numerofos fett, (flore quidem ab imo vsque ad fummum copiofo virgis refertis, Tragus : femine vero mi-
nutiore quam foeminae, Alattbiolus: aeque tarnen copiofb vt Amarantho, Plinius:) colore ad aurum inclinantes,
figura Abfmthii floribus et feminibus relpondentes, quamuis in plurimis Germaniae regionibus ne-
que flores neque fernen producat propter alflofàm naturam et nofixatis coeli frigiditatem. Radice nidtur li-
gnofh et ramofà. Folia et fummas furculorum partes hieme amittit. Odorem habent comae eius vehementer
acrem et aliquantulum grauem: faporem vero araarum, tenui et palatum penetranti acrimonia mixtum,
Colitur apud nos in hords. Ha&enus Cor dus. In qua defcriptione nihil fere eft, praeter foliorum in lati-
tudinem difiùfionem, etradicem r.amofam, quod defideres: In noftro namque folia non in latum fed in acutum
definunt, neque radix ramofa, fedfibrofa vifitur, quae craflae et fingulari radici inhaerent, vt omnino
quail vniftirps et f*wopj>igoç fit. Et huius defcriptionis figuram hic primo loco pofitam expreflimus. Radicem
quidem ex Afattbiolo mutuauimus, foliorum vero atque florum figuram ex GESNERI emendatione.
2. De Abrotono foemina, non vna eft et eadem apud plantarum feriptores fententia. Do£fciflimus Afat*
tbiolus et poft ipfiim Andreas a Lacuna, Fuchfium reprehendunt, quod pro Abrotono foeminâ, alienam
quandaro plantam exhibuerit, ideoque illi aliam fiibftituentes, Abrotonum foeminam faciunt earn, quae ali-
quibus ChamaecyparifTus eft, id quod et ipfb GESNERO et quibusdam aiiis difplicere video» Diojcoridts
foeminam paulo latius deferibit, frutexeft, inquit, arboris fubaltus, foliis circum ramulos minutim fiflis ad
Seriphii Abfinthii modum, plenus flore, habens in furamo corymbos aurifpecie, ([Flos auri colore Plinius')
proueniens aeftate odoratus cum quadam grauitate ([iucundi odoris eft et grauis, Plinius) guftu amarus.
Hanc Diofcoridis defcriptionem, Chamaecypariflb diélo, perpulchre accommodât Alattbiolus : primo quidem,
quod arboris quandam lpeciem repraefentet : turn quod foliis çonftet albicantibus, minutim circa ramulos
incifis, deinde quod flos ad auri colorem accedat, in fummo caule orbiculatus, ac denique odore ean-
dem aemuletur. Cornarius in Diofcoridem de Abrotono feribens, emblemate 26, hanc Alattbioli reprobat
fententiam penitus. Somnium, inquit, eft, fruticem, quern noftri velut hortum Adonidis, infene-
ftras exponunt, et Cyprefliun ab odore figuraque foliorum arboris eiusdem nominis appellant, alteram Ab*
rotoni fpeciem putare, foeminam videlicet diftam. Neque enim florem neque fernen profert, quod quidem
apud nos compertum fit: fed aut fiirculo feritur, aut vna cum radice in plantaria transfertur, etc. Et huius
quidem fententiaeeft quoque Gualtberus Ryff. GESNERVS fuam fententiam literis non expreffit, quod ego
hadlenus cognouerim, nifi quod alicubi feribat: Atattbioium Chamaecypariflum pro Abrotono foemina pin-
xifle, fe vero aliam nouiffe fimpliciter aflerit: et alibi, Abrotoniun foemina meum, lignum habet pràedurum,
jübflauum, vidi truncum pollice maiorem. Sed neque Cor di approbat fententiam hac in re, qui Abrotonum
candidum feu foeminam deferibens, Abfinthium Ponticum Fuchfii efle, propter radicem nimirum, quae’
ferpit, agnouit. Sed iis omiflis, videamus nunc, quas GESNERVS figuras pro Abrotono foemina pofte-
ritati reliquerit.
