quicquam in iis reperiatur pugnans, mira indufiria euidentiffime ob oculos fpeftanda, exponentes.
Quas aliae confequuntur tabulae, eo iudicio doürina et compendia compojitae difpofitaeque , v t
fimplicium v iri bus ex prioribus tabulis cognitis,, primo afpeftu medicis adplerosque morbos remediorum
praefidia inuenire promptijjimum et facillimum fit. De fimplicium medicamentorum facilitât
i bus ingenere, deque iis turn rationetum experientia inueftigandis3 dialogi quatuor, quorum argumentaproxima
tabula exbibebit. Per iÔ. DÀNTZIVAL Aftenfem Aledicum. Bafileae apud
Henri chum Petrum menfe Augufto i f 43 • fol. tit. praef, dédie, et ind. p. 22. tabula prima pagg, 97. fe-
cunda a p. 10 1. ad \ dialogi pagg. gj-. Singulis his diuifionibus proprius praefixus elt titulus iisdem ferme
verbis; praefatio vfum tab alarum docet; dedicatio Bafileae XIV. Calendas Martias 15^43. fcripta, indicat
occafionem,qua, ante iter in Italiam ftirpes inueftigandi caulTa fufcipiendum, hoc opus compofuit, vbi etiam poft
reditum au&iorem editionem promittit; index morborum remedia indicat ; prima tabula ftirpium aliorum-
que iimplicium remediorum nudas nomenclaturas Latinas et Graecas fecundum priores literarum ordine et
limul horum remediorum qualitates viresque indicat; reliqua huius operis contenta ad morborum remedia,
remediorumque qualitates folummodo pertinent. 2 ; ) Quae IOANNES LONICERVS, ADAMl parens (vid.
loech. Gel. Lex. T. II. p. 2 f2 i.) linguae Hebraicae, Graecae Latinaeque, vt et Theologiae in Academia
Marburgenfi Profeffor (ibid. p. 2522.) ad Diofcoridis interpretationem contulit, prodierunt hoc titulo: In
D l OSCO RIDAE Anazarbei de re me die a libros, a VIRGILIO AlARCELLO verfos, fcholia
noua, 10. LONICERO auftore, cum rerum et ruocabulorum3 quae bifee fcboliis injunt, indice.
Adcalcem: excufum Atarpurgi per Cbrijtian. Aegenolpbum, menfe Augufto if43. foi. pagg. 87.
auerfis non numeratis. Rraemiff. pagg. 4. ind. pagg. 16. quern traftatum, eodem, vt videtur, anno, titulo
communi ( feruato tamen huius tra&atus titulo peculiari ) iunxit idem typographus Diofcoridis operi cum
annotationibus RYFFI Francof. excufis vid. art. fuper. XI. 4. ; parum autem laudis obtinuit a Gcfnero Bib-
lioth. p. 434. a. Eundemiam a. i f 3 1. edidiffe N.CANDRl Theriacam et alexipbarmaca cum febo-
liis et interpretation latina, indicat Merckl. p. 627. b. 26) Multis operibus latine et germanice editis
amplam famam aucupatus, exiguam vero vel nullam plane confequutus eft GVALTERVS hue Wa LTERVS
HERMANNVS R Y F F , RIFFVS vel RIVIVS nominatus, medicus Argentoratenfis. Male autem omnibus ferme
audit atque etiam iam Gefnero, qui eum biblioth. p. 284. b. fequ. graui virgula cenforia notât: fufficiant
haec pauca; fiqu ae tamen in iUis (operibus) bona rtpenuntnr, mera fu nt fa r t a , e t pleraqtte perperam a
primis nut or ib as ex fcripta ac deprauata. conf. art. X I. poft n. 15 . Eiusdem farinae cenfentur eiusdem in Dio-
fcoridem obferuationes fupra iam art. XI. 4. f. indicatae. 27) Maioris pretii haud eft opufculum hoc titulo
euulgatum : Tomus fecundus elementorum phyfiologiae,feu pbilofopbiae naturalisa très libros continent:
Primus animam, fecundus plantas, tertius animalia deferibit. Autore 10ANNE A10N-
HEAHO. Coloniae haeredes Gymnici excudebant If 44. 8* fine paginarum numeris, lib. I. vnacum tit.
