•Ui
ì
59
ad unu m exem|)lar redeunt. in universum lainen eis, i|uae
in veti .isiiore sylloge Inveni unliir, el ventate ct ele.ganlia
codunl.
libro-s i 11 eis adhibuit. In du abus vero, i|uas modo luemoravimus.
herbarum classibiis or
obnoxit im eum fuisse inde apparct, .|uod liane vel illam
herbam , quam addldit, non perspexit in vetere sylloge vel
in ipsi; < supplemenlis alio loco trac la ri ne(|uc herb.irum
nomina diversis in fomibus diversa ordiograi>hia scripla ad
unam 1 1 orma m exaeriuanda esse cognovit. l-'iguris deniciiie
herbarii . .|iiam oplime lieri poterac, collectis et composilis
noVHS 1 extus accessit, qui syn onyma et descriplioncs Dioscuiideas
i:omploclitur.
At.|i,
; ail I
¡jnini
lier!.ariis plclis. ([uoil in Plinii n,il. hisi. XX\' 8 legiuir:
Jh-ader hos Gi iieci aiielorcs firídúün-, ijiias suis ¿ocis
ríixinms. i-.v /¡¡s Crn/aKts. /¡ionysins, Mclrodorns y alione
i/an¡iUsim,i, sed ,¡:uí uihi/ pacnc aliud giiam di/íicii/íits rei
tiHcl/csafiir. Pin.-ccrc Mimine e/figics licròariim aíquc iln
suhscrifiserc i'ffíc/ns. Vcnnn ct pidiera fa/lax es! co/criins.
/am ìLUincrosis p>-tKscrlim in iiciimlittioiieni naliirac. iiih/íiiiii-
•Ì'" S'onera! Ii ausía-iheiilium /ors varia. h-aeUna pannu
es/ íingu/as carum ae/a/cs pingi, fiou qmidrifiíHi/is -.mrií-
/ali/ms anni facían multnt.
AU|iie ex iribas liU Kerbiirii-í, .|iiae picturis illustrataeram,
unum Crateu.-ie iiobi» mcliua mnotiiityx Wellüianni poüssimum
libello satjJius iam laudalo, cui Craulas inscriplum fisi ').
(-UÍUS commeiUaiionis siinimam paucis ui coinprelieiiclamus,
üivcrsum eral licrbarium illuil a librii prfoto^ixái. ab eoilem
Crateua compositi'!, popiilariiim maf;is usibii:« deslinaium eani-
•lue ob causam secundum litleras disiribulum. In t¡iio herba-
., de quibus ['iinius copiosius disputai, subiecia
verba, I|uibijs non descriplioncs speritrum, sed
1 coniinohantur. Eiusdem autem generis suni
excen)la illa codice C in serie A litlerae servata. <)u!bus
inscriplum est íCp.rfiinj sive Kpaiívoj f.fíoÍMos sive Kp^.iiinj ¿ij«-
rofiiiä«, tibi ¿i£t>ro(ci«íí non de libris Elis pifoio(ii«ai', sed r|uasi
auctoris coijnomen iniellegendum esse veri simile p-st (c:f. cap,
XIX). MacM- ieitur fragmenta, c^iibus elTeclus tantum indicanlur,
ex Crateuae jilo herbario piolo pelila esse sat probabilis
«SI Wellmanni senlenlia.
Ouibuscum si Komparamus sylbsjan veiustam, <|uam nostro
lis supplemenlis, de (|inbtis dispuiatum
I imaginil
elTeciu'
mulla
iltiadam ex parto acJ Crateuae herbarium rpiliri; perstiadeamur.
Ai,|iie primum ijuid.rm iam Wellmannus'I plurima argumenia
romposuit, '[uibus oftlrimr in eis, i|uac codici; nostro conlinentur.
pi-atserlim in herbarum vucabulis at'jue in numeris el
discriminibus specierum dcplr.iarum satis certa vestigia Ponim
asjnosci posse, i|uae Oaleuus de Kerbis (juibusdam docuerat.