j- Abrotonum foemina, hoc figno in fecunda figura notata, ea eft, quam ex Baubini ficcis depingen-
dameurauit, herba eft cubitali altitudine maior, fruticofa, copiofa ramulis, in quibus folia funt oblonga
fimplida, et admodum angufta, alteraatim per caules afeendentia, albicantia quodammodo et non nihil
rùollia, quafique lanugine rara obdu&a. In fummo ramorum, quifimplices omnino funt, flores multi
parui, fingulares et auri fpecie confpiduntur. Tota planta amara eft, et faporem Chamaecyparilli prae
.fe fert. Hanc Iob.Baubinus, Medicus excellens, et in re herbaria optime verfatus, Fucbfii foeminam nunc
vocari afierit. Inuenitur, inquit Dodonaeus, ettertiumab his duobus , genus prioribus minus, ramulis te-
nuibus, foliisqueparuis, candidioribus quam foeminae, odoris fuauiffimi: id genus putat a Diofcoride Sicu-
lum di&um, quod et foeminini quoque generis eft.,
3. f f . Altera Abrotoni foemina, quam Abrotoni albi nomine, ab Aldrouando puto, GESNERVS
p. n .b . accepit, quaeque a priori in eadem forma hac f f nota diftinéla, fpecie tantum nönnihil ab illa diftans, herba
eft tenera, magis quam di&a albicans, foliis minutim in très plerumque partes, fiflis, fuperne albicantibus,
infeme viridibus, fapore omnino Abrotoni noftri.
4. ©. Tertia Abrotoni foeminae fpecies, hac nota ® repraefentata, eodem nomine a D. Kentmanno eft
GESNERO miffa, herba eft tota afpe&u pulcherrima, caulem habet inaequalem, ex quo ramuli exeunt
maequaliter multi, qui aiiis exiguis ramulis, et foliis oblongis et anguftis, breuioribus tarnen etlatioribus ,
.•quam in ea, quae primo loco inter foeminas eft pofita, fuperne viridibus aut ex viridi albicantibus obfcure,
inferne vero albis et mollibus, mirabiliter flint omati, in quorum extremitate ilores nafeuntur pulchri, par-
v i, in capitulis quibusdam rotundioribus, aurei coloris, qui multis confiant paruis folions.
5* #• Quarta, GESNERO Criipula foemina eft, quam ex libro Calceolarii Veronenfis habuit, her-
ha fimilis Chamaecypariflb foliis, colore, odore et fapore. Folia e ramulis multa, parua, breuia, crafli-
vfcula, aliquando et fere vt plurimum bina, iuxta fe mutuo prodeuntia, aliquando vero a quatuor ramuli
latelateribus,
crucis inftar enafeuntur. Tota planta, mollis e ft, lanuginofa , et cum quadam obfeuritate
albicans.
*. Adglutinata bic eft MStofcbeiula, baec 'vtrba manu GESNERI feripta babens: Crifpula, i. e.
herba Cancri, crifpa habet folia, et minuta, vt Abfinthium, obfeura.
«• *• Quintum genus Abrotoni foeminae ipfemet adhuc yiuus hac forma depinxit, cum hoc titulo: Abrotonum
foemina,fine floribus. Vtrum vero eadem fit cuius fupra in defcriptione generali foeminae memini
non poffum fatis certo affirmare, quando nullam ficcam huius inueniam, nec fitis tuto ex vnius ramuli piftij.
ra, de integra planta iudicium ferri poflit.
