longe ail til ¡Ili
derivala, ila
laim|Uo s pes i
quinao prom
n moimsEerio .Veapolilano -S. loamiis de Car-
Viinlol>oiiam iranslato (v. cap. XXI s.) novum
iiuissliniini stucliorum Dioscrtridooniin siibsidium
esareae aKcessil, in i|ua duo receiisionis alphas
iliustralae exemplar!a gemella loto orbe
nma iaiii proslabanl, ex eoUeni archetipo
iL invii:em stìse sui.plereiu afiiic corrigeri.nt.
•lendebatiir fore, ul dosick-rio eorinn salislierel,
von dam rei lierbariae i-oj;iiiiionem a rte mi.] ue
^iirae herbanim Oioscuriilearam tandem evol-
1 alí|Ue laiani fla.iiitabant. Quam rem gravwsi-
< est lierhardus van Swieteii, .iiii inde
a- 177:! bibliotliccae Palatinas Viiidobonersi
., inedicus celeberrlnius et scienliac herbarlae
adsumptis in operis sc
mam acl^re^
ab a. .715 il
praefecuis i;r,
bolanico pra
phiblügo erudite
o') Adán Frs , Rollar
3S (1748—1-83) bibliostudio
inserviohat. de libris manu
scriptis Cacsareis, imprimis de utrocjue Dioscuriclis codice,
op time meri tu 5. líx ijuibiLs tiLiami¡iiam lac'.|uiniii!<, ul Weijielius
') si.^ifical. fisuras illas parum ulilitatis adlaturas inde ab
initio sibi persuasemi et Swieteno persiiailere studebat, hie
tarnen una cum Kollario ab imperatrice Maria Theresia
impetravit, ut imagines ulriii<i|ue codicis aeri incidi iuberet ').
(Juo ill opere banc viani ingressi sunt Swietenus eiusi|ue socii.
lit lungo maxima pars lierbariini ex Neapolitano depromeretiir,
es Constaiiiinopolitano eae lanuini, quae in Xeapolitano dcsidenmltir;
n Neapolitan,
saccuio demi
s doctos lere c
N'eapolitanus enim liber, ijuem s
a Kollario') nor solum Sde,
politano praeslare existí ma batur. His üguris descriptiones
herbarum integras ex allenitro codice addere pro posi tum
erat'l, i|Uod negotium Kollario utpoce philologo incumbebat-
Vides eius tcmporis virLs doclis simile quid ante oculos obvermaiore
sane apparatu instilii'ta praebetur. Guam ob rem de
hoc siiscepto alii]uaiato uberius disserere licebit.
Anno 176,? imagines in acs incidi cooptas testalur I- b.
de Jíosel "ì et opernni banc per annus tres gnaviter continuatam
esse')- Nci|ue tamen insetiuente tempore opus a
Stt-ieteno susceplum prorsus i|uievisse \-ideUir. Kam<iue a.
1773 ineunte Albertus de llaUer medicus et boianicus 1 lelvelicus
notissimus, ijui X'indobonae tum in itinere commorabatur,
nomine tccto inepliemeridibos litterariis Gottingensibus'1
refert 490 — i|Uod sine dubio errore positum est pro 411g ") —
Cf. C. Wcigílü ütwrac i
t'hvfifchr.'i Joiiniiil, /'"m
mich l-ìtrr v. JiìeijHÌ» i/r
¡rigir. Wcigeliua en, qui
<VIII |.r..rcn, cum a. 17Í
Ï,- lliografhr XIII (1S81) p. 631 i
, adn.; Su|.i)l. I p
. I p. 3«
Í fhfòiUivM 51
<1 Di^nii Weigcllns I. c
Untarti misrslrlll, um! i/ii:
1763—I in l-limEirio '
Wdsilius ¡Sill' si
. ; i^iiac cpiâlula auctorí!^ ne
tabulas aen eas herbarum Di oscurideanim iam absoluta.s esse
seque ex i is 234 in folio, c |Uod dici int, oblii|uo in manibus
iiabere '). 1 ani postquani ilei nonstrav it herbas, ipias ¡»icturac
veras esse Diosci irideas, ! iaepissiine iliversas esse
ab illis, (|«i ae vulgo putaren tur a DIoscuride indican, addii
uti<|ue esse cupiendum, ut lacqiiinitts •/ ir summae et indusiriae
et solleniai ; has tabulas ir 1 hicein profcrcndas suscijierel.
