icon titimalli nomine fiftitur) dyagridion, dragantum, d allilu s , emblici, epitimum, euforbium, filipendula,
gummt arabicum, galbanum, g r ana turn, incenfaria, karabe feu cie Strum, lacca, me lilot um, maßix, mirra,
mac is t tn u x muß at a , miraboLani, »«# indie a , oleander, oLiuarum arbor, oLibanum, ofinunda, peonta (quae
diftinguitura pionia fupra indicata) palma, pcs columbinus, peucedanum, pinee (pinus ital.)ptfiacee, pßIlium,
p'pe r, patacium leporis, reubarbarum, tinSiura, finapis, fcordeon, fqutnantum > fcamrnonea, Jerapinum
gummt, fquill a, Jan d alum,fene (fenna) fanguts draconis ,farcocolla, firofularia (cuius vera icon fcnecionis
nomine adeft) turbit, terhentina, tamarifius, tribuli mar in i, viticeUa, Zucarum i.e. (accharum, Prolixam
hanc recenfionem nemini grauem fore confido ob raritatem huius operis, cuius genuinae icones tanto minus
obliuioni dandae funt, quanto maiorem laudem illae, ceu primae ex barbariei tenebris erutaeet fubipfafigu-
rarum fculpendarum origine fadae, omnino merentur, et quanto viliorcs comparuerunt eaedem in fequenti-
bus huius operis editionibus recufis, nimirum 2) fine titulo^g-*/?** Finde lie or urn 14.86.3 3) breui hoc titulo:
Hen bay ins zu teutfeb von alley band Kreuteren, ibid. 14-88• 4) fine titulo, ibid. 14.96, Hae tres edition
s per ƒ<?. Schonfperger excufae paginis et figuris iisdem fibi inuicem respondent, ab ilia vero Moguntina
nguris vilioribus differunt, vtpotequae (licet earumimitationes, fiillamcymini cap. 1 14 . illamquecap. 116 .
additam citri excipias) non folum omnes inuerfae multoque minores, et tarnen foliorum ferratorum denticu-
li maiores, verum etiam, praecipue 0b partium et exteniionis proportionem haud obferuatam, omnes dete-
riores redditae funt FolTilium aliarumque fimplicium figurae in Moguntina editione omiflae his quidem in-
fertae funt, fed lepidae et nullius plane vfns. Ceterum ex his editio no. 2. litteris capitom initialibus, folio-
rum numeroatque etiam cuftode, quern vocant, adhuc caret, no. 3.4. vero iis, fi foliorum numerum excipias,
iam inftrudae funt. f ) Alia editio prodiit Flmae per Conrad. Dinckmut 14-87. fine titulo, litteris initialibus,
paginarum numeris et fine cuftode; figurae autem, omnesrecensfadae, necMoguntinae nec Augufta-
nae editioni penitus fimiles, neque tarnen Auguftanis meliores funt, et foffilium, animalium &c. lepidas reprae-
fentationes interfertas quoque habent. His editionibus antiquior videtur 6) alia, cuius vero non nifi muti-
lum exemplar ad manus eft: deficiunt enim non folum priora capita, fed etiam indicis vltimae plaguIae,ideo-
que incertum eft, .num titulo quodam gaudeat, numque editioms locum et annum declaret; aetatis autem
fuae charaderem indicant non folum defedlus litterarum capitum initialium, numeri foliorum atque cuftodis,
fed etiam figurarum omnium fimplicium illorum, quibus Moguntina caret: addi poteft, figurant cyminicap*
1 14 . illi Moguntinae et Vlmenfis editionis fimilem efle. Omnes autem plantarum figurae et magnitudine et
praua imitatione cum Auguftanis praecipue vero cum VImenfi conueniunt, multae tarnen mutatae,non vero
emendatae funt. 7) Alia fine loco et anno, prima autempraefationis plagula deficit, quareethoc exemplar non
indicat, num titulus praefixus fuerit. Hanc autem editionem ilia no. 6. aetate parum inferiorem efle, vero
fimile videtur ex defedtu foliorum numeri, omniumque earum figurarum, quibus ilia no. 6. et Moguntina caret;
adeft vero iam foliorum cuftos, adfunt etiam iam litterae initiales, fed omnes quadrataeet ligno incifae:
neque haefingulis capitibus praefixae funt, fed totidem ferme iisdem carent fpatio quadrato vacuo relidto,