et dédie* plag. L. II. alph. 1. plag. 9. cum pagg. f . Accedit ex libello EOBANI HESSI carmen de con-
feruanda bona valetudine et Horti alcinoi pagg. 9. tertius autem liber de animalibus non additus, ne-
que, quantum fcio, poftea figillatim editus eft. Hune pariter plagii crimine accufat Gefnerus 1. c. p. 438.
b ; fed ipfemet auftor in dedicatione Coloniae Cal. lulii 1 f44. fcripta indicat, puerorum erudiendorum tantum
in gratiam fe compofuiffe hoc opufculum et auftores ipfumque Gefnerum nominat, ex quorum mo-
Xiumentisillud compofuit. Primus tomus, hue autem non pertinens, hac inferiptione prius comparait:
Elementorum pbyfiologiae feu pbilofopbiae naturalis libri feptem, in duos tomos difiinfti, vniuerfam
artem imQoSikm complePcentes :. Authore 10. AlONHEAUO. Coloniae lo. Gymnicus excudebat
If 42. g. plag. 8. cum dimid. LI. rerum naturalium principia eorumque circumftantias deferibit, II. mun-
dum et eius partes, III. Mete«ra, IV. metalla atque lapides; reliqui très ad Tom. II. pertinent. 28) Quum
a.if49.a!teraDIOSCORlDIS (art.XI.f.) editio pararetur, omittebantur IO. L 0 N1CER1 fcholia, fed addebantur
VALERI I CORD1 in PED. DIOSCOR/DIS de medica materia libros annotationes a p. 449. ad
y 3 3. v te t EVR. CORDl iudicium de berbis et fimplicibus medicinae, ac eorum, quae apud medicos
contrauertuntur, decifio et explicatio a p. f 34. ad 741. tandemque Herbarum nomenclaturde mari
arum gentium, Diofcoridi adferiptae, fecundum litter arum ordinem expofitae a CONR. GESNE-
RO a p, j-41. ad f f4» vid. artic. X I. f. Quod a) ad EVR, CORDI opufculum attinet, typographus in praefa-
tione indicat, efle hoc nil aliud, quam epitomen Botanologici (fup. n. 10. a.) eiusdem auftoris; fed continet
eandem iam prima Botanologici editio, vti etiam ilia Parifiis recufa (n. 10. b.) vbi indicisloco anneftitur hac
inferiptione: index et quafiepilogusfeu epitome omnium fere eorum, quae inbocdialogo (ipfum namque
botanologicon colloquii in modum confcriptum eft) traaantur: perperam ergo tanquam diftimftum huius
au&oris opus citatur a Merckl. p. 26 f. et Segu. p. 44. qui praeterea hunc peculiarem titulum indicat;
iudicium de berbis fingulis, quarum in medicina vfus eft, et huius generis eorum, quae apud medicos
contrauertuntur,explicatio. Prima editio. Francof. ap. Egenolphum If3p. (fine formae additione)
ibidem cum Diofcoride ex editione Ruellii i f 49. in fol. ; videntur autem haec ex aliorum citationibus
variis et imperfedïis tantum tranferipta. b) VAL. CORDI, EVRICII filii, annotationes ex manuferipto, quod
auftor Vitembergae nonnullis medicinae ftudiofis diftauerat, omnino primum hic publicatae et deinde cum
patris Botanologico Parifiis (10. b) recufae funt Confcripfit easdem iuueriis adhuc aetatis 17 . annum
agens et a. i f 3 1. Vitembergae adhuc ipfe difcipulusin magiftrorum admirationem, dum commilitonibus Dio-
fcoridem ter praelegiflet: vnde facile colligi poteft, qua indufiria, quoque ingenio praecoci, et nihilominus
acri, condecoratus fuerit, et quam ob rationem fata eius praematura, quae d. 2 f. Sept. a. if4 4 . aetatis 29.
