euni instauran dum ciiravil, poslhac in Turcariini et cuiusdam
ileliraei manibus versabatur, tlonec a. ijög auctore Augerio
de Biisbecke in bibliotliecani Caesaream Vindobonensem
translatus usi. In t|ua inier codices medicos graecos locum
Ijrimiim (olim 5) obtinet. Akus est centim. 58, latus
t-entini. 33, ila ut formam fere nuadralam exliìbeal, opertus
lejjumenlo a. 1406 confeclo. imod duabus tabulis valiiUs et
corio fuäco constat, liabeique hodie folia 491, quae multis
in locìs delrita el lacera magna ex parte a. 1406 resana
sum. Inter i|uae sunt folia membranacea vetusta 481, folium
tiiembranaceuni \'acuiini i (20?) a. i.|Oti inserlum, folia membranacea
sex (486—4pi) saeculü X vel XI scripta, folia
cliartacea niinoris forniae tria (287—289) sneculo fere XIV
addita. Iiis accedunl folium unum i-hariaceum (407*) saeculo
ul videlur XVII adiectum et duo folia membranacea vacua
non numerala, cjuae recenliore tempore inter tegumenti
panes anleriorem posterioremque ipsasque codicis mem-
.int, 1ÍX vetustis vero membranis, ijuarum
481 supe
permuliae — .
sedes
r 65 -
delinire licct. Atque
plicaiis com|jages s
in his membranis, quìbus artificiose
•e fasciculi, quaterniones plerumcjue,
.|06 adscriptis, ex parie e
saeculi \'I notis residuis instnicli, texlus licteris
libus saeculì \'i i
positae sunt, scrip
coloribus mirifice ser\'alis nilentes. Accesseront :
vetusto praesertim in herbario Dioscurideo inde a
lis, c[uae in versibus curit
;t splendidissimac imagines
•n antiquis
e derectis
culo Xlll
nis. graecis, arabicis, liebraicis
plerumque titi.Iorum textusve
el herbarum synonyma graeca
ca, semel (f 327') et vocabulum
elementis scriptae, quibu:
Sraecorum tran ss crip li ones
francogallicum com
CoiTiprehendun luliana hae
saepissii i hoc I :mplari descriplas
nediam aetatem
; de pietas esse
r . r" imago pavonis ex ornilhiacorum paraphrasi hue
translata.
F. 2—6 versis imagines quinque, ciuarura duae priores
medicorum et botanicorum seplenorum conscssus repraesentant,
duae sequences mandragorae inventionem et descriplioneni,
uliima Anidam lalianam patriciam, quae codicem sibi
oblaium accipil.
V. 4—7 rectis index herbarii Dioscuridei circa a. 1406
F. 7" titulus herbarii ornaius.
I'". S'—10' index herbarii vetuslus.
F. 10'—11' repetitur herbarii inscriptio.
F, tr--i2'- vacant.
F. 12'—387' herbarium Dio.scurideum alphabelico ordine
digestum, ex lierbarum figuris, in quibus antlquioris cuiusdam
syllogae corpus Craleuae et Galeni excerpiis ir
supplemenla postea adiecta optime dignoscuntur,
capitibus ex Dioscuri de plerumque depromptis
cui f. 287—289 insortus est iractatus de mandragora
fere XIV ex Uioseuridia materia medica descriptus.
n de V
rum, cui f. 391- inesl picUira Mlas içm; sive coralli.
F. 3152' vacaL
393'—-IS?" Eulecnii sojihistae paraphrasis in Nic^
theriaca lìguris herbarum el animalium venenatorum illusi
F. 438'' vacat.
F- 438"—459' Futecnii sopliistae paraphrasis in Nici
alexipharniaca-
?. iòO'-iJS' in
rnphrasis in Oppin
e eiusdem Kutecnii,
non habel-
F. 474'—485" in ceni auctoris paraphrasis in Dion)
¡joetae ornithiaca, avium picluris, ijulbus adiungendus c
pavo f- 1"
F, 486'-4giquaedam
menologii
Varias virorum doctorum omnis aevi de h.
codice
lucubraliones el com men tati on es infra suis locis, qu
sime fieri poierit, adferenlur. In re pi-ae.senti
totum libri contcxtum ad hoc tempus a solo
al ¡quanto accuratius el co|)iosius descripu
commeniariis, quoi-um A. V. Kollarius saeculo fere p
alteram editionem instituit =) novis observationibus auct;
ei Daniel de Nessel') et Bernardus de Monlfaucon') multic
alii u-sque ad nostrani aetatem viri docti") pendent.
