r J
I
l i
í
l>' -di
p!
,'T
lum circa pyTamidem interiorem formant, apicemque interni periftomatis inter-
ítitiis recondenteSj membranam illam tenerrimam et fummopere elafticam depri-
munt ac feminum ei adhaerentium exitum promouent. 4 . Tandem fi in fpeciebus
nonnullis periftomatis interni proceffus parum inuicem fecedentes, portam an-
guftiorera feminibus aperiant, foraminibus numerofis, quibus proceffus illi pertuíi
funt prouidit natura^ vt diffeminatio Jocum liabere poffet.
T a n ta fenfibilitate autem periftomatis corpuscula gaudent, vt vel leuiffima aeris
temperiei commutatione afficiantur, foloque habitu inter fpectandiim immiffo,
in priftinum ftatum redire nitantur et interiora répétant. Sic eodem die, imo eàdem
hora periftomate pluries o btúralo et reclufo, femina non vno ímpetu fimulque
erumpunt, fed fucceffiue, prout aer ficcio r yel humìdior euadit opportuniffimàque
tempeftate ventis diffeminanda traduntur. Quin, fi pluuia ingruat omnino claufa
manet th e ca , et non nifi aura ficciore denuo patet; fin minus, diuturnis imbribus
femina intra capfulam corrumperentur, fpesque fubolis interiret.
C A P V T V.
N o n n u l l a de P h y f i o l o g i d M u s c o r u m .
C A P V T
' uae ad muscorum phyfiologìam, feu organifationem internam fpectant, partim ia
praecedentibus capitibus iam vidimus , cum ad partium externarum anaJyfin
illuftrandam nonnulla de earum interiore ftructurà attingere res ipfa fuaderet; pauca
tamen fuperfunt nobis adhuc illibata, et in hoc capitulo exponenda. Si quem autem
offenciat, nos tam grauem muscologiae partem iusto breuius tractare et fragmenta
tantum lectoribus tradere, in promptu responfio erit. lile nempe reputet,
quarn denfa adhuc caligo plantarum maioris ftaturae ideoque facilioris indagatio-
nis internae ftructurae fuperfufa fit , quam pauci viri huic ftudio incubuerint, quoique
adhuc in dubio relìquerint fummi illi naturae inveftigatores, Malpighius, Grewius,
Spallanzanius, Senebierus, tandemque Hedwigius, qui feliciori fucceffu has tenebras
espellere agreffus eft. His confidera tis , nemo certe mirabitur muscorum phyfio-
logìam, tot dubiis laborantem, paucis paginis expediri poffe. Verum tamen
fi Hedwigii fcripta adeantur, quis ingenii acumen non adftupebit, quo vir fummus
harum plantarum minutularum tenuitate fua fere extra limites obfervationis pohta-
rum, mirandam ftructuram, quantum fieri poterai, extricauit nobisque fpectandam
faltem prò parte dedit.
Solidarum partium coordinationem et ftructuram in muscorum familia eandam x-
effe debere, quam in caeteris vegetabilibus nemo inficias ibit, qui reputabit, eosdem Strcctv
effectus iisdem caufis produci analogiam fuadere, ideoque ubi flores fructusque ixtsx
Tom. I. G vide