%
> li.yura ml laevam; jnr-íiüi. íprope evanidum).
marj{iiie superiore ad laevani: li(i/i«iJo)cpi ;|.
u|)i:riore ail aiiijuluni düx
3 lods scripUiiii
I' iliUlem: iii^ojitis) : ituli)io!- ¿rípínil.
I' ibidem: ¿¿«.(.i.,-) .
)' Ibidem: Jip'oriti;) ii(.ii»<ti|iio.-].
Ibidem; JÚ,•„(,(.«) »^«.jcloiioi.).
y ibidem: liiiiiofjiisi Ji(iio[i'/í>i1.
I". 2-17' ibidem: [ípíjwoís
!•'- 37'j' ifi margine superiore ad angulur
Up,.«,„Ii
Hk his adnoialionlbiis uno verbo disiss
äiMnf,-! ,Vri(riä<p<l.
dcKLrum:
: sufficiai liaud dubie
eas superesse ex maiore numei •0 eiusmodi ; praeceptorum
in ipso codice componendo in librari orur n et piciorum
quo facilius singula capila e t figuras suis locis insei
adulila post scribendi et pinge :ndi negoli um absolulum
mam partem deleta sunt.
Superest, ut de involi icro, <|UE ile aniiqiiilus
maxi-
(cap. VH iam diximus lieri
posse, 111 codicU, i|ui iiunc esl, membranas alli|unndo in
secliones sive tomos complures dislribiitae fuerint, c]iioruin
ambiuim atcuraiius definire conati sumus. Tegumeiitum igitur
1406 confccium esse infra (cap. X) demoiistrabimus; prisiinam
vero forinani elus involucii, quo o!im vel totus codex vel
singulae codicis sectioncs inslrucla fuerint, ex imagine fi 6"
pietà depromcre licebit. In i¡ua ¡»uerum alatum, cui superscn|
inini est tóso; tìv »»Joìiììiou. lulianae sedenti olTere ooclicem
ajìertum, iiui lierliae piccuram f|uanJam exhìbet et sine dubio
ab ipso herbario Dioscurideo non diversus esi, alio loco
(cap. I) indica;-imus. Cemuntur autem ijisius involucri, quod
colorís coccinci est, mar^ñncs tantum exteriores, i|uarum in
laeva parte duae ansae "formae semicircularis consirin;jenclìs
mcmbranis aptae dependent. Vidotur igilur \'etustìs5Ìmum hoc
tegumentum illi consimile, ([Uod conspicitur in codice, «[uem
tf.sii.p)»,,- lulianae ad dextram collocata sjsiinel, rubro vel
C.A.PUT Vni. DE \niMBKA.\lS DIÌPEIIDITIS.
Codicem Anic :iae lulianae, qualis e X librarioru m manibas
rodiit, folia fere 546 com™¡»í e,. conspectu , cjuein in
raefationis parle <|ulnta exhibiluri sumí is, colliseti ir '). Hodle
utem folia niunci -ata extant 491, ex uibus deira henda sunt
folia chari: icea recentioris aelai is (saeculi fere Xl\')
tria signata n umeris 287-280;
folium men ^branaceum novi cium iinum a. 1406 insern
ir. 205);
folia membranacea saeculi X vel XI a. 1406 in fine
adiuncta sex (f. 486—491)').
s deem rectntioribus demptis iani supersunt folia menianacea
vetusti codicis 481; jjerierunt vero per longam
eculonim seriuni membranas circiter 63. Id ijuod vel maximemandragora
tonspicuum est, i|ui, cum ])icturis duabus folioiiiolcni
dcpcndet;
adserv
> piorsu.s (Ic^sideratiir. Primis
:ntum li oc splendidi ssimum
(f 4S5') saeculc
supra (cap. II) e
Sill imperile pi
cadem. seti
vnlet, DXX\'l n
fortasse ex occidciito oriundo adnolati cum ad membranas
baud dubie rcfercndi sinl, ilio lempoi'e folta fere 2ti
deperdila fuisse apparel. Deinde saeculo ferme Xl\' medio
Xeo])hyUis monachus l'rodroiiu;nLis, i|ui apojjraplion herharii
üioscuridei libro Parisino gr. ;2S6 servatum conlecit, folia
non minus 31 integra vidit et descripsit, i|uae (iuini|ue dcceiiniis
post, ijuo tempore codex noster denuo compactus et
in eum. t|ui mansit, statuni redaotus est. iam desiderabantur
(\-. cap. Xll). Unde apparet N'coph)-ti aelate ex antii]UO libro
folia non mintis 503, sed fortasse eiiam plura
tum caput de mandragora ileperdiium et folli:
s charmi:
noviciis, (]uac nunc numcris 287—28c) sígnala
esse pro certo liabeo. In adnotaiioìie porro, i|u
lasse eoilem f 485' addita est, •) Sisinius iiuidan
his verbis désignât t.^.
