I 'i ■ ■:
citpnffiformì, iriqu ttv o , filicino, rutabulo; c trnm yel cernens, R latenim curuatuk
rae inaequalitas tanta eft, vt inde thecae apex paulum incuruetur eiusque apertura
ad plagam quanicùraque fpectet, vt in Mçeflâ vliginofa (B trichodes); oblonga, vt
in Mnio c i - a d o , v b i diameter longitudinalis transuerl'alem multoties fuperat; tests,
vbi thecae paries externus ab eius axe fectione quâcumque horizor.tali factà aequaliter
diftat, vt in muscis plerisque deprehenditur; compresa, fi latus vnum aiti propius
accedat quam oppofitum, v t in Suxbaumhi aphyllà; te tra e ira, quctdrmgti.
la r is , feu paratlelepipecla, fi latera ita explanantur, vt-inde quatuor oriantur aoguli,
vt in Polytricho communi, ju n ip e r im e t pilifero. Hae funt pçaecipuae, thecarum
formae, et fi aliae dantur, quas Botanici nominibus compofitis defignant, vt oblongo-
om ta , obloHgo-vrceolata, irregulari-pyriformis, nutans cernuct etc. has explicare
nullatenus opus eft, cum ex ipfà nominis compofitione, fatis oognofoendae ve-
niant. - , . '
Quod autem de thecae forma d ix im u s , tantum de capfulâ, veruni maturitatis
gradum adepti, valet; nam poft operculi lapfum feminisque emiffionem
haec omnia fere mutantur. Superficies, quae antea glaberrima nitidaque erat, vel
corrugatur, vt i-n plerisque, vel deprimitur excauaturque, vt in Polytricho communi,
vel ftrias magis minusue profundas amittit. vt in Bartramia Hallerianà, B a n ra -
mi& pomiformi (B ) , Forma ouata vel elongata modo in cylindrum abit, vt in Orthotricho
ftria to (B), modo contrahitur et fubrotunda fit, vt in Grimmià apocarpâ
(B). In Hypno rufciformi, Leskià paludofà ( H ) , Hypno fe rp ente, theca effoeta
fub annulo in collu.n anguftatur. In Sphagno paluftri vtroque, ex globofà oblon-
ga euadit. In aliis alias mutationes experitur, quas omnes hic enumerare et defcribere
operae praetium non eft,
Quod ad thecae colorem attinet, iunioris amoene viridis eft vel albefcens, ma-
turitate vero inftante, fenfim commutatur et pro variis fpeciebus in llauo viridantem,
luteum, aureum , aurantiacum lateritium, carneum, rubeilum, rutilantem, fpaJi-
ceum, brunneum, flauo-fufcellum, fufcum, atro - purpureum, imo nigrum, v t in
Hypno rutabulo, Bryo n igricante, vertitur. Plerumque co lor ad aperturae marginem
intenfior inuenitur, vt in Polytrichis nonnullis, bafi faepius pallidiorc remanente
ficque apophyfin quamdam mentiente. Si theca eodem colore, quam pedun-
eulus opercuhunue tingitur, concolor dicitur, fin minus, discolor.
Nunc
.
■ Nunc de thecae periftomate, quod periftomium etiam dicunt» eius nemjie aper- Periston
turae margine, hàc fummo artificio exftructà parte, cuiusque ope genera firma ge- “ *•
nuinaquetandem inftituta funt locuturis, p auc i de ipfius thecae ftructurà nobis prae-
jnittenda funt. T h e c a nimirum e duabus membranis parallelis conftat, aiterà
exteriors folidiore e pedunculi vafculis [nutritiis diuerfimode anaftomofantibus eon-
textà et parenchyraate huius reticuli areolas repiente donata, quam Ehrhardus
fp o r a n g iu m vocaf, aiterà in te r io r e , multo teneriore, pellucente, e textu c e llu r a r ì'
orta, et proprium fifcculum Ehrha rdo/bo rattgfdf«« dictum,.formante, in quo.feml-
na continentur. Hanc grani, illam vero cruftae nomine Botanici falutauerunt,
Hae duae membranae quidem fpatium quoddam inter fe admittunt; vbique tamen
in ter eas communicatio datur ope vafculorum tenuiffimorum, filamenta nunc fim-
plicia nunc decuffatim nexa fiftentium, quae ab externo thecae pariete in internum
penetrant, fuccosque nutritios feminibus membranae interiori adfixis, advehunt. ■
Equidem'in plurimarum fpecierum capfulis duae, e quibus theca.exftructa eft, mem-
ftranae' adeo prÒxime fibi adiacent, vt ab externa ad internam tranfeuntes ductuli,
confpici non poffint. In quibus autem ita inuicem diftant, vt interna follicufum
multo minoris capacitatis formet, vt in Buxbaumia aphylla, Mnio fon tan o, Ba r tramià
pomiformi (B ), facta ad perpendiculum fectione, fimplices ramofique filamen-
tis'a fb id is fimiles canales oculo bene armato fefe fpectandos praebent. Haec vaC-
cula Schmidelius in Buxbaumiae aphyllae capfula, primum obferuauit eorumque
vfura mira fagacitate perfpexit.
Duabus membranis fpatium qnoddam intercedere diximus, ita vt parallelo fe re
itinere currant ; aperturam tamen verfus propius Inuicem accedunt, tandemgue
connexae, vel faltem arctiffimè commiffae aperturae marginem feu peHftoma fo r mant,
quod nudmn dicitur, fi corpusculis nullis dentium ciliorumue inftar exftanti-
bus inftructum fit, et efiguratum, fi talibus procelfibus e x vna alteraue membrana
aut ex vtraqua oriundis obuallatur, Periftomate nudo. Sphagna, Gijnmoftoma,
Hedwigiaeque gaudent, in aliis omnibus muscis effiguratum inueuitur. Pkasca
autem propter operculum non cadens periftomate prorfus carent.
Periftoma figuratum aut ex alterutra tantum membrana procedit, aut ex vtraque
, ficque in ftmplex et compofttumr diuiditut, firoplex ax vnica corpufcaiorum»fer
ie , coinpofitum e duplici conftans...
Perifto