fpeciebus e multis fuperficiei fuae punctis proceffus feu ductulos vsque ad capfu-
lae parietes emittere,
SiMiMA. Semina muscorum, Ehrhardo fp ora dicta, capfulae interno parieti funículo
umbilicali adhaerere eiusque ope.enutriri, ex analogia certiffimum videtur, quamuis
funiculus ille ob uimiara tenuitatem nondum obferuari potuerit. Matura autem f»-
mina microscopio luftrata, formam oualem vel fphaericam, colorem nunc vlrideoi,
nunc e viridi vel luteo fufcum, et fuperficiem plerumque laeuem oftendunt. In
quibusdam tamen fpeciebus, fuperficie inacquali gaudent, vel lacunofa, vt in Phasco
fe r r a to , vel circularibus areis reticulata, v t in Leerfia cilia ta , vel echinata, vt in
Bartramia pomiformi (B). Praeterea, v t in aliarum ftirpium, ita in muscorum feminibus
obferuatur tunica propria, granula circumueftiens, radiculá terram petens,
plumula caulis foliorumque compendium furfum d ire c ti el cotyiedones plantulam
teneram lactantes, fed a proceriorum ftirpium cotyledonibus forma ac duratione fatis
diuerfos. Sunt etenim proceffus fucculenti, articulati, nunc fimplices, nunc ramificali
et planta iam incrementum quoddam adepti, perfiftentes. Numerus eo*
tum in diuerfis fpeciebus diuerfus, fed plerumque duobus plures inueniuntur, hinc
musei plantis p olycotyledonibus accenfendi. ♦)
D e vfu periftomatis in muscorum feminibus conferuandis eorumque diffemi-
natione promouendi et tnoderandá, pauca nunc addere conuenit, e quibus naturae
prouidentia harum minutularum ftirpium propagaiioni materna folicitudine fatsgen-
ti.s d are elucebit- Cum musei pierique autumnalibus aut vernis horis femina per-
fioiant, quibus aeris temperies fummopere jnconftans eft, frigoris tepoiisque vicibus
fefe raptim excipientibus, curandum e r a t ,v t femina tempeftate fecunda clauftris
euolare, inopportuni autem iis retineri poffint, quod periftomatis ftructurae ftupen-
do artificio effectum eft. Eius partes, nempe dentes et alia, quibus thccae apertura
obuallatur, fumma fenfibilitate, vt fupra dictum, praedita funt, ita, vt ficcitate
facillime contrahentur, madefacta autem fefe illico exporrigant. Nunc quid operculi
*) An plantae polycotyledones dentur? primus dubitauit Ludwigius Inft. rsgji, vegat.
p. 555. in cuius fententiam Hedwigius difceffiffe videtur tiedw, SammL zerfcr. Ah-
handl. p. Ob. Hiac partes, quas pro.fcotyiedonibus in muscorum femina babemus,
aliud forte ofiicium praeftant, et organa huic familiae propria fiftunt.
culi cafu, numquam nifi aura aliquantum tepente difcedentis aecidat, facile quisque
intueri poteft. Periftomatis dentes vel c i lia , quae opereulo antea tecta in pyra-
tnidis vel coni formam conniuebant, ficque thecae aperturam praecludebant, opereulo
nunc cadente auràque ficciore circumfluente contrahuntur et motu plus minus
celeri, ad exteriora difcedentia feminibus euolaturis exitum liberum relinquunt.
Non eadem autem in omnibus difceffionis norma. Modo etenim ex ; g r : in Mee-
fià vliginofa (B trichodes), Trichoftomo pallido tam parum diuergunt, vt os capfulae
fpatio arctiffimo pateat. M o d o , vt in Weijfia recuruiroftra, Leerfm fimbriata
(B exftinctorium v. j3 ), Mnio marchico, Grimmià apocarpa ( B ) , omnino erigun-
tu r et aperturam vallorum inftar ciugunt. Saepius autem, vt in omnibus Orthotri-
M s , Hypnis, Weberis, Bryo delicatulo, Timmià Megapolitanà, Pohlia elongata,
externi periftomatis dentes fuperbo modo difcedentes et exteriora petente«, os cap-
fnlae radiorum patentiffimorum co ro n i decorant. Quin et in Splachnis plerisque
e x : g r ; in ampullaceo, luteo, non tantum reflectuntur, fed fuperficie p ro n i thecae
parieti externo apprimuntur. Tandem in Barbulis, To rtulisqv s fere omnibus c ilia,
quae humiditate in funiculi modum contorquentur, ficcitate diuergunt, extremi-
tat’ibus confufis breuiora fiun t, et ad bafim vacua interuaila inter fe reiinquunt.
Nunc periftomate ho c vel ilio modo re c lu fo , lenaina proprio pondere terram pe-
tunt, fi capfula pendeat, fin minus, cum laeuiffima fint, minimo venti motu auolant
et in plagam vicinam difperguntur. Cum vero folius aeris ope horum diffeminatio
non fatis certa foret, praefertim vbi theca erecta eft, alios diffeminationis modos
natura excogitauit. I . Cum plerorumque muscorum pedunculi pro capfulae v o lumine
fint longiffimi fummique elafticitate d o n a ti, verifimile e ft, ilios molanti-
bus ventis, in capfulae membranis motum tremulum leu vibratorium oriri, quo fé-
mina quafi e latere extra thecam iaculantiir. In Polytrichis praefertim, quorum thè-
cae oftium epiphragmate capfulà v e l'm a tu r i illaefo manente, exacte claufum eft, fe-
minibusque, non alius exitus, quam per dentium exigua interuaila conceditur, v ix
alter diffeminationis modus locum habere poteft Hinu etiam natura hoc genus pe-
dunculis omnium fere longiffimis doiiauit. 2. In plerisque fpeciebus, quorum periftoma
dentibus bifidis inftructum eft, ex : g r ; Fiffidente polypodioide, Fiffidente
Brioide (H), Dicrano virente, opereulo delapfo, dentes primum diuergentes mado-
r e fuperueniente intra capfulae aperturam flectuntur; fi vero aura fioca redeat, de-
imo co n t rad i crura fua rurfus exferunt, feminaque auulfa circumquaque proiiciunt.
3. In fpeciebus multis, quae periftomate interiori membranaceo gaudent, quales
lunt Mnium crudmn, Leskià a ttenuata, Leskia pslyanthos, dentes opercolo ca dente
velociffime reflectuntur; at breui poft reuertentes curuato dorfo, guaC annuium