
. G H A P I ? k % I # . ’ "
S. Les. dieux des ,G&rfrdihs, fikft tl- 'ÈeS. ‘.dietiji dcï^(SèW0 $S'?fÊht* 1
Tacite. III. Divination des Germains. IF~. La terre honore!- * *
■ par les Germains fous’ie nom de ‘rjërta-, *'
J /tk "T Ous 'av’ons peu de’thaïes à due des dietox-des Germains, donc pout-
.. tanE’Ehe SChêâîuS a fait un allez grbslivre ; o,ù!eç,Jfui nsgarde les dieux
eft.no té dans une infinité’dlUfhq'fès. t’oùj-à-fait étrangères auiujet :’ .vqÆi'Cô
que les anciéns'nous en apprennent. Les Germains, fdÆ -Jules - Gjsfaej/rie recon~
Hoifiêtit point -’ d'autres diétix que ceux qtiils voient 3 & dont- ils refdtv.enlUqttefque
bienfait -, le Soleil, Pfcféams 0 'U Lune. Par Y<ulq$CH j- Cefar entend le'feu-.îDer
ee paflàge, Cluvier a coh élu uqd i eul em ènt, que lé's. anciens Gerrrtains .ï-êeettu-
iiorffoïènr un dieu en treV perfoniies. C ela’ hemeritçflpas'dpt.re réfuté:
■. IL Soit que Gelàr n’ait parafiez* connu les Gér-maihs^foit'^que eeiquÀiUdit
hé i egarde que quelque nation p^r>Biehliere» de la Germanie $f@jî jstfËpqulfifl1"
foit furvenu quelque changement dans leiM^Bpl 1 gjj?m.td^pü‘ls|jle t'gp^lesJules
Cefer jufqù'ï^eélui de Tacite^ eèj dprnier^pardef ^fEeremmsnt desséfo&üi^afôsb
Germains*. Un* des légats des-ïenétèreis, nation du Rhtn> rfû'lcîn^liij^teid1.
grates aux'dieux cefmm.uns.jt à Mars Id principal d’entfeéüx|-de eè’qtje^ceux
det Cologne étoient rentrez dans le-carps'-deUz nation Germanique. Les’ Qdi^
quipaflent communément .pour -ump^natiqn Germanique ou Tcutpm<fiM, re-
gàrdoiéntî aü^ï Mars leue.dm^ Æ fer:n,aadfesj><’&::1l!uii facnfioiepci
leurs captifs. Yoffius croiqc^ie Mars, th~y^t.s'‘(*iCBn£ains , 'é-oit priv/pum ' le*
Soleil.'Selon ce len tn n ih irn u te S^cé,ôrdèilwif; m jpatic-
Gfcfair qui mët^cTSfS^Pl^pterniet ■fcfirfS'ftSs il n'U
‘ Mercure érdft etrcdf e;urt despnngipaux dieux n in s ’,* ■ fi. 1 ô ri1T a c 11. e :
ils lui immoloient des ^intimes humainp*, auflîjj&ui qu’i Mais iLparoïc que
ces deux dieux jtoientN;égardez4comhie les principaux--: uiî’autrc-pafliigc
même Auteur lé perfuade : Les Hfrmondufîs, dit-il, confacrerent un de leurs éWtëjj
IL apnée à Mars., & tautre à Mercure. Qçpenda&t al- efkséneoïe «afléê difficile
' <3 A ï - Ü T î ‘X i '■
L. Dit Germanorum fecundum J uliumG afkrem.
lî lD ii German or Urn fecundum Taciturn.
IL'ïi TJi'üinafiô GermaçorumWÊJf. TetYa
- ’ iferta nomine, a Germants mftâ.
t - j - V E d'i'is Germanpram pauca fuppetunt Hiecnâay
I. J Heet ■•Elias- Sche'dius fatis amplum -volumen
de hoc argumenta ediderit, übi pauca ilia q.uæ,.Ger-
manorumdeos fpeétan t , innïimeris aliis rébus a d h g ||
atgttmentum minime pertinentibus obrutsb
m a n i 3 inquit Cæfar de Béllo tiaJJico libro
t i m rn rn e to eos fo lo s d u c u n t 3 q u o i c c p tu n t3 & q u o ru y t
o ÿ ib u s a p e r te j u v a n t u r , S o ie n t, f f u l c a n ta n , L u n am :
Yulcànum dicéns, Ign.em/haud dubie Cæfar intôllx-
g it . Hunc Gæ&ris lecum ita in terpretatur C iu v e r ^ ,
tittres silos déos , deiim unùm in tribus perfoms in-
telligât j & hune Germanos veteres coluifTe ridicule
éxiÉimet.
I I . -Quæ Çæfàr de. rcligiohe Gçfmanorum retpyjt
non quadrant ad.ca quæ apud Taciturn feruntur, five
ÇæÊir Gcrmanos non fat a giroverit, fîye ilia quæ dixit
ad aliquam folum ex Gcrmanorum natiohibùs perti-
V • li e. eoi^iàm
vènerit mutacio’a Ju lii Cæfaris tempore ad ufquè tem-
pus Tacici j qui longe alia r ’efcrtdc Germanorum diis.