Romae contigerunt, luxerint omnes cordati et de publica vtilitate folliciti viri. Erant autem hae obferuationes
non nifi prima colle&anea , quae poftea vlterius pcrficere haud intermifit, docente id ipfum exemplari
manu eius feripto, quod multo auftius et emendatius poftea vnacum reliquis eiusdem pofthumis operibus
edidit GESNERVS hoc titulo: in boc velumine continentur VALERL CORDI Simefufii annotationes
in PED. DIOSCORID1S Anazarbei de medica materia libros V. longe aliae quam antebac
funt
funt emlgatae. E 1VSD. VAL. CORDI Hiftoriae ftirpium Lib. 1111. poftbumi, nunc primum in
lucem emti, adieftis etiam ftirpium iconibus et breUiftimis annotatiunculis. Sylua, qua rerum foß-
lium in Germania plurimarum, metallorum, lapidum el ftirpium aliquot rariorum notitiam breuiß-
me perfequitur, nunquam baftenus vifa. De artificiofis extraftionibus liber. Compofitiones medicinales
aliquot, non vulgäres. His accedunt Stocc-bornii et Neßin Bernatium Heluetiorum
ditione montium,et nafeentium in eis ftirpium, deferiptio B EN ED IC T I A R E T I I , Graecae et
Hebraicae linguarum in fcbola Bernenfi profejforis clariffimi. Item CO N R AD I G E SN E R I
de hortis Germaniae liber recens, vnacum deferiptione Tulipae Turcarum, Cbamaecerafi montani,
Chamaemefpili, Chamaenerii, et Conyzoidis. Omnia fummo ftudio atque indufiria doftiJJ. atque excellent
iff. v iri CONR. G E SN E R I medici Ti our ini colleaa et praefationibus illuftrata. Ad cal-
cem : Argentorati excudebat Iofias Rihelius IfoL fol. pagg. 303. auerfis non numeratis: Praem iff. pagg. .
16. Cordi annotat. in Diofc. p. 1—84* hiftoria p. 8 f—m . icon. 2 7 f. defer. Tulipae &c. p. 213 — 216. icon. f.
Sylua obf. &c. p. 2 17—2 3 1, opufculum ARETII p. 232—23 f. hort. Germ, p, 236—301. Ind. pagg. 1 1 .
Ex praefationibus et dedicationibus Gefneri difeimus, a quibus haec omnia Cordi opera acceperit, quid-
que ipfe fiibinde illis addiderit (conf. nota Seguier. p. 4$.) nec non vnde additae icones defiimtae fint, nem-
pe (vltra 200) ex apparatu illo, quem typographus pro Tragi hiftoria ftirpium edenda parari curauit, reliquis
exceptis, quas Gefnerus vel fecundum aliorum auftorum (circiter 12) imagines, vel fecundum pifturas,
quas ipfe parandas curauit vel a KENTMANNO communicatas accepit ( j6 . praeter y. vltimas) quas omnes
ingenuus Gefnerus notis diftinxit. Biennio poft fequutus eft VAL. CORDI Simefufii ftirpium de-
feriptionis liber quintus, qua in Italia fiibi vifas deferibit; in praecedentibus vel omnino inta 'äas,
velparcius deferiptas. ITunc autem morte praeuentus perficere non potüit. De morbo et obitu
VAL. CORDI epiftola H IER . S C H R E IB E R I Norimbergenfis. In eiusdem obitum CASP*
CRVCIGER1 efegia. Emendationes quae dam et additione s in opera VAL. CORDI Argenti-
tinae excufa apud Iof. Ribelium if 60. ( ift fi.) Argentorati excudebat Iof. Rihelius if63. fol.pagg. 13.
auerf. non numeratis, fine figuris. Quo teftimonio MELCH. ADAMI in vita Va L v CORDI operis fui m 8.
Heidelb. 1620. p. 47. et in fol. Francof. 1706. p. 2 1 . a. affirmauerit, fextum biftoriae ftirpium autogra-
pbum librum fuperfuiffe, non indicauit. c) Herbarum denique nomenclaturae Gefneri, quae Diofcoridis
editioni fupra citatae accefferunt, extabant iam cum eiusdem catalogo piantarum &c. fupra no. 22. indicato..
§. XV. Hi ergo funt, fi refte mem ini, omnes vel faltem praecipui illi Germani, qui pro inftauranda
et emendanda re herbaria ad primum vsque feculi XVI* dimidium omnes vires neruosque intenderunt.