.• (ici .
folia i]uingemal. Uuo numero, >|uami|uani vi>
tarnen conlirmatur etiam Uim plures r|uam liodie membranas
exinisse. .-Mia delude detrimenia ¡ireliosissimus liber proxiìse
videtur, donee cum a. 1406 Ioannos
e.ssime habitum sive, ut adnotalionis f. tr
Chorlasmenus pe.ssi
inscripiae verbis uta
l'tùoira T!llio>;
<|uo de opere inox
fere 4S2 colligi=re pi
f. 47" et 472 posti
pervenisse et indiec
compagibus in.scripsii
damna, (juibus liber
:, folla
Chortasmen
ordinandum el instauran<ium suscepil,
ilispatabimu.s. Qui nuidem folia anlic|ua
tuit, ex quibus excepto uno. ipiod inter
i exeidit (v. cap. XI), omnia ad ros
herbarum circa idem tempus confecto
neris. (juos ipse Cliortasmenus in ullimis
(v, caí). comprobatur. Kelitiua autem
|)er tot saeculonim vicissitudines adfectus
, membranas de ti
nelur (f 474-485).
t separate habitam
sordibus saepe inciuinatas,
, qua oniilliiaconim paraphrasis conreliquo
volumine aliquamdiu avolsam
o verbo attigisse salis erít, quippe
pi Giura photograph Ica o¡)time per-
CAPL'Ï IX. UE .'\nDlT.VMIi:N'TIS S.-Vl-X'UI.O XV
A.\'TiyL'10KlBL'S.
Codicem, qui per lonjjam saeculorum Seriem medicon
medicamentarionim lu^ibus inservicbal, ailnolationes
^ersls adposita» quam pluriinas exhibere |)er s
um est '), Atc|ue hoc loco de illis posterions i
;niis breviler dicendum est, quae i|U¡dem 5
videa . yua i
i hac .
derelin(|uenles, qui in poslerum vocahula herbarum volgivria
passim adscripla IractabunU
.\nlì.iuissima autem additamonla saucillo XIII iitlribuenda
videniur; sunt ea ijuidem in Inllio codicis Synonyma
graeca lalinis I Iltens trans.s(TÌpta ilemque vocabiila la dna
figuris alia nianu adiecta, cjuac in todicem Parisinum
286 saeculi XIV fere incdii pra.m
;ccp[a osse supi'a (]>. 9 adii. 4) r
1 Krancogallicum gnitilrc f. 527« herbae
appellalur, ;ulpositum et numerus foiiorum HXKVl f 485'
telalu.s, cuius supra icap. Vili) menlionem fecimus.
Eae quae in codice habonlnr adnoiaiioncs graecao omnes
laiinis illis posteriores sunt, ut saeculo fere XIII exeuntc
et XIV a varils hominibus inscriptac esse videantur. Sunt
autem divcrsissiraorum generum.
1) Primura quidem in capilibus sai mullls, praeseriim
in herbarii initio, scriptiirae unciali, ciuo faoilius legalur,
addili
2) Deinde in codieis exordio tres qiialtuorve manus titulis
riibris, c]ui uncialibus litleris cxarati liguris herbarum accedunl,
in scripluram miniisculam transferendis occujiatae eranl ').
3) Uuobus, qjod videam. locis, f. 13'' (marni saeculi
Xlli vel XIV ineuntis) et 47«" iam ante a. 1406 a diversis
lexlus litleris recemiljus tran<iscriptus esi.
.() Inlerdum aulem ipsa verba Dioscuridis aiiis fonasse
ex libris aucta el interpolala sunt, vclull f ¡i"-'- 14")- Atque
f. 387« ipsa «¿jro.. figura additis foliolis correcta est, deinde
in folii 32b' parte inferiore eadem extat maini saeculi fere
XIV delineata; utrisque vero foliis inscriptus esl texuis
5) Porro ir es vei qualluor manus agnosci possunt. quae m
margine |ileriim<iue superiore liguris .synonyina e graecitaie
volgari repelita adscripserant. Haec quidem synonyma, c]uae
historiae linguae TOlgaris sluiliosis sine dubio haud par,-i
aestimanda sunt, \'el nude ponunlur vel praemissa voce
«oM i.: sive m si inducunuir '). Qua in re observandiim csl et
ex adnolalionibus, quas ipiarto loco atligimus, el ex his
vocabulis haud pauca translata esse in herbarii apographon,
quod Neophytus Prodromenus medio fere saeculo XIV confeeit,
tradì lum codice Pari sino graeco 2j86 '): nonnulla vero
huius generis s)-nonyma |)raelerea compareiil in ehisdem
X'eophj'li sylloge herbarum alpliabedca: iiuo loco uirum ex
ipso linguae voigaris iisu an ex nostri libri adnolalionibus
repetenda esseni, milii i|UÌdem, ut ceno ellicerem, non conligic.