cui littera pigmento rubro adferipta eft: e. gr. ex capitibus y z ., quae lit. A. comprehendit, 29. ornantureius-
modi litteris fculptis, iisque vario modo figuratis et non vna ferie, verum per varias vices additis. Herba-
rum animaliumque figurae omnes eaedem funt, quasno.6.continet. 8) Alia editio hoc titulo: in difem Buck
ifl der Herbari oder Kreiiterbuoch: genant der gart der gefuntbeit: mit merern figuren und regi-
fiern. Haec editio litteris capitum initialibus, maioribus quidem, fed fimplicibus et fufis, foliorum numero
atque cuftode iam inftruda eft. Figurarum augmentum confiftit folummodo in illis, quibus, vti in VImenfi
et Auguftanis editionibüs, foflilia aliaque fimplicia no. 6. omifla repraefentantur, quae vero, vtut ab Auguftanis
differant, maioris tarnen pretii haud funt. Ex herbarum autem figuris paucae funt eaedem cum 6. et 7 .,
plurimae quidem illis fimiles, fed rudiores et plerumque inuerfae, multae prorfus aliae. Quum vero in hoc
quoque meo exe'mplari tradationis tria vltima capita et indicis finis deficiant, iterum dubius fum, an locum
et annum haec editio indicet. 9) Eodem titulo, ac no. 8., Argentorati per Io. Pryfs 1507. Huius editionis figurae
funt eaedem, quas no. 8. continet, paucis exceptis, quae in no. 6. et 7. reperiuntur, ex quibus conclud
e s licet, no. 6 ,7. et 8. etiam Argentorati excufas efle. 10) Ibid per Renat. Beck m s . Titulus et contenta
iterum no. 8>et9. refpondent, quemadmodum etiam eaedem figurae partim ex no. 6. et 7. partim ex no. 8.
et 9. hic comparent. Omnes hadenus recenlitae editiones eandem adhuc praefationem, quam Moguntina
exhibet, praefixamhabent. 1 1 ) Hoctitulo; das Kreuterbuch oder Herbarius cvon neuen corrigirt und
gebejjert, ibid per Baltb.Bcck.ts 27. et 12 ) eodem titulo ibid. 1 s 30. V triusque huius editionis figurae, ordo et
numerus capitum a prioribus non differunt, neque etiam ipfatradatio de notabili emendatione teftatur, licet
hanc titulus & noua praefatio breuiilima promittant. 13 ) Infcribitur: Kreuterbucb ‘von allem Erdge-
wachs, anfenglich uon D. IO.CVBA zufammenbraebt &c.gemehrt von D.EVCHAR. RHODION
(in praefatione ROESSLIN) Francop, ad Moenum apud Chr. Egenoljf is s 3. Titulus atque praefatio noua pri-
mum nominat audlorem huius operis, fed quo iure quibusue teftimoniis id fiat, non indicat, neque haecplu-
ra de eodem refert, quam quod IO. CVBA (quem cl. D. IO. BRVCKERVS in hißoria vitae ADO LP HÖR.
OCCONFM p. 1 1. 12. Auguftanis medicis adferibit et primo loco recenfet, eius vero abitum vel obitum in-
dicare nequit) Francofurti ad Moenum Phyficus feu medicus Ordinarius (weiland St at artz.t alhiezu Frankfurt
) olim conftitutus fuerit. Ceterum in hac quoque editione antiquus contentorum ordo, fed fine capi-
tulorum numero, adhuc obferuatur, figurae autem prorfus nouae, minores quidem, fatis tarnen artificiofe
fculptae et naturae exa&ius refpondentes Comparent, nonnullae vero etiam omiffae funt. Conftat autem hic
liber, p ag g .z iz . icon, plant. 162. fruftuum 19. et lignor. vel corticum 4. ex quibus aliquot bis occurrunt,
nonnullae etiam falfo nomine indicantur. 14) Kreutterbuch von aller Kreutter, gethier, gefteyne und
Aletal natur, nutz und gebrauch, ibid. per eundem 153s. pagg. 3 19, icon, plant. 25-0. Haceditioneplu-
res herbarum icones, malores, iterumque emendatae fiftuntur. if )Eodem titulo, cum hoc additamento;
alles über vorige edition gebejjert und gemehret, ibid, per eundem 1S36. Haec editio omnino denuo , fed
totidem paginis iisdemque plantarum figuris recufa eft, corre&ionem vero et augmentum obferuarenon potui:
1&) Kreuterbuch von natürlichen Nutz und gründlichen gebrauch derKreuter, baeum, gefteud und