Pelro Lambecio')
PARS PRIMA.
DE CODICIS HISTORIA ET FORMA
Aetatis, ipia codex Dioscuridis Vindobonensis picius et
scriptus sii, indicia satis luculenta re palaeograpiiica praebenlur:
scripluram enim uncialem huius libri ad saeculi quinti
finem vel iniiium saeculi sexti pertinere infi a a Carolo Wossel.\'
uberi US demonstrabilur "). lixactius vero tempus dell n ili
potest ex imagine C (¡' depicia, qua nobilis quaedam matrona
(.6691 p- ;i9-eoS; '
•) Cr. Comnicn.. ed. a
uiiis capiiis ep
p. 294-302.
11769) p. I-2S5
= emt p. 471-473); VI Il7«0)p. 202-209; p.437-432.
') Calatesi niamiscriplorum gmocortiiii net non orienloliiira Aug. biblioilicrac
CscMrcnc Vindob.mcnsis Ili iiCxjO) p. 1-14-
'I PülBcograplilae grauc.ic
Ihecanira 1 (173yi p. 536 5.
1 cpilomc
. currprchendcns reccnsioilclll
III... nuguslissiniac l>iW. Ca
' I4f.-I5y; P- -)Ö5 5.; pra=i
3S. 1Ú3. I<>7. ifx;; I. C.
IV (l/-<í5I p- 5.; 1
IVi«, (1835) p. 330 5. Wcigelii cplicmeridc
: G. I-. Woagcn Dil
IJds S'h-i/ntK'ii /". MiMoh
5. :ur grMi. r,¡l<m,)¡y„/^,i. c
iVmm ÜMun.l.s llipjl, <1
allegoricis. qtias
oblatum excipiei
L, figuris stipala codicem herbarii s
aesontalur. Qua de pictura post Lai
i Caesarel Vindobonensis a. 1903 i s =);
, qui
posit un
medio
relegare liceal.
Imagi nis interpretationi praemitlenda videtui
descripiio. Pictura Igitur folii 6" speciem pracbet
media pagina collocali, qui undique fune aurato
Cui quidem circulo inscripta sunt quadrata duo
sese intersecantia, simillbus funibus aureis arlificiose
1. Oua ratione eflicitur octogonuin magnuni,
1 (I), undique circumdalum quadratorum illorum segmentis
octo, quae triangulärem exhibent formam, (11) nec
non circuii segmentis octo, t|uae cum illis alternantur (111).
Ticturae fundaraenium caeruleum est, si quadratorum segmenta
excipimus, quae suiit coioris rubri.
Atque in medio octogono in gradu sive suggestu aurato
collocatus est tlironus, aureus tolus. singulis utraque pane
aquiiis sulTultus, pulvino rubro superiniecto instnictuS- Ante
siiggeslum posita sunt vasa duo, quae cylindroriim speciem
prae se ferunl, aerea ansisc|ue auratis praedita. In ipso autem
throno sedet matrona magnifice ornata, vestita umica, (|uam
strictoriam vocabant, et dalmatica, manicatis colorisque (Kir-
|)urei, id est violacei ambabus, quibus vestinienlis superindulum
est splendidissimum, palla videlicet aurata clavisque
violaceis variala, con tabula li one (|uam dicebant anificiosa in
earn formam redacta, f|uae in aula Bvzantina sub ¿ori sive
nomine a summae nobililatis matronis usurpabatur. In
capite matronae crinibus nigris, in quibus media fronte fibula
aurea respleudet, superimposita cernilur milra coioris coccinei
margarilis distìncta, in aureum ut videtur apìcem desinens, ex
qua utrimque vitlae singulae in tergum dependent: aures
ornatae sunt inauribus. quae ex singulis magnitudinis eximiae
margaritis, quas uniones appellabant, constant Pedes calceis
m tegumento aureo
discernitur. Dextra vero d
codiciUos tenet, in ti
alba, sine dubio ebur
si rat cod ice ni apertum, quem
memorabinius. Jlalronae auti
ex lilteris aureis perinagnis.
., colligitu
.boid.
puero alato ei porrigi
tulian
iiuibus ar
d. prior.