Adde nymphae marinae, quae f. 39'" PO"« corallum
pietà est, hane inienjreiationem adiectain esse: inoi.-. .1
6) PignrLs deni(|ae herbarum quam pUirimls litterae c|uaedam
singulares addiiae sunt, de .luanim tamen significatione
llgalum cum (i In hune modum: K). SS, (|Uod omnium freiiuentisslmum
est, |S, d. i; (cf i ¡18")'. accedii amilus vel orbiciilus
ad inias llguras adposiius. Ouae siglae modo singiilae posilae
sunt, modo binae vel lernae in una figura concurrunt.
7) Ali extremum notae aUt|UOt adferendae sunt, quae ad
ipsiim codicis argumentum non pertinent, f. 4S5' inscriplae,
videlicet adnolado Illa Sisinii euiusdam de libro, ut videliir,
tradito (cf. |i. 14) ei dcfmido ir{o«»c!.'cs diversa manu exarata,
'1 Cf V t r. l-i". 15". iG'- 17' 55. '"5 aiconiibiis proiMMuii
Uuldingeri cplionicridi: jIj
ni.iiiu.r r. Ö4'. 6r. 7
r. Cflft.iiwi, PM.>L-I,isl. C
.Irr icnig/.
quae tamen, si Hueras spectamus, eiiam XV saeculo adsi-
8) I-ÜS accedunl folia illa tria charlaeea forma.: minoris '
sub n. 287-289 inserta, qiiibus mandragora.: descriiilio in
ipso codice vetusto deperdila ex Dioscuridis materia medica
(IV 76 p. 570-^73 ed. Spi.) suppleia esl. Uuae primo obtulu
scripiurae formam satis anliquam |irae se ferre videniur ');
diligenlius vero Inspicientibus manifeslum fit liiu:rarum ductus
imitari quidem saeculi fare XI vel XII exemplar, s.^d ipsos
aliquanto recenliori tempori attribucndos esse. Saeculo aulem
XIV haec libro nostro iam adiuncta fuisse ex N'eopliyli Prodroraenl
apographo patel.
C.'\Pl!T X. L)R CODICE AX\NO MCCCCVI IN PKAIi-
SEXTIÜM FIÌKIÌ STAITM KKD.VCTO.
Sed iam accedamus ad eiiarrandas partc-s eius, ijui anno
1406 codicem vetu.stale corrupUim el lurbalum ordinava,
sarcivil, compegil- De cuius opera hoc testimonium exlal
f I' maini eius, qui paulo post herbarium tractavit (v. cap. XI),
inscriplum:
(id l
Î (le 1
personis et de Ci
nonnulla dispulavimus; Iv
smeno perfecto dicendum
foliorum el fasoiciiloi
i|uos singulis membranan.
fuisse supra (cap. VI) dixi
,t ipsi
folia interierai
inscripsii. ijut
fascículos <Uio
fascici
(/HWrtirov il' »upui Anöni'fti/i "Uöp*
h lô TOS Kptiii) fioüi Ç'i '.i"'
lino mundi 6914 sive p. Chr. n. 1406),
ChorlasmenI el X'alhanaelis monachi
liicis lii.storla Isupra p. 1; s.)
loco de opere ab Chorta-
Kt primum ipiid.'m primiliviim «1
.mpagibns
(cf p. Î3S.); ubi '
i, ajnos numéros
le permutaveril;
0 in negolio accidil, ul in
DS, quos A"fi et .V.1 signavit
m NS (f •124—431). quem poslerioi
riiii, re vera praecedere debebal compagcm noia A7i instructam
(f 416-423)'}. Deinde fascículos dúos let (f. 160—165)
et X (f. 152—159) recte quidem signavit, scd falso collocavit
co, cjul praeire debebal, postposilo').
(jua ratione postquam ordinein, quo se compages exciperent,
in universum definivil, Chortasmenus membranas singulares
evolsas tolumf|ue per codicem exlra sedes dispersas
pristinis locis inserere studuil; ^|ua in re, ut infra in conspeciu
ostendemus, nonnumquam erroribus obnoxius fuit Uno
auiem loco, cum Inter f. 204 et 206 folium poriisse inlellexlsset,
novam membranam vacuam (hodle numero 205 deslgnautm)
inlerpolavit co fonasse Consilio, ut texlus et «mv
imago alio ex fonte in hoc spatio restituereiilur; reli'|uas
•'"« S/Orà MI« Mamm p. 261 5.1 proposita pnlci; cf- infra
' -t cr. r. ûy. 27g. Do r. 1 cimi pavanis piclura ex omiihiacis in prìncipiiim