Dioscuri<ies atiti;m, 4iiami|tiam in plurirais Crateuam atitlorem
- Olia
i medica
e adnc
: vel i n expre
a Wellpriore,
qtiam lierbar das est syllojje il
Mis autem ai-gumenlis unum fonasse addere licebit, c|Uod
aliorum doctrinae Kerbai'iae me debere piolitpor, \'ilup.:ral
enim Dioscurides mat. nied. Il 207 (i>. 324 s. Siir.), ubi anemone
de.scribitur, anliijuiores t|uosdain his verbis; "iii'iu- ai, rì
diN'tiíií.'u. JcDpiJ.i.. ¿7,1, ii)s hyoiiivif ùffl^ói-iv x»;
„),. ¿,.„„1, ,é fi,, ¿,.»,5,.
Titrnoi'wi «ri. (Juae iluidem eisdein fere verbis redeunt apud
l'Hiiium nai. hisl, XXI 165, undeiirobabile osloacx ilio auclore
stmipta CS.SK, i|ui l-'linio cum Uioscui'lde couimunis est, idesiox
•Sexlio Nigro '). In corum vero numero, c|iii anenionen silvestrem
non satis bene a papavero, cui rhoeas nomeii, dislingiiebanl,
vidctur el scriplor ille fuissc, ex cuius lierìiario
)) T0.1...5 f- 25- «lepiota est. <|uam viri rei boianicae periti non
anemones üioscurideae, sed pa pa veris et i|uidem ^^«toívoiíJoc
specicm prae se ferro ividicavoruni '). Quocum opiimo c:onvoiiit,
(|uo<l secuiKhmi indici s (f q') le.siimoniuni tria i-|uideni
papaveris genera, (]uae ,.,¡.0.,.
r.'n,,- •V'ocanliir, sylloge ilia vetusta ronipri-hc-nsa eraiil, ea vero
specie.', cui .„.¡«l.!. joiif nomen, in indice dcsideraiur, in lierbarii
coniextu f. 223^- aliunde -siippleta est. Cuius <(uidem
figiira lierbam exlilbet, .¡nam ei. i|uac f. 25' stib lemmaie
¿i'¡(iúi'ii l'i ryoirmii aliud ad exemplum proponitiir, i-e vera slniillimam
esse nemo nesabii. "). lllam igilur anemones in codice
nostro fonnam ipsi Crateuae deberi vel ex lemijoiiun raiione
colligitur, i|uod Sexcius Xiger aetatis Caesaris Augusti acriptor,
r.iim erroreni illum viluperarei, vix alium atqite Crateuam
respicere poterai: accedi! aiitem, i|uoil ipsum lemma
¿i'íf.MiN| I, vmnKi, codice C tradiium, id (¡tiod Wellmannus ')
üemonsiravit, ex Craieuae doctrina pendei al((ue f. 26' texltii
Dioscurideo excerptum, cu! inscribitiir ái'íicoSi,ij ij Crateuae
ex herbario adiectum est.
Porro ipsa fragnienia codice nostro intra ,1 li ite rae seriem
tradita. i|uibus ¡"scriptum est vel
plurima ex Craleua petita esse. Videntur <
imajiinibus herbarii Craleuaei, quibus olim adiecta crani, in
i:odicis nostri arcliet\'pum pervenisse,
l-lis aalem argT.mientis, c|uae ex ipsa herbarii in<lole
deprqmpla sunt, ijuanuis dubitans aliud (]uoddam divei-si generis
adiungcre audeo. In piciuris enim celeberrìmi.s, quae codicis
nostri lierbario praemissae sunt, tribus locis extant imagines,
ijuibu-i nomen iJKmxavglùin ailscripuim est, f inter ntedicos
et herbarios .septcm, f. .t» in pictura, c|ua mandragorae fSpioij
ciTingilur. f. 5" in ea, in i|ua Dioscurides et |>ictoi- in man<lraf^
ra desoli bendo et dopi ngen ilo occupali cernunuir. .Scd cum
I5io,<ouridis effigies duac fi 3' et 5" onini ex parte inter se
consi mi Ics medico pracclaro faciem barbami|ue oblonga.s,
«juaniiim differt imago foli! 4" ex tribus illis media, qua homo
cajmis teretis, faciei obesao et infiiscatae, barbae roluiidac,
. capilloruin fusconim exhibetur; qui, quami|uam
is albia :
similitudine cum Crateuae ima]
illa ile mandragora per camrm 1:
adludilur, in ipsa Dioscuridis n
si, quae m
;|Uod fabula
piana, f
Inicr Nigrum, Plmiiim, I
530 ss.