Ouibus si •insiructus esset, h ominem rei lierbariae peritum in
Asia peregi
partem herbarum veteiamtum
nim, in <11 vaga et
et dubia hauti
i nietlicae par.s in defimre posse Malleriis
exisliniaL liundem rei statimi 1 Kollarii nobis ostKildil te.stimonium,
qui in Supplemenlis ad l.amb.-cii comnieiitarios post
tem (a. 1700) cciitis I p. 582 cap. \ I de operis progressii
; disputai: ///«/w coiisi/iì cx/'ci/kn.ii x''"^'" --iiivisluc
Bibliothcenc snmln ufi 1•1rl is sime
inm i,ias„e si,ut planu. re imuiri.
Igilnr incidendnc noven. 1 a vigil.
omnes: emu eue .¡niuque cl vigilili
•c />crilo cha/ci'srnpho in acs
U,t ci .iiccm.; ,-csta.,>l
:l ¡¡nìdcHi Neafio/itnnae
vigilili /iysiiii/iiii cortìeis. tpuìnun
suficfins uh-miu! '), in ncs iam sin! incisiti', ò'/iiil vero Jh-zim-
Hni coHieis fi/anlac mullo graniliorcs h^infiu/ilams-, cnm
codcx ifisc iVciipo/ilaiw multo mnior sii ci iimfilior. lam pergit
cap. KM: Hate porro ut in J>uiliaim prodcanU x<iri in re
òolnuiea cumprimis vcrsnii, Linnacoque inuulrili rrisin
curusjuc priteslolaiilur.
Nei|ue tamen ultra tabulariim 400, qua-s inilio fere anni
'773 perfectas fuisse modo cognovimus, voi 410 numcnim
res coniinuala est; id .juod tabulis ipsis ect)-pisiiue ad hunt
diem extaniibus. de .¡uibus statim accuratius esponani. dilucide
comprobatui '). Xamtjut; posli|uam mense lunio a. 1772 ("lerliardus
van Swicten, suscepli illius auctor et fautor |>olentissimus,
vita excessìl. tolum repente ncgoliiim per tot aniios
industrie geslum et ad llnera prope. perductum omnino con-
«luievit. Su.spicatur auiem 1. F. de -Mosel (I. c. p. 155) rei
consummandae id obstitisse, ipiod aut Kollarii vires aliis ofiidis
absum])tae novo buie labori s'bi imposito iam non pares
fuissenl aut pecunia in impensa-s bibliolhecae Caesareae
auribula non suffecis-set ad duo tam sumptuosa opera,
lucem
Kollar emendali
et editio illalierbarii Uioscuridei, eodem
absolve . Altan
.1 lae.|uii
n aiier videtur
C. Weigelius, cum non solu
narrat, ne ea res susciperetur, scd etiam Kollarium aliosijue
progrediente operc «bi persuasisso Htroipte codicc exceqjla
pf!n)uam imperfecta ex Dioscurldis materia incdica coniineri ').
.-Vd eundem auciorem referenda videmur, <]uae Cunius .Sprengelius
in praefalione ad Diosciiridem a. 1821.) edita (1 |i.
kvill s.) narral: Ulriiuc r.odici .idiimchu sunt icoxcs piclac
plaiilariim. ¡nudilms nitidis oniolac. Quanqiiaiii excmpla ciiruni,
II Dvdouaco slirfiinm hish'rine i'tiscrla '), cxspuialioncm
satis fiarvnm arlis pcritis inccrciU, ¡lorlnli tamen Swiclcuins
el Kol/nrins smU impcrnlricem Mariam Tlia-isiam, nt acri
incidl iubcrcl. Cum cu prccUms iiieonsnllis cl pnucipitibus
luiiiiicret, sculplne ton panmc eu eonsilia, ul cdcrentur. Scd
/(tcqiuKii, scienliisimi indicis, sniisii innii'im arii/cx dcposnil.
