344 P L A N T -A R V M H I S T O R I A. -Part. II.
majore floribus uno verfu difpofiris conven it, nifi quod fingulis geniculis fingiilis innafcuntur
flores, non ex tina parte difpofitb.'-fed hinc inde à dext-ris & finiftris, fex confiantes petaljs;
uncia parum longipribus, finiul ab uno. exortu prodeuntilpus, ex quibus quafuor iemiimcia
paiilo latiora flint, colore eleganter rofeo, fed multo laetiore & pulcripre, reflexis labris pro-
fundioris calathi figuram referenda, reliqua duopetala prasdi&is multo tenuiora funty¿cintra
florem conftituta inferiusaliquantulumprominent,candidamq;,&longam in medio maculam
latiorem habent, quam undique purpureadineáéircumfcribit & terminar ; fuperi òri fiori § petalo
flamen fubeft trifidum, & ínter hoc& petalum fingularia apex; Floret Aprili & Maio in-
cipiendo ab inferióre geniculo, opperiente fequi infuperibre geniculo eft flore, inferior
. vefcit & rudimentum capfula? incipit ; floribus fic gradatimevanefcentìbus fuccédunt capful^
in rotundo oblongs, tenuibus venulis diftin&x, magnitudine Amygdala? cum putamjne, qu<e
cum maturuerint, dividuntur trifariäm feu jn terna -loculgmenta ; jn; quorum fingulis Con-
tineñtur plurima femina tenuia paleacea, oblongiufcula, flava: ràdicem habetparvam ro-
tundam', tuberofam, duram &-folidam intus, ab ima bali verfus germina turbinatane aliquot
crinitis& retrculatis tunicis veluti yeftitam ; quibus detraéfis, dua? exigua; candid.«, tube-r
rofa? apparent radices, una alteri infidens, fuperiore quidem Veris initio minore, fed vegeti-
ore, inferiore'majore, & latiore* veruni flaccido & fungofo. Perire & flaccefcere incipit inferior
radix tnberofa Veris initio, fupernafcente alia, itafimul decrefcetitem & inerefcentem
radicem habet ; fibras etiam ab inferioris radiéis tuberofa? bafi emittit tenues cgndidafque;
fapórem hábent radices duleém & modice acrem, relinquunt enim in palato xliquam acrimo-
niam aliqugmdiu linguam & fauces urentem, & falivam elicientem.
7. Gladiolus Indicus .'e violaceo fufcus radice tuberofa, nobis. Flos Indicus è violaceo fufáis
radice tuberofa, Ferr. Senen. Gladioli hujus Indici tuber ei!: effigie Rapuli, colore intusalbo,
extra fubruffo, corpore binos. ternofve dígitos-lato ; fuperno infernoque umbili'co an-
gufto & nonnihil introrfum venulis diftin&is in eundem afto. Septembri menfe radix in fidili
Róma; depofita, germinavit Oftobri , turn verno tempore turgere coepit in florem. Folia
exeunt à tubere longa, & fa?pe cubitalia, lata, nervofa^ ftriata, Giadii modo in acutum mu-
cronem definentia, dilute virore albicatitia, prope humum candida, rubrifque guttis inter-
flinéta:. ex gremio foliorum fibiinvicem.incumbentium exilit caulis bulbofae Iridis aut Già-
Idioli more articulatus, at brevioribus mucrpnatis foliis articulatim armatus, unde (licet florem
fimbriatum fufcum gerat ) Gladiolo magis mèa opinione radice fuá tuberofa & foliis accediti
flores in fex pétala decuffantur, cirrata feu fimbriata, fubter virefcentia, fupra è violaceo fufca,
nativo tanquam holoferico villofa , furvis & veluti fuligine oblitis per ambitum cirris feii
fimbriis crifpa& corrugata, atris albidifque unguibus maculofa, prominula linea intérmeante
diftinfta, qua; medium prxterea ftilum furrigunt ianthinis atque albicantibus maculis notatimi,
ftaminulis tenuiffimis, in imo violaceis, in fummo luteolis capillatum, quaternis quoque ma-
jufculis croceis, exteriorem in decuifem dimiffius digeftis, corònàtum. Diem aut paulo diu-
tius vivunthxc ftamina breviffima & flosipfe, qua? fatifcentià nigredine obducuntur, & veluti
informia vefpertilionum cadavera illepide contrahuntür;. Mira eft hujùs tuberis'fcetura :
ex imo umbilico. inferiore fibra prodit modo longior modo brèvior, cujus lumma pars in
tuberculumpaulatim fobolefcit^ Quarè faftiim eft ut non femel ex eodem tubérculo fotuto licet
ob corruptam fibram nexu procul à matre pr«ter morem foetus inobferva'to adhuc miraculo
inveniretur : interdum quoque brevioris fibr« ligamine adhuc integro foboles matri cdh?erens&
contigua, vel etiam de more adnata deprehenditur : capfula eft trigona feti tribus loculamentis
diftinftá, in fingiilis plurima femina, proculdubio in proprio & natali folo, continens ; undè
coneludinnus nos effe Gladioli peregrini fpeciem.