- /«e ite Cjiiniitsìiil-Sili;
• P,<lHmr't {.'¡mi ñi/^iwr ilrgc,
IHavium losephum de bello lud. VII 23 sine dubio ex auctore
• [uoclam medico referatur, Ijuae cum ita sint, fonasse suspi-
•:a]-i licei exemplura velusuim. ad quod i)iciura f 4" ex].ressa
est, ipsum Crateuam repraesentasse el Craieuac hcrbario piclii
praemissum fuisso. postea vero haiic imaginem aim Crateuae
hcrbis in sylio.iren illam veterem, deinde hao cum sylloge in
herbarium Dioscurideum. <|uale nunc exiat, translalam et
Dioscuridis nomine inscriptani el altera pictura f. 5", quam
lum demtim addiiam c.sse pulaverim, quasi su|)pletam esse.
Verum hoc ulcumi|iie se habei, ceteris, quae prouilimus,
argumentis iiim salis consult syllogen illam vetiistam magna
ex pane a Crateuae herbario piclo pendere. Atqiie certo
,|uidem Cvateuaeis adnumerandae sunt omnes lignrae, i.|uibus
excequa Crateuae adicola stinl, tleinde lllae, quas WellmanntLS
luculenUi disputacione eum Craleiiae donrina nuoilammodo
coniunctas esse demonslraviu I lis autem sine dubio
multae aliai; accedent, i|uandoquidem de Craieuae rcli<|uiis,
quae nondum omnes invesdgalac ne>|ue piene colleciae siml,
meliiLS etlocl! erimu.s alque aofum, qui arlis picioriae veterum
hisloriam callenl, ope proprieiales Imaginum ex Ci-aieua
deprompiarum rectius perspexerimus. Qtiodsi vero Wellmannus
ar^umentis, quae colle.git, fretus statuii universi herbarii
niosctiridei ordinalionem et ligiiras ad Craieuam refereiidas
esse, ') ec|uidem ne de sylio.ge quideni vetusta, quam agnovimus,
eandem sentenliam proi)onere ausim. N'eque enim
omnes herbae. quas Craieuam traclasse constat, in hac inveniunlur;
e contrario nonnulla insunt, quae a Craleua aliena
esse apparet, velini »»Iììs-j^ji' iUud- quod Ialino vocabulo
designatur, indids f. y receptiim et f. sijC depicliim '). Sed
quibiisnam auctoribus vetusiae sylioges partes cas, quae Crateuae
non sunt, allribiiamus, non salis ¡i<|uet, praasertim cum
de herbariis piolis Dionysii et Motrodori'l, quorum nomina
l'iinius post Crate mam referí, nihil praeterea tir aditi, m habeamus.
Figuris igiu ir ex Craieuae aliorumc]i le herbariis pictis
libus in eum ordinem el ambìlum redaclis.
c Z x l
index f ijr_,ov indicai, per toiu m huius sylloges
:.im adscri pia esse videntur verba C: rateuae el Galeni,
quae i n nostro codice in lilteris tanium A. il. /• maneni.
Serv'ab al igitur sylloge illa andt|uam herbarioram pictorum
indole.! 1, quorum liguris cffectus tantum. non descripliones
addlui fuisse Plinius auctor est (cf. supra p. 59). Xeipie lamen
lempus ., quo ve Uista hacc s)-lloge orla si l. exactius definiri
potest. nisi quod pro ceno adfirmare licet i sam saltcm recen-
, .luae in archetypo adhibita
orai. Galeno, ci lius fragmenta adiecta era nt. id est secundo
1). Chr.
U. llaec iai sufllciani de veteris illi.i IS s^•lloges et fondbus
c -luir vero toliiis rei qua.si f und'am^nto ab eo.