SèëüiidtffiS^^içÎÊuMjMiït. 1. 4. p. 497. Têhéterorum
iïationièG'érmMl^ âd Rhemim Legaras commiini-
Husrdeis'&: 'eoîum præcipuo Kîàrti ’graÇçs^âgit ,' qdoH
Agrippinenfés ihicotpâs ^ndmenquê Germi^hiæ,içëdîf-
fenï‘. Gothi etiam_, 'qüi pto na!doncl{jenïianica vel Teu-
ronica vulgo hab en tu r, Martern quafî deum fiiuira
habebant 3 inquit Jornandcs capire 5. ipdque captivos
imoidlabant. Yoffius lib. z. de Idololarriac., 13. putac
Martern apud' G^rr^iqos pro Sdlih; h:a b ||hM Â ^ I |;a i
itares fe habeat Tacito hac in re conciliaretnr
Cæfâr, qui Solem inter deos Germanorum primum
Germant 3 inquit Tacitus de mbribus Germanorum,
deorttm maxime ßdaTcwmm colunt 3 cni certis diebus
himdnis hofiiti titane fqs habent. Ipfi itaque perinde
atque Marti humanas hoftias madtabant : l|h|ç |ü|[p^|
ambos illos deos ceu præciptios habitos -, id Tacitus
fuadet cum ait Hermundurps Germanicam gentem,
excrcitus fui corpus aliiid Marti, aliud ^Merçurio
ftl b.;l.E..ü X '1 0 0 1 1 -©XK M.A IM.S* ( j ? .• 407.
-t 4 ïiic-c.Qr4 er •Tacjr,e-,avcc luivmême nlid'iweptun endroit, que Mars eft ïe.princi-
palfde-lXu|st.di'eux : & emun aucre, ,que;deslGefma"ins honorent Mercure par-
içs,ancres dipux^p,ç^t%ie. que-Mars écqjit ‘originairementrie plus
. grand-desjrtiieux Gef mahiqu^ e^lqqdmtpër*ce des Germains avec lés nat^
®Tçi§. Qaul^j^tjS^^ui^qçahLrcçj dcs,çolqnics en Ger,mwieycomme le difenc
(ge^déiÔ^tcp.-Li.ve,- Iput^appoEtà le;euks de -Mercure, -fort honoré dans les
Gaulesg,^^rr^ii$u&djç©ns}ciiaprès. '
Us aboient., auffitlëdrf^cl^uie-.,! d!i.D, y|c|t^s,qÿ^-ijsgârdbieiic comme-leur
dit-il Kdé^^ift.inaés ?fÿ[pr.eiiie-&-àvMafs pour? fe,les- rendre
11 U^ ifeb ja rtiè Tactie y à Uîs.i^ jcj ne, fai «
ppilfqijpiiils qm adopté cevttc diYÎnitéjç^angçre-;: fc-’^guref qu’dajip,donnent «
^jipp-fr-cgare,(fait vonr’q^’^Sa^étéiâp'pq^ée^’aiLJeursÿtLa grandçMSüd-®5 ch’o- «
flçjff%u^qmtîr)g^S^^as --.dieux entre'des «
inui 111 les-^lai^^^îl'qpner tune ,figurx_Ja^^iq^j,I^ïgV^acrent‘dês,Üoïa^& *
*! ^j'q'^sn^lesijnôni^, de- dieux; à^se^d^u^jfè^ptîÿ^i'fqcîilez „
m ÿ ^ ^ ’Êfetÿ'44gy4&%^caufé^Uei('l>YénéraEiqn,qU’^lâ5feVir ppi|tMit.-,ils^obfer- «
yc|jfoplus qM^omjie, autfe-naBion le vol dca; pifgaaxAills.fè, ferment des d^ite =..
