C A P V T VII.
De Mu s c o l o g i a e v t i l i t a t e ' et Mu s c o r um v fu .
S e d forte quiedioet; „Quorfum ifta laboriofa tam exiguarum plantarum inueftigatio,
guae nobis nullum commodum afferunt et naturae fuperuacaneae ac inutiles produ-
ctiones effe videntur ? Quid tam follicito ingratoque ftudio horae melius jmpendendae
confumuntur?“ Haec fi vulgus ignarum et fruges depasci natura rogaret, adeo tritam
abfonamque impngnationem refponfione nulla dignarerj cum vero non defint homines
doctrinae et ingenii minime expertes, qui eadem fare nobis iactitant et in labo-
res noftros tamguam inane ne flocci quidem faciendum ftudium fuperciliofe defpi-
ciunt, nonnulla de muscologiae et muscorum vfu hic proponere lubet.
^ Rerum naturam numquam magis, quam in minimis, totam effe, a veteribus
iVIuscoLO-haud infulfe dictum e ft, illudque effatum recentiorum microfcopicis obferuatìoni-
GiAE yti- confirmatur. Sic mundus a liu s , alius rsrum b rd o , de quo ne antiqui
quidem fomnifirunt, nobìs ortus eft, qui mìraculis ac p roJ igiis , praefertim quod ad
generationis myfteria fpectat, fcatere videtur» Museologìa autem in ter eas fcien-
tia s , quibus ad naturae arcana altius penetratum eft locum non contemnenclum occupare
facile nobis concedei, qui harum pìantularum ftudio incubuerit et Hedwigìanas
jias obferuationes meditatus fuerit *). Nam, vt alia faceam, quam diuerfus et ele-
gans harum ftirpium habitus! Quam concinnae figurae a vaforum anaftomofantium
daedaleo concurfu in eorum foliis oriuntur! - Quam artificiofa vasculorum ftructurà!
Quam finguiaris calyptrae cum fructu cohaefio indeque eius ab ilio dìsceffus Î
Quantà fapientià illius vfus variis capfulae incrementis accomodatus! Quam ftupen-
da thecae ftructurae eiusque cum opereulo hanc maturara deferente v ix explicandus
nexus! Quam mirabili arte periftomatis dentium mechanismus exftractus e f t !
Quam fagace cura prouifum, ne tempestate inopportuna femina, anni fequentis fpes,
emitterentur ac interirent! Quam benigne, quam diuerfimode fpecierum propagationi
confultum! Quid fi omìiia illa, quae de muscorum oeconomià, de fedibus ad
vitam exigendam et propagandam eis conceffis, de fexuum ratione etc. fupra ex-
pofuimus iterum percurrere veJim, certe prius tempus deficeret, quam exhaufta effet
materia. Qui autem haec omnia mente fuá reuo luit, illum neceffe eft in fumrnam
admirationem rapi et ad veram omnipotentis opificis adorationem deduci, qui in
musco tenuiffimo muris adnafcente non minus fuam gloriam, quam in cedro caput
ad nubila ferente, manifeftat, quemque omnes gentes, omnia faecula, quocumque
nomine illum noftra ignorantia d ic a t , fiue Naturam, fiue Deum, fiue Rationent
aeternani vocamus, teftantiir atque laudani. Quis autem tale ftudium, quo ad aeter-
nam omnium rerum caufam eueliimur, tamquam inutile ac contemnendum detre*
ctare ac deprimere aufit!
Lege continui res 'omnes creatas connect!, nempe feriem continuam per
omnes naturae claffes et familias a corporibus maxime compofitis ad fimpliciffi-
ma defcendentem et nullo faltu interruptam dari, non aliter fere quam ratiociniis
hucusque edocti fumus. Pauca etenim tantum huius immenfae catenae percipi-
mus fragmenta ; ubique lacunas, ubique vidua deprehendimus» Has autem lacunas
explere et legem continui obferuationibus euìncere fummis naturae fcrutatoribus
operae praetium femper vifum eft. Hinc ad ilium fcopum attingendum totis viri-
bus enifi funt, totam animi fagacitatem intenderunt. Microfcopiorum beneficio
nuperius innumera corpora innotuerunt, quae antea vel tenuitate fuá vifum effiigieb
a n t
,,lMuscus in parietes haerens, ait Heinzius in praefatione ad differlationem de notis
et faliibritaie muscorum, contemptim a multis adfpicitur, at iis , qui ad examen ftructurae
et virium defcendunt, infinitae admlrationis occalionem praebet.”