feniit-, fed et ab Illis r îu u li, amries, imç» maxima flumîna partim faltem originem
ducunt. Musei, vt omn bus notum, fummâ vi humiditatem e terra vel aëre attra-
hunt; hinc in locis hiimidis praecipue in montium cacuminibus nebulis vel nubi-
hus continuo fere coopertis Uibentiffkne viuunt. Aqua autem, quam €X aëre nebu-
lo fo fugunt, quamque omnem prae copia poris capere non poffunt, e foliis ramu-
lisque fipfluens iii terrae fiffuris et cauernis co llig itu r , inferioraque petens fub fon-
tis v i fcamriginis fpsciem tandem porumpit. Plures inde fontes in riuulum et
riuuli in amnem veifluaium coiicrescunt. A d eo natura e minimis maximeque in-
confpicuis eaufis grauiffimos effectus producer« nouit! Inter muscos, quibus illa ad
eum finem vtitur, Sphagntwi p a l u j i r e et Mnium fontaniim primas partes obtinent.
Hinc nulla fere in roontoûs regionibus fcaturigo iis caret. Quin ex eorum prae-
fentiâ faepe fo li naturam dignofcimus. Sic vbi Mnium p a h t f i r c crefcit aquam
fubire nouimus, et Mfiium fonianunù puras fcaturigines indicat, vnde in fyîuis e t
paludibus Sueciae Septemtrionaiis folo hoc musco fontes^fdgidi, quorum magna ibi
copia eft, indagari poffunt. In locis vero ftercoratis Splaehnuin ampullaceum eius
lic e s gerit, vt in tractibus Laponiae finitimis, S p i a c h n u m vasculofum, Putrescentem
etiam in paludibus aquam musei abforbent, ficque puram praeftsnt, ita vt his de-
Îtituta re^io ornamento non esiguo careret.
Nec minus aer eoriim ope purior et nobis fpiralis euadit. Aerem athmos-
phaericum e duabus aeris fpeciebus nempe gazo azoto lethali et gaze oxygeneu vitali
proportione inacquali commixtìs componi recentiores chemici demonftrant.
Copia autem gazis oxygenei nobis ad hslitiim vitamque neceffaria innumeris, caufis
indefinenter operantibus e x : g r : combuftione, fermentationibus omnigenis illà
praefertim, quam acetofam {fennentation aceteufe Gali.) vocant, et ex iis ortà putrefa
c tion e , co.itinuo minuitur. Hinc vitale illud principium cito nos deficeret, ni
benigna prouidensque natura eius renouationi et reftaurationi confuìuiffet. Hoc
praecipue vegetabilium fit minifterio, quorum pleraque, ftw g ìs tamen byfisque
plurimis exceptis, foliis gaz carboneum abforbent et gaz oxigeneum luminis vel
gazis hydrogenei ftimulo fibi ademptum exhalant. Muscos^ etiam eàdem proprie-
tate gaudere obferuationibus conftat. Hinc magna naturae erga nos benigaitate,
bruma recurrente in e rte , pìantisque aeftiualibus, quarum ope gaz oxygeneum reno-
vabatur, emortuis, in eorum vices musei fubeunt incredibilique copia exìgtùta-
tem compe-nfantes nobis aerem fpirabiìem praeftànt. Eos autem ad aeris faltibri-
tatem conferuandam et reftituendam fwfficere crediderim , cum plurimaeicaufae,
quibus
qnibus aliis a » " ! temporibus gar oxygeneum atmosphaerìae fubtrab iturhyeme vel
prorfus operari definant vel minoretn vim ex fe ran t.
Si ad peculiares muscorum nfus in magni naturae oeconomià deCcendimus,
eos animalibus plurimis haud inutiles effe videmus. Urfus Polytrichum commune
ad lectum' fibi per hyemem dormituro fternendum c o llig it , iisque fua bybernacula
parat. Kangiferos Lapponibus, qui Cereris Bacchique expartes fine eis vitam to le rare
non poffent, alimenta, veftes et vehioula fubminiftrantes non tantum Liche ne
raiigiferino fed etiam Sphagno paluftri vesci Linnaeus perhibet. Sciurus vulgaris
et Mus auellanarius (M u s c a rd in ) ex iis rotunda fua cubilia inter arborum
aut virgultorum ramos tanta arte fuspenfa concinne ftru u n t, ibique verer educe
prolem fuscipiunt et educant, cum faeuiente hyeme in arborum cauis fecuri lateant.
Nonnullae Vulturttm et Falconum fpeoies iis areas fuas in molliorem cubitum intus
m u n iu o t, et pleraequS minore® anes ex iis nidos fuos ouis excludendis puUisque
fouendis aptiffimos, cum aliis materiis mollibus quas fibi fors obtulit eos mifcen-
d o , conftruunt. Hypna autem illa, quae priores Botanici fericea dixerunt, iis hunc
in vfum praecipueinferuiunt. A pe sm ulta e , ex.gc.quasMuscorutu,HijpHorum,Mmo-
rum, Bryorum, entomologi dicunt fub muscis illis habitant duae priores ftrenue melli-
ficant. Innúmera alia infecta praecipue Swp/!t//!BÌ, Mordellae, Chryfomelae aut
iis laruas fuas fouendas a frigore defendendas committunt, aut etiam fub iis latentia
viuunt. Sic pluries media hyeme Alttcam nemoralem Geof. inter Hipna quafi
fomno fepultam fed minimo motu exoitandam inueni. Muscos tandem helix ne-
moralis depafcitur, nobisque ad eos in atboribus exCtirpandos viam facilam praebet.
V ide L in . it. fia n . p. sg-f-
E x omnibus fupra dictis affatim patet quanti momenti in m agn i natnras
ir ch tra x fint musei. Sed forte fi ad agros hortosque noftros tranfeamus ex iis
damna non pauca afferri videbimus. Illos pratis in quibus vigent, cum herbas
alias excluders credantur, noxios effe; iis arbores praecipue magno damno affici
ruricolae pronunoiant. Quid verum fsifumue f it in eorum opinione paucis exped
irá conabimur.
Muscis alias plantas non magis excludi poffe quam graminibus arbores fa-
Cile nobis concedei, qui ad fummam eorum caulis vix in craffiffimis femilineam
aequantis radicularumque in folum numquam alte penetrantium tenuitatem refpiciet.
E contrario plurima commoda aliae ftirpes e x iis ducunt. S ic hyeme plantarum
L 3 radi