|| Cf. /i.-i'.iv.i p. 10 (Ualdiniccri cpii. p. 6): ilir Kuj'/rnlif-hr..., .lit
I1.illta fri-lig 11,1.1^ 23.1. !.'i W.ijMi/ftirO ™ II,•„i,l^,i s„,il. [Itui^
igilur V\
ic/i n.,f .I,,-
•„ ,i,.g<f,ihr 427-.1.50 um.
• «. n. /iiiiil'ii Uli! iiiiiiiíiflliii/l il
'If., - i/,m.. |!¡c) ,li,s ,¡.,iiax'.lllM
¿u. .le re cf. =>.|.m p. 60 .idf. I.
6g
iuUrdiclo mox lolo opere pcrijiuii
Ittùulac aercnc in sccmidn biòliolha
iiciiliqiiaiil dignae, u! in valgus Ct
/igIll-tie, nmlloc ad iiiiagiiialioiicni n
ficlac, plurcs vioiislrfsiic. I'nde iain
Gerhard! van Swieten obitum. aniic
utpotE scientiac hcrbariai
liuic 1 . adx'e
dubio (
, l-Ialleri. 1 upi
ircnc coiUigiialione
is cdiiiiliir. lindes smil omnes
m o ni c/inm ad Iniiíuni picloris
persiJicuiini ost paulo post
iniio fere 1773 lacquinium, cui
iltissimo iirbitriuin de illa re peribendi,
nei|ue Kollarium
Kem autem ul imperfcciani
imotus est Iact|uinius, quod
le el arti medicae, iptae sub
progressae ernnl. eo <iuo
(iguris illis e.sse redunda-
Sprengelius I. c. ailsen-
J pariem ex temporis sui
operi
statiiebat ipsi doctrinae herbariae
finem saeculi XVIU niirum .(uantun
tum erani statu parum ulilitatiií e:
ttirum; cui sententiae Weigelius 1
tiuntur. í-listoricam vero quaestioi
ingenio neglexit vir praestantissiii
incrementi et no ti ti a artis pictoriae veterum et historia
rei herbariae et inedicinae, qualis inde ab amiquitate usque
ad saeculuin XVI fuiaset, imaginibus illis d i volga ti s capere
possent '). Ouod.si quid in liac re deiiquit lacquinius clarissimus
ille civi» l.ugdunensis lìatavus, miro ecce casu is error
iam redimitur et corrigitur eo, quod ex ipsa eius urbe natali
a .Scatone de Vries ave Lugdunensi consilium codicis integri
multo accuratius et plenias, quam per aera incisa fieri potuerat.
solis Oj)e depingendi profecium iami|ue peractum e.sl.
1 de ipsis tabulis aeneis, quae
supei
n biblioi
Il ect>'pis. Magnam tabuli
a. 1793 sese vidisse Weigelius
eas in secunda eius bibliothecae contignatione '). .Sed etiamnunc
ex tabulis 409 vel, ut rectius dicam, 410 pars quaedam,
videlicet :7o, una cum aliis eiusmodi aeribus adsen'antur in
armario quodam. quod in ea bibliothecae parte. i|uae plano
pede est'), nuper repositum est. Incisiones vero, quae desiderantur.
numero 340 quo pervenerìnt, omnino ignoratur.
Porro ectyporum, .(uae experimenti causa ex aerum illonun
•serie desumpta crani, qualluor, quod sciam. supersunt exemlilaria.