7. ¥. Septimum ordine, Abrotoni genus eft, quod candidum montanum vocat, ab eodem Ca/cco/ario illi
transmiffum ; accedit haec quodammodo ad figuram Crifpulae ratione foliorum et colore nifi quod haec cana
funt, et ramulos ex ramis prodeuntes obtineat. - Odor ejus omnino,eil Ghamaecypariffi noftrae. Speciem
quandam aliam Abrotoni, vel Abfinthii, vel Chamaecyparilli, in faxofis nafei, annotauit GESNERVS,
flore flauo, vtin Abfinthio etc. colore cinereo, in valle Athefina , quae et Garina, de qua dubitat, an ea
fit, quam Criipulam vocauit.
Tempus quo floret et collioi debet.
Rariffime in Germania propter ingens et durabile frigiis florem prodjt. Plinio tarnen teile menfe Augu-
ilo floret cum Fraxino, quemadmodumetSerpillum, quae.vbi coeperint, deflorefeunt. Colligi debet Aü-
tumno, potiffimum menfe Septembri, quando femine gramdum fuerit. Pro Pharmacopaeis colligi herba debet
Iunio, Saladinus. Ad prima ftigora Chiitio Oftobris) foha perdit, infufeata primum, vti et T-iii.m.
conuallium. . “
Locus.
Abrotonumlocaamat in.primis qualitatibus quodammodo temperata: vt enim.frigore, fic nimio foie ,
propter fiiam infirmitatem laeditur. Nafcitur plurimum, inquit Diofcorides in Cappadocia et Galatia Afiae
et in Hierapoli Syriae. In hortis apud nos colitur mas, fed et fponte in collibus et campeftribus prouenit.
Vtrumque fponte in montibus circa Ferrariam aefeit, authore Antonio Atufa. In Italia et Germania vulga-
re eft mas in hortis, Baubinus. Frontigniani oppido,' quod duobus circitermiliaribus MonfpeiTulo verfus
mare abeil, in hortis yifitur, eodem aflirmante,
Cult us,
QUoniam aerem requirit, neque nimisfrigidum, nec etiam intenfe calidum, plantari debet in horto
aeris temperati. Plinius 21. 16. Vacuum, inquit, fponte prouenit, et cacumine fiio ft propagat. Se-
ritur autem càcumine melius quam radice aut furculo : nec nifi negotio femine transfertur. Huic iententiae
répugnât quodammodo Ibevpbrafti teftimonium i. 4. vbi ex coronariis, auulfione Abrotonum exoriri feri-
bit: èt alibi 6. 7. plenius idem confirmât, inquiens, Abrotonum radice aut auulfione potius quam femine
germinat. Sqmine enim difliculter exit, Çquod et Plinius admittit) nec nifi teftis primum alatur, dum novellum
eft, vt poilea transplantetur, quemadmodum Adonidis hortulos emoliuntur. Seritur aeftate, alfio-
fum enim eft, atque in totummorbo obnoxium, etiam vbi fol vehementer illucet. Sed- cum conua
luerit, creueritque, magnum, robuftum atque arboracehm conilat, quemadmodum Ruta, nifi quod hoc
lignofius et ficcius et fquallidius eft. Vnde exiilimandum a Germanis Gertwurtz aut Stabvvurtz, quafi Vir
giradicem dicas: nimirum quoniam virgae decerptae et in terrain defixae, quauis fui parte radices agunt'
Vbi vero paululum ita adoleuerit, quo faepius ac frequentius circumcidatur aut decacuminetur, eo vberius
fruticat, et plures caules producit, vt teftis eft Eucharion Roeslin.
Sympatbia et Antipathia.
Abrotonum quam alfioiüm fit, et vt Theopbraflus ait Iv^ptyav et morbis obnoxium eiangueicat
immortali tarnen coma viret. GESNERVS noftrum non nifi foliis tantum putat. Rueüius in Ab’
rotonihiiloria, mirum fibi videri feribit, quod cum calida.dote fit praeffitum, apricationem horreat etil"
luftrata fole loca perfequantur. Rationem huius in infirmitate pofuit Theopbruftus, viribus enim tarn contra
frigus quamaduerfus aeilum deficitur.
Ali