Früchten & c . ibid. iss»- foliis 263, feu pag. faß. icon, plant. 708. Haec editio, multis nouis figuris aufta,
omnibus
omnibusaùtem ( 1 3 . 14 .if .1C - ) RHODIONISpraefatio adhuc praefea, eius tarnenaequeacCVBAE nomen
in titulo omisfumeft. 17 ) Kreuterbuch new Zugericht von allerhand Baeumen, Stauden, Hecken,
Kreutern, Fruchten und Gewürtzen &c. mit vielen newen Kreutern und Figuren, in die zweyhundert,
über andere ausgegangene Edition gemehret &c. ibid, apud heredes Egenoljfi tss7. foliis 342. feu
paeff. ßsa. icon, plant. 708. 18) Titulo eodem ibid. 1560. absque vlla mutatione recufa haec editio, quam
demum AD LONIZERVS (tefte praefatione vtriusque eadem) in meliörem ordinem redegit et expofitione
multum emendauit ita, vt antiquus Herbarius germanicus nunc noua et correftiori fub facie m lucem prodi-
ret, quapoftea, LONICERI nomine praefixo, faepius recufus eft, de quo fequenti articu o XI. plura. Dum
haec iub prelo iam fudabant, emtionis iure ad meperueniti9)alia antiqua editio hacadcalcem iublcnpPone:
(föebvudtt un6 polenöct bifec bui*(^ fc^önfpcvgcv tu bev j\ey\ev\i<i)tn üWtc
^uîluttfpuv’ft etn bev* mttttood)en nac^bcnttpcyffcnfuiitag. incccc. unb tu bcml^^pjj. jare*
Haec ab illa no. 2. recenfita nondiffert, et cum 2. 3.4. collata docet» intra trienniumin vnoloco tertmm, et
poft ofto annos quartùm recufum fuifle hoc opus, quodfolum fatis teftatur decupiditate, quaexceptum ruit.
Ex his exemplaribus no. 1 — 7 . 1 1 . M i f . 18 .et 19. figurae pari negligentia,ac in herbano latino,pigmentis
obduftae reperiuntur: Ad hoc opus pertinet quoque 2©) editio Bataua lingua excufa hoc titulo: den groten
H e rb a r iu s , gheprent t'Utrecht van Stnte Martens Tboren by f f an Bernts 153S. Huius editionis capita
et figurae cum illis no.2 — 12. adhuc conueniunt, fed hae multo minores vilioresque funt. Praeter has
editiones, quas omnes in folio excufas ppftideo, aD.SEGVIER btbltoth.p 2 is . et fub CVBAE nomine p.242.
rupplem.p.4.0. fequentes indicantur: 2 1 ) Herbarius lingua vernacula German© ■ Belgica Moguntiae 1483- m
folio fine figuris, ex Mfcr. fpicilegio veterum feculiXV. editionura. SAM. ENGEL btblioth. fileftifl. p. 73.
alius quidem editionis Moguntiae 1483- cum figuris editae mentionem facit; fed quum ipfe addat: hanc elie
eundem librum, quem IO. GE. SCHELHORNIVS amoemt.litterar. tom.ULp. 123. recenfet, hic veroabidem
non folum formam in quarto, verum etiam annum 1484. indicet, nullum eft dubium, quin typograhi vitio
annus 84. in 83. mutatus, adeoque hic liber ille ipfe fit herbarius latinus fupra artic. III. 4. expofitus: conf,
D. de. HALLER 1. c. Num vero liber a SEGVIERIO indicatus expofitione et capitulorum numero cum latino
an cum germanico herbario conueniat, numque forfan eadem prioris in belgicam linguam translatie• fupra
art III 7, recenfita fit, et anno antecedente iam fine figuris in foiio prodierit, iudicet ille, cui eum lpfum
Hifpiciêndi occafio fuppetit. Praeterea a SEGVIERIO 1. c ., hoc opus recenfetur excufum belgico idiomate
22) Antverpiae i f 14., germanico 23) Lybecäe 1492. 24) ibid. if2 o . 2f)Argentor. WfflË iß)ibid. ifa 8 . 27)
ibid 1 f29. 28) ibid. M 29)Venetiis i f 38. Hae omqes itidem in folio prodicrunt, ad quas etiam BtbLioth.
p.243. refertur 30) alia in 4to, Francof. i f 3f . per Herrn. G u lf rich; Gallica lingua expofitaè 31) fine oco et
anno; 32) Parifiis fine anno; 33) ibid, i f 39. et denique Anglico lermone 34) Londim if2ß. 3f ) * 139-
36.) ibid, i f 6 1., quarum forma iterum in folio indicatur: nurri autem hae citatae editiones omnes cum hac,
an cum ântecedente, an cura fequente opéré conueniant, an aliquae earum opus prorfus aliud conftituant,
iterum nonnifi ex illarum infpeftione aflirmari poteft.
