multas fingulares
in unum apiçem concurrentes ;ex qua caules emittit bipedales,quorumfummisfaftigiiseorum-
quealis fuperioribus plurimi flores, galeàti, minores, eærulei innafeuntur, Rapuntii Americani
coçcinei X quod flos Cardinalis dicitur Çolumnæ ) & prioris majòris eærulei òmnino æmuli :
quibus flaccefeentibus luccedunt capfulæ triangulares, aliorum Rapunçulorum hujus claffis
more, continentes femina pellucida, ruffa, atque fingulæ capfulæ fingulis foraminibus per-
forantur, ex quorum fingufis numerofa, minuta, prædifta femina: decidunt matura & ficcata,
quibus propagatur plantâ. T ota planta percâlida eft ; præcipue ejus radix mafticata linguam
urendo pungìt; per pera m Cafp. Bauhino Draba dicitut. • Crefcit in humidis ericetis & filvis
annofis paffim in agro Solo.nienfi, alibique in Gallia verfus Pi&aviam. Rapuntium gale-
afum fefe declarat ex fucco iafteo emanante ex qualibet parte adhuc viridi, rupta adde
capfulam feminalem & femina priorum capfulis & léminibus acçedentia.
57. Rapunculus galeatus Creticus feu Petromarula Cretica, Park. Theat. Petromarula
feu la&uca petræâ, Hon. Belli & Ponæ Ital. Vide ejus deferiptionem paragraph© primo
ubi oftavum occupât locum, quia ejus flos quinquefariam pròfunde dividitur, ficut galeati
priores tres: debet hue révocari& aptius in hac ultima Tabula difponi cum,fuis fimilibus
Rapunculis galeatis.
T EM P E R AM E N T UM & VIRES.
13. Rapunculus efculentus^ C.B.F. In calid.it at e isfrigiditate confiflìt Ç ait Matthiolusin
Ep. Cam.) radix, non longe, abeft a temper atisy into neç in aliis qualitatibus. . Eftur cruda radix
ac pariter Colla in açetariis, qua maxime guftui placet, isr appetentiam excitât. Creditur
quod radix elixaiÿ cum longo pipere devoir at a laUisubertatem in nutritìbusfacìat. Radix,
. tefteLobelio, candida, tener a, acetarm verna quadjragtfima longe Rapo aut Rapbanodelicatior.
Laflis copiam aligeri quidam nutricibus elixâ radice ex pipere fumptâ exploratum habent. In
Italia, Gallia, Germania, hyeme, aut ineunte Vere npnjolum radices in acetaria ajfumunt, fed
i*r radices : p A n t (9 in Anglia, f i fer ant ur in hortis, buie ufui infervire.
'2i . Campanula arvenfis mìnima, Dod. Viola arvenfis i s Viola pent agonia,Tab. Eolia huju* ante-
quam pianta in cauliculos protrudatur menfe Februano inter fegetes, ubi eo tempore is Martio
, . colligitur, in acetariis cum aceto is fale manduntur apud Gallos avide, atqueRarifìis dicitur
queue de l’ Euefque. * ' •' r A r
2 8. Campanula major is afperior foliis VfticævC. B .R. Gufiu aflringït, is bino.'Texficcandi vim
illUeffe quifque conjicere queat ; afhingendi habet facultatem, ideoque decûêlum illius unìct
ad or is exulcerationes, aliaque ejufdem mala, quat aflriHipne indigentçonfem&oenfent : utilis
. baud dubie etiam ad alia quavis ulcera, fib infignem quam obtinet in, èxficcando facultatem,
inquit Fuchflus. Porro radicesomnìurn horum Rapunçulorum refrigerant is pptentide flint, is
‘ nonnihil ajìrìngentis ; pojfunt autemçntnes una cum aliis in acetariis edi. Sunt etiam qui, Cervi*,
cariai radicum decoHum adverf 'is oris is tonfillarum inflammationes corifene affirmant, Dodonai*
us. Radix àlba is tenera acetariis apt a jejunio, 'verno proefertim, Lobelius.
30. Violæ Mariante radix refrigerant is is nonnihilajìrìngentis eflfacultatis is potenti# ; efuiut
aliorum filveflrium Rapunçulorum apta eft, i s non incommodé acetariis addltur.,
46; Rapunculus Alopecuroiderffica loqga, Ciuf. Hift. Hujus radix, ut fet-ibit 'Éçhwenkfeldiua,
priufquam caulem protrudat,/ elixa is manfa cum fale, aceto is oleo macerata, cibi appetentiam
parit, ftomacbo prodeft is urinas elicit.
Ppp HAL -