; quadralo ru
lifyx)) p.
le Ncsscl C-iuloE I!
•con Polaeogr. gr. p. 203-JC^ («r- l>' 395-;
Tonini OHI. ctl, ali. (opera A F. Kallarii) II (1
p. 320; I, 1-nbnrlc Histairi dcsarh imhiMth. M
,. Incc.i.lil ligum p. >30); K. Diez Die .Vwmtwr« IVia:rr
amlmiii-hc I-Slnygowski III (1903) p, 24—27
t. Rclitinos scriptores vi vcliisliiircs et reccntiorra, qui imagi.
ovi, ,.. 103 s.
SaoMlnugin i/n alkrMtlislcu Kwsirliausrs XXIV (1903I
1- Tesuii adiccla csl labula XXI, qua pictura, .k c|iia aeinuis,
Uiliir ipsis coloribus spiciididis ncciiralo cxpressis. Disscrlallonis
p. 314 s.; Cuil. Weiilhcrger ß
virtules illius praecipuas significare voluil. A sinistra ads
femina diademate aureo compia, velata tunica alba, in cu
luiniero cemilur daviis auratus, el clilamydc viridi, cu
sinum nunimi.s aureis repletiini inanibus sustentât; ab ulraq
capitis parte legilur inscriplio in fundamenlo piclurae caerul
lilteris albis exarata; ,iiiCr/i/i|0-i('fl.V/rf. Tulianae ad dextra
jxhibel
t clilamyde rubra, dextrorsum c
.|uc
us'' adesl
: quo supra
(MO^iUyClC.
Suggestui, <
geni bus llexis figi
profunda caput inclinans, i
in llirono sedenlis prope
caerimoniam a Kom;
I)erspicuum est. Super pu
|i;rjXy/;'/CrM | mxxsi.v. Inter banc lìg
quae Mirnloituìint nomine designatur,
dextrorsum con versus, Tulianae sedi
apertum, in cuius altera pagina scli
viridibus et fioribus
i albo amiciu imlula, la
is OS pedem dextrum matron;
tingat; quo habilu adoratioi
ijHam indici
3 duobu. rsibus s -iptun
liabetiir: «OOÜC mi/C |
lutei
m alba tarn il lam que,
codicem ofierens
1 (luoddam lierbae
editum pictuin
e Amoris caput haei: inscripii
r (sic).
a spada, quibus octogonuni undique
circumdatur, breviter describenda. Alque oc:lo quadratorum
segment is rubris singiilas lit leras, '¡uae no men efiiciunt
¡OTyJIyL^yJ. aureas praegrandes inscriptas esse supra indicavinnis.
In spatiis vero odo caenileis, quibus segmenta illa
triangularia inter se invicem segreganlur, agnoscunliir imagines
(]uaedam minutac elegantissimae, sed velustate adinodum
corrupiae; (juibus pueruioriim nudorum alalorum caterva
inducitur, qui opificum et arlificum more aedificio quodani el
e istruendo el sguipturae picturaei|ue operibus exornando
occupati v¡demur. In singulis C|uidem picturis recensendis
inilium lacere libet ab illa, quae inter I el O Utteras collocata
est. .'Vcque prima hac imagine exhibentur i) Cupidines tre.';,
qui fronti aedilicii coloribus pingcndae operam danl; deinde
ea quae sequitur 2) pueruli duo materiam serra secantes ;
3) tertii spatii figura versiate prorsus evanuil: 4) quarta
pictura etTinguntur Amores cjualtuor, qui machinam commovendis
et levaiidis magnae molis lapidibus aptam agitant,
quinta pueri tres alati lapidibus caedendis occupali; 6) sexta
pueri dvio, qui trabes ligneas edolanl; 7) séptima repraesentatur
Cupido stans ante elTigiem srulplam et coloribus
distinctam, quae in aedicula posita est; 8) octava Amores
duo, quorum alter imagincm pingit, alter pigmenta miscet.
rebit,
albis. cuti reliquae.
n proposiiani facere :
nus. Quae quidem ins.
suis
iptio
:oIore inductis, quae octogoni illius circuilum
itanlur. Cum viri dodi, qui ante nos lulianae
nripturam liane multis locis prorsus
uiidam legere supersedissent, mihi tandem multum satisque
in ca re elaboranti 1902 contigit, ut omnibus litterui„,
aJ0Vv2/«. «O^J-ir.. t (q