V. Horti fanitatis titulo latine compofiti operis editiones a me afferuantur fequentes: 1) Ortus fa -
n ita tis , de her bis et p lantis , de animalibus e t re p t ilib u s , de auibus et v o la t ilib u s , de pifeibus et
natatilibus, de lapidibus et in terre v e n is najeentibus, de v r ir iis et earum fp e d e b u s , tabula medici-
nalis cum d ir e fto r io g en e ra lip e r omnes traftatus, fine loco et anno, fine foliorum numeris etfme litteris
capitum initialibus maioribus, cum minoribus tamen areae vacuae reliftae adpreffis et cum cuftode. Alph.
4. pi. 8. feu pagg. 400. 2) Alia editio fine loco et anno atque a no. 1. difficulter diftinguenda, fiquidem nonnili
cuftodis litterae et numeri his additi quandoque variant, atque praeterea fe&ionis pofterioris variorum tra-
ftatuum peculiares tituli alio typo exferipti funt. 3) Alia editio fine loco et anno itemque fine foliorum numeris
; fed non folum vbique typo verum etiam capitulorum litteris initialibus maioribus diftin&a, 4) Fenetiif
per Bernardinum Benaltum et Io. de Cereto de Tridino alias Tacuinum is 1 f ) fine loci et typographi nomine
is 17. Omnes hae editiones in folio excufae eodem titulo ordineque in publicum prodierunt. Prior fe-
ttio ao-it de herbis et plantis, et continet f io . capita, quo numero quidem ilium herbarii feu horti fanitatis
germanici nonnifi 8 f• ihperat; fed quum ex illis, quae in germanico opere de animalibus et foffibilibusfimul
agunt, pauca tantum huic, reliqua vero pofteriori fedioni inferta fint, numerus capitum de plantis ad i jq .
ferme audus eft. Reperiuntur antem inter has omnes plantae operis germanici, fed alio ordine, eodem ta-
men modo expofitae, et illarum figurae, paucis exceptis, conueniunt cum iisdem adeousque, vt illae editionis
no. 1. 2. 3. f . fint plane eaedem ac iftae Argentoratenfis editionis art. IV. 10 ., ex quo colligere licet, illas
operis huius editiones pariter Argentorati excufas efle. Quae huic operi acceflerunt figurae, eiusdem cum
reliquis farinae, imo quaedam ex his vere monftrofae et ex ludicro au&oris ingenio fidae funt: conf. D. de
HALLER 1. c. §. V. His accedit, quod haud raro figurae aliis capitibus , quam quo pertinent, praefixae re-
periantur. Quod ad figuras editionis no. 4. attinet, eae omnes non nifi harum imitationes et adhuc viliores
ceterum in meo exemplari pari negligentia coloratae funt. Praefatio huius fedionis in fingulis editionibus
recenfitis ab ilia germanici operis hoc tantum momento praecipue differt, quod audor eius declaret, ilium,
qui peregrinationem in Palaeltinam ceterasque regiones orientales, non folum plantarum, verum etiam animalium,
lapidum cetercrumque ad confettionem medicinarum neceflariorum et prepter raritatem^ incognito-
rum gratia Ulfcepit, fuiffepermaxime nobilem quendam dominum , cuius inftindu opus hoc conficiendum ng-
greflus fuerit. Reliqua huius operis alteram feu pojleriorem eius feffionem conftituunt capitibus 144. abfolu-
tam et peculiari frontifpicio inftrudam hac inferiptione: Jequuntur a lii trallatus»primus de animalibus,
fecundus de auibus, tertius de p ife ib u s , quartus de lapidibus, quasfequitur traftatus de v r in i s
et denique tabula medicinalis cum d ir e fto r io , de quibus vero plura fi referrem, ab inftituti ratione alie-
num eflet; id vnicum moneo, priores quatuor tradatus germanico fermone ■ confcriptos annexos iam efle
germanici operis editioni fupra artic. IV. 9. indicataeetfigillatim etiam Argentorati per eundem Io.Prysf isost.
v t i t per Balth. Beck 1 S2s.( conf. no. 9. u .e t iz .) excufas in mea bibliotheca exftare, tradatumvero de vrinis
et reliqua in Moguntina iam et omnibus editionibus recenfitis reperiri. Latini ^ operis‘ edition-ib -u s-- i-ndicatis