Quum vero iniquum fore duxi, fi reliquorum virorum in eandem feientiam collocata ftudia, quibus eadem
temporis periodo et partim iam ante Germanos pro meritis claruérunt, filentio penitus praeterirem, eorum
quoque operum, quatenus mea colleftio (iiccurrit, pari ordine chronologico, fed primis tantum lineis adum-
brata recenfio, colophonem tandem imponat. Ne autem veterum auéïorum ea opera, quae ftirpium hifto-
riam valde ieiune tantum pertraftarunt, huic catalogo perperam inferta videantur , in gratiam eorum , qui
rei herbariae hiftoriam nondum cognitam habent, pauca praemittenda neceffum duxi. Quam diu litterarum
barbaries omnes feientias artesque fubiugauit, vnacum reliquis botanica quoque penitus negligebatur. Quic-
quid de ftirpium cognitione ad pharmaca inde conficienda conferuandum erat, in nudis ferme confiftebat
vocabulis, quae ex Arabum praecipue operibus in latinam linguam male translatis et peius adhuc intelle&is
traditioneque fallaci, absque omni inquifitione vlteriori, colligebantur. Quam fterilis ergo atque infida eius-
modi expofitio ftirpium medicinalium a Barbaro-Latinis medicis confcripta fuerit, facile teftantur illi, qui tamen
ex his praeferebantur reliquis, e. gr. 10. PLATEARIVS, SIMON IANVENS1S , MATTH. SYLVATI-
CVS &c. quibus adhud accenfendi funt eiusdem aeui Barbara - Graeci SIMON SETHI, MYREPSVS &c.
Quod ad Arabes attinet, hi iterum ftirpium medicinalium recenfionem potifiimum ex Graecorum, praecipue
GALENI eiusque epitomatorum ORIBASII, PAVLLI ( f.X IV .4 ,) AETIIque (ibid. 19) operibus, lingua Arabi-
bus pariter peregrina confcriptis parique difiicultate transferences, defumferunt, multas tamen fimul cogni-
tas fecerunt, quarum apud Graecos nullum veftigium reperitur, ex quibus praecipui funt SERAPIO,
AVERRHOIS, RHASIS, AVICENNA, HALYABAS, MESVE&c. Ex Graecisdenique quorum codices conferuati
vel faltem hue vsque typis excufi funt, folusDIOSCORIDES, et iam ante huncTHEOPHRASTVS Erefius, in
tradenda ftirpium hiftoria curiofius occupati fuerunt: -ipfe namque GALENVS, medicinae poft HIPPOCRA-
TEM nouus reformator, ad DIOSCOR.& THEOPHR-frequenter ablegat (10. ALB. FABRICI VS in Biblioth.Grutc.
L. IV. c. 17 .p- S79. ó ’ S#s.loc& citata figillatim indicat)et nullibi (quod GESNERVS iam in catalogo faepius citato
notauit) quoad ftirpium hiftoriam noui quicquam addidit. Ante TEOPHRASTVM quidem eius praeceptor
ARISTOTELES problematum feftione X X. de illis, quae adftirptum genus et oleracea pertinent, egit, eteius
opera porro continent peculiares libros II. deplantis inferiptos: fed (vttaceam, horumlibrorum audtorem
aeque, ac eorum interpretem, omnium fere confenfu incertumeffe) et hi et ilia nil continent, quam inutilcs
de generalibus ftirpium qualitatibus differtationes, hineque ex botanicorum claffe merito proferibuntur*
Haec omnia fufius iam explicauit T0 URNEF0 RT1VS in Ifagoge in rem herbariam fiiis inftitutionibus prae-
fix a , aliique in limilibus recenfionibus, ad quas plura feire defiderantem ablego; ex hatftenus allatis autem
iam fatis patere opinor, quam ob rationem veterum opera in botanicorum recenfione praeteriri nequeant,
Aliorum catalogi multorum adhuc operum mentionem faciunt, quae, dum morborum remedia indicant, multas
variasque ftirpes fimul nominant, e. gr. ipfius HIPPOCRATIS, CORN. CELSI &c. pluriumque Bar-
baro-Latinorum; fed hae hinc inde interfperfae non folum improbo labore colligendae effent, verum etiam
fimpliciter tantum nominatae, raro vno vel altera fynonymo, nunquam vero fnfficiente deferiptione expli-
catae, reliquorum operum indices aliquibus forte nominibus quidem autturae, vix autem, ac ne vix qu'dem,
ad ipfam earum cognitionem quicquam adlaturae effent, id quod etiam probant fpecimina ilia, quae BRVN-
FELSIVS (art. XIV* 7. b l.)exhibuit. Hucetiam vocant plurimi, et quidem maiori iure, geoponica (èu de
reruftica opera CATONIS, VARRONIS, VIRG1L II, COLVMELLAE, PALLAD1I &c. fed ne ad naufeam vsque
extendam hanc difquifitionem, ea praeterii, cumprimis quia illorum auftores non aeque ftirpium cogni*
tionem, quam earimdem cuituram, emendandam docendamue curae cordique habuerunt. i
(M) §. XVI,