Alque (iriora duo, in quibus herbae cuique nomen
graecum Kollarii manu subscripium i;st, extant in voluminibus
ditobus. <|uae in seriem libroriim manu scriptonim bibliothecae
Caesareae proniiscuam recepta numeris 13447, 1244« notantur
»). Quorum aJterttm n. 12447 designatum imagines conlinet
.Ito. l'raeceduin autem f 1—383 ligurae ex N'eapolitano
expressae mamniue recentiore in eum fere ordinom digeslae,
quem in hoc codice obtinent; quas inde a f 3S4—410 excipiunt
herbae 27 forma grandiore incisas, ijuae solo Constantinopolitano
traduntur (v. supra p. CS). .-\ltpnnn vero volumen
ea^dem fere figuras exhibet numero 407 in absolutum alphabeli
ordinem redactas.
l'raeter haec duo exemplaria Vindobonensia tino tantum,
quod sciam, servata .sunt in liibtioihecis Britanniae. Kx his
¡aienim a lacquinio Carol o I.innaeo clari-sslmo illi scienliae
herbariae nostrovum temporum conditori dedicatura post huius
mortem ad lacobum lìduardum Smitliium viriim herbarum.
(|uas Graecia gignit, peritum porvp
70
extat in bibliotlieca societatis l.innaeanae Londiniensis '),
Allerum exemplar lîriiannicum aliquando fueral Ioannis
S i b t h o r p i i ' ) , academiae Oxoniensi s pro fesso ris in rei herbariae
studiis famam haud niediocrem adepti laborurarjuc
patient issi m i. Oui cum inde ab a. 1784 expeditionem Graecam
pararet eo imprimis Consilio, ut herbas a DIoscuride tlescriptas
investigarel, usque ad mensem Manium a. 17S6 Vindoboiiae
comiiKiratus est, ubi lacquinios pairem filiumtiuistudioram
communione sibi devinxit et praeclaro.s Dioscitridis
codices diligemer excussit'). Cui iter in Grac.-ciam vere a.
1786 continuami exemplar tabularltm ex Dioscuridis codicibus
, ab cqumic patrc
eciypis !
mensis ir
lut dono oblatum aut commodatuni '). Quod
mortilo universitati Oxoniensi obtigit inmque
3 fere
liorti botanici Oxoniensis '). His
;st C. Uauben)' professor OxofJioscuride
conimemoratis ").
n bibliothec
Supere.sl, ut paucis attingam Adami l-'i
larii studia Dio.scuridea. Is enim iam ante a. 17C6 codicem
Neapolitanum, quem et antiquitate et scripturae diligentia
Constantino polii ano multum praesiare sibi persuaserat, diligentis
sinie sua manu integrum descripsil et studio.ie cum
Consta «tino poli tallo contulit varias<|ue lectioncs in apographi
margine adnota\'il Quam operam sine dubio co Consilio
I herbarii Dioscuridei, quam labulis
endis a mgere
posset, promoveret. .\am et commentarium philologun
ditum et copiosum, qui herbarii textui adderelur, idem industrie
praeparavit; cuius specimen Sup piemen toni m ad I.ambecii
commentario.s I i>. 384—39.? protuJil, praestantissimi lierbiirii
illius, ut ipsius verba adfernm, olim cdilori /orlasse non
/ulnrum inidiie. Porro et indicem conscripsit herbarum libri
iitriusque, quem ibidem p. 3.;«)-381 legenUbus proponit, de
tì/Hr: rimpinilrítl Ics imiil piìl gruvtr, n Jmi,
•< Lima, n ì, scorni A S.MImrf.- Ir prtm!rr
<! .wo.,Il O.i/.W. jlfrls cch /rs pla,.chu
« rf ioumy XX'
w„(McJial»nil905)
irpii oxpcdilioros C
816 vidi! .'\ugustimis l'yi :s de Candolle '): hodie a
lu sorij>lnruni pruder gi
Tabiihin iincmi, quae çM/gip,. rcprai
ctiira, prùiionil Pen2igiu5 1.1. 1k1>. VI; e[
»«»•'oto; cadíiii iimnii subscripuini «l
P. 245 i 270
• cilatuin
231; Pen/ig p. 2^;. —
. p. 43 äö" Ami
f. ,6y dcpi.
dem p, 370 adn.
I» addidii, scilieci A.