7. Gladiolus's ftagnalis aut lacuftris Dörtmanui, Ciuf, Cur. pofter. pag.40. Hujus foliadó-
drantalem longitudinem raro excedunt, craifmfcula & concava funt, interftitioque difcreta
inftar fiìiquarum Leucoii maritimi^ viridia, dulcís alioqui íaporis , & anatibús urinantiblis '
gratum pabulum, nam .a^. aliquot ulnarum altitudinemfub aqua latent, quam tarnen caulis
inter illa emergens filperare confpicitur, floribus albis onuftus, Leucoii floribus amplioribus,
cava ílla& infirma parte petiolo à quo dependent próxima," fubczerulei coloris, formam pene
referentes flórís Gladioli, non prorfus tamen fimiles, quinqué petalis tantum confiantes,
quorum duo fuperiora ob petiolum feu.calycem furfum refleéluntur, tria reliqua latiora pro-
pendent : fingiilis floribus fic conftru&is fucceditnt turbinata vafcula, ruffo femine plena. Sub
«xtremum Julii florentemhanc plantamfeóbfervaífe icripfit Dortmannus ad pagum Ñotct) &
csaeßerfcelöe in Drentia & nufquam alibi. Exc planta non eft Gladiolus proprie loquendo,
Seft IV. V’ N I VE P S A L I S Ò XO N I E N S I S . ^43
la non eft hexapetala^ riecfiliquaffi habet trlcapfularem : nee eft Leucbium, ut Vlilt Cafpa-
^ B a u h i n u s , quemadmodum dèmonftravimtis pàg, 2 50; inter Hallucinationes Cafp. BaUhini.
Sit ergo Pianta ftagnalis feu paluftris heteroclita & foi generis^ quam colfocabimur inter he-
teroclitas plantas ad finem hujus Hiftori«. . .
T EM P E R A ME NTUM & V IR E S.
Gladioli radix fuptrior dukis decolia trita & farm# admixtapaflefn dulcern àtque innouium red-
dit. Permultas juxta eiim fcolopendrat reperiunty tefie. Theofhrafto^ gaudent enim eaherha, fre-
' qiientefque corigiigantur in ea. Potefi ex authoritate, Diojcondii fuflrior radix cum vino isr thure
iinpojìta Melila is1 aculeos extrahere..'Cum fanna.vero lolidceal isr aqua mulfa panos difiutitr
unde nujmodi emplafiris àdditur.\ D licit is? menfes appofitd. Tradunt etiam fufieriorem radicem
cum vìnòtyotàm Venerem exfimulare,, inferiòrmjdmlesfacert y quin iy fuferiorern radicem cum
aqua bibendam comode exhiberipieris,. quibus ex intefiinqtum hernia, intefiina ™ fcroium di-
labuntur. Similesèi Sire* isr Plinius lib. 25,- c. 21. attribuii. Q aleno Gladioli radix at tra-
hendi, difcutiendi is’ficcandi vim habet, isr ofìavb de Facult. Medicam. Simpl. Xiphii radix¿ma-,
' teme \utem fuperiora trahit digerii deficcafqua *
H A L L U C I N A T I O N E S CASP. B A U H IN I '
i Aliorumque Authorum. h
■mtulltumi e x quo aeorj.um-v.eTju» ¡»»»m.»»»»«. rnfft*
(eù bdrSillte beneficio quarum n u t r ié n tw ‘: omnès p a r -
te s tà'âbiŸ$&ciddruib'àfa:t ïitra tçp .am ; q u am r e iïq u k
- p a r te s 'filpf'à'.tèrram, u t f i l id ,c à u l e s , flores; 'capjiïlee
fêm in a le s 8yfietpina ibidem : content a . -■ Item p a g .
■' d X t P f& f z . p ollocatur .a Cafj,. Bauhino Çrocvs. Item
p d g . '6 7 ,6 f i& l ô q . Colchicum: cum h ce c duo généra
confient ja cdic ib us tuberbfis^mon debuerè ddjufigi Ot'"
: nithogalo p là iit té p e r fe ü e bulbofie.
D J g l/ y .k o l. t i ih r q f i f o l io avgulofòìC. 'B.JP.
1 ' \Jrfi '^uVerqffijlore ifbpure viridi cólòte, Srvert.
Ibidejhé pàg^i. %ì§Pid:lìnum ejufquéjpéclés è pag.
■41. Gld diò lu i'eju fà ue.jpéiies • H<ec t r ìa g ene ra p la n -
■taiumcUm radicihus f d n e p t é
polLocantm a Cajparo Bciubmo ir itìr Hyaeijitbos
Jridem '.ì)uÌìo[am \ veras bàlhofàs: ‘p la n td s,
quaruni radices conjlant tu n icù f e u p e llicu lù ma-
jo r il> t ts0 eXtetidribirt ihvotventibus, in fe tio te s minò±,
tfèSt & ìlla s majlores reJpeUuinferiortim ufque ad me-
DE HEXAPETALIS TRICAPSULARIBUS,
. ..'raidicibus mberofisl oblongispraditiSi
c A T V T V I .
D È N S C A N 1 N U S. '
DEnsCanis à forma radicis tuberofiéiOMoiig^ imitäntis figuram dentis canini, nomen
fortituseft. : Sex habetpetala in fingulis floribus, quibus fingulis fuccédunt capfùl«
tribusloculamentis. diilinét«, & hac ratione;- dtifti eundern hic cum fuis; confimilibus loca-:
vimus. Flos ejus yel \ex purpura rubet, vèl candore micat, vel purpura & candore con-
fufis palìèt. Qui flore rubro eft, maculis rubris ; qui albo, la#e"is maculis fólia variegata habet.
Siciolia aliquando maculata, aliquando tion maculata, & cònimuniter bina habet : tantum bina
Caefalpinus, utplurimu.ro terna Adverfaria tribuunt raro tema Clufius ; quina etiam Hiftoria
Lugdnnénfis tribuìt. .
Pars T A R U L L E V. SèCtiohis-quart®.
( 1 . Latiore rótundioreque folio flore purpur afcent ey nobis. Denteanti flore rubro, Eyß.
0 Cs. kÄng0ßii)re'iotigtpyefplìo flore albo0iiqbis. Dens caninùsßöre albo, Ciuf. Hiß. O
Y Explicatio