•lui archecj'pum coilicuin C et N composuit, varia ligurarum
supplemenla diversis ex auctoribus rei herbariae addila e.ssB
supra (p. 54 ss.) exposuimus. Neciue lamen. quinani hi attclores
fueiinl, satis persploerR possumus. Craleuaea .sane, quae in
sylloge velcre omissa sint, inter supplementa recepta e-ssc
haud t.-n\ere |iernegaverim, cum nulla eius rei vestigia ad hoc
lempiis iiinoluerint. Nequc, si hic ipioque de Dionj sio vel Welrodoro
oogiUmus, alitiuid proficimus Neque taraen omneni spem
r m/o/oj-i'i 1.897) P
picn - nnin I
aociiratius investigandtie abicianius necesse est. ¡{xiani
trae herbarum ad aniiquitalis exempla depiclae non
codicibus, quibus herbarium Dioscurideum iradilur, sed
libris maini soriptis quibusdam, quibu.s Dioscuridi.s
sino gr. 217g saecuU IX,
Dioscuridis in alpliabelii
ligtiras') constai eis, qi
partim simillimas esse,
siquideni paucis, (¡uae 1
innotuere, conf.dere fas 1
hariim imai;iniim maxim,
iJiosouridearum reoen.sio,
in ili OS libros 11 11 s isso
attigimus, IransscrikiUi;
sione adhibili c
n ordinKm redacta ine.si '). Qua
i codicibus C c!t N praebentiii
rllm vero diversa-i. NerjUE egc
iUis exemplarib.is ad hoc •. t.-mpus
. \\-ellman.io adse.iliri pos sum, (|ui
partem ex alphabelica V.e rbarum
«juae ooditibus el X servalur,
ntendil, differe.ilias aule
/orle varia, de i]ua ia. n Plinius
Vei'um multo probabiliii'
c|ui horum rodicum llguras primi compo'
isdem fomibus, qui in alphabelica recen
imprimis ex herbario Crateuae, modo e:
cedimi imagines ii
ipso C iheriacorum paraphrasì Kulecnianae inserlae, .¡iiarum
allt|uol ab herbario Diosouritlc;o alienae sum, porro illae,
(juae in N' habeniur a liguris codio-is C differentes (cf. supra
!>. 53), eae denique, i|uas in opusculi Apuleii de herbis
codicibiLs piolis, velini Vindobonensibus 92 el 97 repcrimvts,
") Ouibiis omnibus investigatis, piene colleclis, inler se
collalis, in classes distributis reclius iios de fontibus, excjuibus
veleres herbarum imagines pelilae sunt, priinariis iudicaturos
spes videlur haud fallax esse.
Vetusta igitur illa -syllo^-e. quam ad Craieuae hsrharium
pìolum magna ex pane redire constai, elsupplementls novlciis
inler se concinnali» at(|ue in eui
servatus est, redactis iam adieoti :
quae ex Pamphili plerumque open
¡.ujue de heri)is capita, quibus iai
capila longe plur
1 fere ordinem, qui in C
uni caialogi synonymorvim,
pelila esse probabile est,
i non elTeotus tantum, .sed
nlinebanlur. Quae <|mdem
ma ex Dioscuridis materia medica hausta
autem. <|uae a genuino Dioscuridis tcxtu
aliena sunt (cf. cap. XVllI). ex auctoribius ignotis accesseranl.
Deinde, ubi e re visum est, in herbis antiquae syllogae relinebanlur
excerpta illa Craieuae el ("laleni; supplemenlis vero eiusmodi
fragmenia ex novo adicere supersedit Is, qui corpus hoc herbarium
condidiL Ita Igitur orliis esl archetypus c.odicum C et N,
cuius forma in N paulisper immutala in libro C iideli.ssimc expriniitur,
nisi quod excen>ta Crateuae et Galeni ex veULSla sylloge
per loliim fonasse archety[>i contextum adscripta in libro C
in lilteris tantum .i. r manenr, in relic|uis autem omiiluntur.
I.)e autate autem, qua archetypus ille composilus sii. recte
fonasse iudicavil Wellmannus'), ciui Oribasium medio fere
saeculo quarto capita duo a genuino maieriae medicae texlu
aliena ex recensione alphabelica in ipsìus niateriae medicae
iiuae
In fine huius disputationis satis prolixae liceal ea,
origine, fontibus. aetale herbarii Dioscuridei ope co
nvestigasse mihi videor, (¡uasi per stemma explicare.
ile qim dispulal O. Pcniig
M.; 272-3TOoiircc.
ns irssc c9:ciii)>liirÌA
,lt«l.lhc« arclMKhgischnl