tradunt Dio]'corides i s Pliniusfi femin&foft purgationes admoveatur Mercurialis femina tri-
tave libatur, ut femina concipiatur efficere : fin vero mafcula, maremgenerari.
Cvnocrambefacultatepriorirefpondet, folia quidem cum cauliculis ahum movent 'i s inter olerà
J recipi queunt, i s decoftde herbdt ju s pituitam, bilem i s aquofa detrahunt, uti D iof corides fcribit.
Phylli arrhenogoni potu mafculi fexus fieri partus, ut Theligonifeminei, Theophraftus i s Diof corides
fcriptum reliquire.. Salmanticenfes utriufque decodtum omnibus animalibusa cane rabido de-
morfis. propinant magno fuccejfu. Grqnatenfibus vero Mauritanis prdefertim ad muliebresmor-
bos . magno in ufu eft Phyllon.
DE P E NT A P E T A L I S
, S em in um in v o lu c ris fupe rius liifpid'is feu h irfu tis b in is te rn ifv e
feminibus rep le tis donatis.
C A T V T X L I I .
E U P A T O R I U M G R / E C O R U M feu; A G R I M O N I A.
Ewreeioi Dipfcoridi I .4. c. 4 1 . Ä^eiov' Qribafi'o ih colltcliombui isr id e/2 Hepatica,
quod hepatimedeatur. Plin.l- 25. c.:6, P u f amia regiàm auth'èitìietii habet. Sunt quive-
lint mmtn ab inventore Mithridate cógnomento Euparore. habere. *
Eupatorium Gracorum feu Àgriaipniaèft pianta ngitajKtala, jFoliis multis fjatis & hiriutis,
uno extremum cianciente., Si feminum involucris hifpidi’s Lappo® iriftàr ip Tupenöre' päi'te,
incujus gremio binav terna qriaternave femina continentur, tgars involucri verfus petiolum
curtum 1 ìe vis & glabra eil j feminis irivolucrum maturum ruffefcit & cernuum feu propendens
eft.
, Pars T A B U L ® X XX I V. Seffionis quinte.
f i . Inodora ¡fen minus odora, noi io. Eupatorium Grutcorum, Ad. Lob,
Eupatorium Grxcorurn H j
r eA rimontai 3' Odora Santonenfisjeu Bl<ejenjis, nobis. ©
■ y ■ y : i 3*Odoratiffimafeumaxime odorata Romana, nobis. Eupatorium aU
terum odoratum ist aromaticum, Col. 0
4, Agrimonia fìmilis plant a, C.B.P. Agrimonoides, Col. & f
; Explicatiopartis Tab.trigefim<e quarta Seftionis quinta.
i . Y 7 Vpatorium veterum feu Agrimonia inodora feu minus odora, nobis.. Eupatorium Grae-
F v corum, A d. Lob. Eupatorium, MatthvFuch. Tur. Tab. Eupàforium verum, Lugd.. A-
grimonia, Dod. Lon. Ca?£ Folia proferì Agrimonia oblonga, in plures utri nquelobos divifa,
fingùla è regione, rachi feu collie medile adhaxentia, Cannabis foliis particularibus fim:ilia,fed
latiora Se molliora minufque faturo colore virentia, hirfuta, in ambitu ferrata feu fecundiim
margines profunde crenata : caulis tenuis, reftus, hirfutus itidem, cubito altior, duriufculus,
fubnigricans : àcujus medio furfumverlus flofculi exeunt parvi, lutei, pentapetali, cumplu-
ribus ftaminulis in ipforum medio luteis itidem; quibus fingulis deflorefeentibus femina fe-
cundum caulis fuperiorem partem fpicatim,ficut tìores antecedenter, proveniunt: involucra
feminum funt hifpida Fabas equina magnitudine fe re , qux deorfum nutant feu reclinantur
maturafubrubent & prope inambulantium laneo veftitui adherent lappularum modo: fe-
mina '_bina, terna, quandoque plura in loculamentis diftinftis continentur : radix oblonga me-
d iocris craifitudinis eli & fubnigricat. Pianta eft perennis i in locis parum cultis fecus vias,
fepimenta. pratorum ac arvorum, & quandoque in filvis exit. Junio menfe ac ièrius floret : fernen
deinde in multam arilatem. facit, ufque in Autumnum durat in cauljum fuperioribus par-
tibus. Dicitur & Lappa inverfa, quod femina Lapparum inilar afperaL& fpinulis praedita,
deorfum pendentia producat ; Eupatorium autemabEupatore, iaventore nomenöt Regiam,
inquit Plinius,authoritateni habet.
2.. Eupatorium odoratum Santonenfe feu Blaefenfe, Agrimonia medio modo odorata, nobis.
Uxc folia habet ad eundem modum conftrufla quo prior vulgaris, fed magis odorata, minus
autem
Seft. V. V N I V È R S A L Ï S 0 X 0 N I E Ñ S I S . ■ 6i$
autem quam Romana feu fequens, & u ta it Lobelius inXantis Piaaviæ Galliæ finitimis filvis
editur Agrimonia, quam odoratam vocant propter odorem multo fragrantiorem,eamque in
hortis eölebat fuperioribus anniseruditus medieusLamoureus,inquit Lobelius Adver.Pag.30 8.
Nos hanc Agrimoniæ fpeciem invenimus infilva cædua & fecundum margines pratorum adja-
centium filvæ cæduæ didæ lècòfie de Chaile primo aut fecundo lapide ab urbe; Blæfis diftanti.