pnqbepuc° upd.ë quilg/cpi^tt^.eÿujnif'rle <»
^jupait.uiK An gr diijn ul ^qportant,f|uit, quils-dfiyiCejjç^jifùifeten-pluïteqrs,.u
Eï?8î^&P3 rici(-ÿfci>Jill-l'l't î}S 0çhacp'nfjdg5-i^rqu|s|j^attlcijÏ3eies,î&|ïils les jet- «
t^gtgffliazar-d |ur un habjÿhkqp _S^-la*iqnfu katlq_n e.fl: pubkqüe^ c’eftjleqirêrre «
de.la-nayan -. Icelle eft}partiIculici;e;-:J^ a i ^ ^ ,peEé dcifamill^qi^agqss-iavoir «
fa^tÆfpng^e.auÉ-^ieimj&:-<regajdé As-Ci&L. pijend t^oy fois, ces parties de la <*
v^g ^ !^^i|e%ig^préte^feliC^jjesmarquesïq|.iijfe!-rëH,c®<n^rent fur ledevant.,Sji « -
I&spn irôy5.^-nci fbntÇxpasdftv.o%hif-s [pp^alten&.plus k^mêmeîjour ÿfi «
ayafttageufps, îls-ïè-fçsisent encore dje^üfp^e»-. Jls despugures «
de la voix & du vol des ÿ>xi^ a ^ , c’e&,i§hgo,tjajJe[prqpr^^de'^^fe ^fionjde « ,
tar e^ dfes.pf êfageâ t d^lpb^egaux ^quals ,n§ur,iii (I<jnt à- fr-ais £ammuns>'d a nsjee^,«
%^gl|^ez.:G||^ïievaux fonfc blancs, p.gE.fqnnemepeütfl&couohe^pn^a.ciia,^
E S ïlS ^ ÏÇ i® .p rê jj^ ^ ç ^ ile -ro iia q le.pr-ince^eja natiqn ÿ les attachent «
àjin.chajio^a^éj leÿ jÇ^Qippagg.çat, &feq2er^ènt,lteurs h&nniflèmens-&-ÏPSirs <•
fremromens. Iln’eft point de„préfageauquel.np,n ieulemènitSÎr.tpenple, maisu,.
ÆjjÆ,les prifeipau^,<JerWu4tion & leéjpVét£ps*,aj,q.ul&qn’t plus.de foi»: Hsoiît <*
? c^lj{^ra^ijlè.’ H ic tarnen T acitus fecura ipfe pugnare
vMecuiraGUmdicat fupra~MafternlapndbGerm'aHos,effe
deoumi piæcâgùum j-hîc v cio Mercuiium a'VGerrôa>
i^4^aXiibe"oraniunjlcoli. 'FortbATe' M a r s . a>princi^ib
Ge{33i«bi CQ.rqrgddeôriini' maximus. habebatur | poftea- ;
qüe,vex ^llQiYrn.-, qüixeferentibus C ira re x& L i v i o ,
, Çolonias.in .German ianrduxerc / cbflföTtra^ GÓhfüetu-
y ad M^rcurii culmm ‘â^ e t i'- fo : .- nam :
Meroyj:ioS^jGalIJis, ègregiexolebatuDj/ut rinfra cii-
Äuri^tp.i^i .
I Hercijlem quoque fuum Germa'ni coleban’t^ aü'dlbre
’ Tar ito, qlÊaïuque jit ! maximum bellatorcm Xbutns
cjufque laudes 3 ,Ç.ùm p^p|ffi^'^â^>^é^xîtabati[t :1
> Immolabanr 3-rinquit, Herculi & -Marti viâlifnas^^:'
.cos.:fi'b.i.propirios.r.edderen.c.
• XII. Pars Suevortm ; pergir T acitus ' de imori bus.
Gei?mariOrub ïp ‘- /jîiw facrificant : u n d e caufa
C^Aôr/çô' peregrido^Jjtçro param c om p e n , Hiß<qüodfi -
grnm ipfm in modtm liburna figuratum, docet advec->
tam religion em : cateram nec coh ibère pariet ibits deos y ne-
que in allam hamani. oris 'fpecicm ajfîrriilarc-j ex riïagnitudinî
cÀleJrium n rb itra r itu r zXùços ac nemora confecrant
deotumque nominlbus a p p e lla n t fccretum ïUtid3 quaâfo~ -
•haeh^êrehfm-vbdemrÂ^pi^d-Jiàt^&^.qm maxime
-obfervantj Sortikmconfuetudô J ïm p le x : 'v irgoe m r fim g b
fera arboré d s c ifam in . f u m d o s amputant 3 cofquemotis
q u ib u fd a n r d ife re to s -fu p è r câhdidam vefierH ' temerer. a c
forturto: ffdrgünt :mox f i publice confütàtur j ; fa c é rd o s
c im ta tis . §,f i n p r fa n t im3 • i p f f p ^ é r f tm i l i a p r e c a tu s deos 3
caUanque fufpiciens 3 ifrftngUlos fnblatos fecundum
impreffam ante hpiam im^pmpuri Si prohibue-
r u n t 3 Huila de éadem re iti eumdem diem confultatio : fin
permijpmt j aufpiciordmr ddhud fd . e s e x ig i tu r 3 & iUud
qùidem etiam hic notant \ avium vocëifàîatufqui in te r -
rogare. Proprium gèntis- equorum quoque prafagia Oc
mônitks è x p e rM . p u b lic e aluntur iifd em nemoribus ac
la c is, candidi & Hullo m o r ta li ôpere c o n t a t t f q u o sp r e ffo s
tantur, h h m itu fq u ë ac fremitus abfervant. -Nec uüi
aufpicio • major fides non folum apud plebem 3 fed' apud
pràceres, apttdf*cerdbtes>3 fe .envoi mini fins d .eorum3 il- .
ïbs-.cfi/tfcios putanti ^Efi: &;aliaj>bfcryatio aufpiciorttm ;