3. Eupatorium maxime , odoratum, nobis. Eupatorium Diofcoridis odoratum, Cali. Eupatorium
alterum odoratum: & aromaticum, Col. Agrimonia odorata, Cam. Hæc Agrimonia à
prædi&is diflert, primo colore foliorum minus viridi, fecundo altius attolluntur caules : tota
pianta major eft præ.diâjs„^ denique odorem fuffundit fragrantiorem,, feminum etiam involucra
fpinofiora multo cæteris prædiftarum Agrimoniarum involucris funt, craftìora, ma-
joraque, in hi fee notis præcipua confiftit differentia. Hæc eft vera & genuina Agrimonia Di-
öiöoridis odorata & aromatica ; ideo præferenda-vulgari inodotæ & ingràtæ. Mirum quidem
naturæ inftitutum ut in iiidem pratis orifque filvarum tarn brevi intervallo leu diftantia vulgarem
prope.villam Chaile, & ad marginespratórum illic fitorum reperias odoratam priorem
feu fecundara odoratam, ut ab illadiverfam unufquifque', nifi flore & fruftu eadem effet,
judicaret, fed odor fragrantiflimus & color foliorum dilutius viridis ila tim determinar eam
effe dillin£tam à vulgari fpeciem.. Hæc etiam tertia major colore eft flórum pallidipre, taftu
vifeofo &.odoris fragrantia nobilior & laporè aromatico jucundiflìmo allringente: radice eli
ex nigro rubente, fìbrola, cum reliquis véro excepta magnitudine & odore aromatico eadem
diceretur. Æ-ftate & Aut um no reperitur perfetta : folia lobati.m adhærent ex àdverfo coftæ
mediæ uno extremum cpftæ claudente, ferrata, dilute yiridiar vifcofa, valde odorata. Prove- -
nit in agro Romano juxta Prænefte in eodem colle & femita,&in agro Mainello utramque&
vulgarem & odoratiifimam hanc Romànam’invenit Fab. Columna. Floret æftate, atque Au-
tumno femina ad maturitatem perducit. Has Agrimoniæ trésHiftinftas fpecies in horto^ publico
Univerfitatis impræfentiarum cultas habemus.
4. Agrimonia fimilis planta, C. B P. Agrimonoides, Col. Propter aliquam cum Agrimonia
quamhabetílmilitudínem hanc plantam Agrimonoidem appellavimus, inquit Columna, ciim
alio referre igWaremus. Hujus-radix parva eft & fibrofa, lignoia & rubefcens : folia habet
terræ próxima, longís, hirfutis, dodrantaíibus, rubefeentibus coftis hærentia, Fragariæ fimilia
fed nigriora & blurâ è regiotie coftæ eidem nïediæ adhærentia & Agrimoniæ modo difpofita,
plurima majora,iñter hæc alia párvula etiam binatim difpofita interfunt,ut in Agrimonia obfer-
vatur, hirfuta omnr^, mollia, per ambitum ferrara, dentibusfeuferris Agrimoniæ minutioribus
& acutiòribus, verum rotundiora : caùles producit plures, veluti; fupinos, hirfutos,
rubentes, alis tribus vel quatuor diviloSj in quibus folia minora hærent, pauciora atque rotun*
diora^auriculas habentia circapulem, ut in congeneribus : in quorum fummo tres aut quatuor
infunt utriculi, hi/futi, .afperi Cytinorum moreÔt formâ, parvis multis incifuris pe^. ora fimbriati,
luteum habentesflorera parvum Agrimoniæ,quem in aliquibus Iqcis vix exerit, fed intus
poll ilium telle Columna,fru&um concipit.Campoclari vero ilium explicare omnino obfervavit:
quo decifo ffuftus producitur oblbngus, rotundus, Tritici'grano æqualis, laginariæ Ciícur-
bitæ modo binis fere tuberibus formatus, &: perfeftus ex fedecidit hiantem uttiçulum relin-
quens. Aprili menfe floret, & Maio perficitur fernen. Sapore eft abllergente, ficcante & amaro.
Odorata etiam eff? media inter bene olentem & vulgarem A.grimoniàm. Locis incultis
inter vepres & frútices ad Matefii radices invenit Columna, feptentrionemxefpLcienribus hu-
mentibufque, & in Æquicolorum poftea monti bus etiam in meridieiaverfis löcis umbrpfis.
Hanç propter amarorem facile quis pro Arabum Eupatorio fupponere poter it, quamvis non
ita fit infignis amaritudinis &fortis, ut dicunt, ei æquiparari poterit ex ftdtentia Columnæ.
T E M P E R A M E N T UM & V I R E S .
Citra manifefiam caliditatem afiringendimèdiocremvim Agrimonia ö'btinet, isr una t'emperiemfie-
cam. G alen us Eupatorium tenuium effe partium aff eû t, i s incidendiexpurgandique facúltate,
prótditum, quocirca i s jecinoris obñruEliones expurgare i s ßmul vifeeribus robtvr aflringendi fuá
facúltate addere decoftumfoliorum ; hepaticis i s nephretich fqnguinemqüe fpuentibus i s mingen-
gehtibus conferí fernen, Plinio author e, dyfeniericis invino pot um auxiliatur. Addit D iof corides
jecinorofis i s a ferpentibus commorfis auxilio effe. Contrita folia cum adipe fuillo impofita ulceri-
busdifficilem cicatricem contrahentibus medentur Diofcoride quoque aufîore ; radixer afflar, fori s
I Meo rubore predila, dura, exficcante i s moderate afiringente facúltate. adeo apta internis
R k k k 3 r