FRAGMENTVM
IIISTORIAE STIRPIVM,
CASP. WOLPHIO
M ED IC O PHY S ICO T IG V R IN O
AD
CONR. GESNERI
INSTITVTVM, COMPOSITAE»
• * * * * * * ' * * *
S T I R P I VM L I B E R P R I M V S .
(fieeji initium■ ')
plagula jjj jjj ^ L o b e abiegna virides Vuae cuftodiuntur, id quod cx Plinio docqr, Columella de re rufhca Tdb.
ia. adhunc modum. Vuae luna decrefcente et fereno coelo poft horam quartam, cum i«m
p. 7. a. k.7 jnfolatae fuerint, nec roris quicquam habent, viti detrahantur. Turn doliola noua fine pice
in foie ficcentut, deinde com in vmbra refiigerauerunt, fcobs Abiegna adiiciatur, et Vuae ita fupérponantur,
vt altera alteram non comprimât: turn generis eiusdem fcobsinfundatur, et alterum tabulatum vuarum eodem
modo collocetur, idque faciunt, vsque dum dolium altematim fcobe et vuis impleatur, mox opercula impo-
fita, oblinuntur, et vuas ficciifimo frigidiffimoque tabulato reponunt. Eodem pene modo mala recondere
docet idem Author Cap. 45. eiusdem Libri, difpofitis nimirum ita malis, vt flofculi furfum, pediculi deor-
fiim fpeiftent, neue inter fe alterum ab altero contegatur; interponunt fcobem abiegnam, ac tandem opercule
claudunt et feruant. Vinum abiegnuin fit eo modo, quo et reliqua eiusdem generis, diuifis fcilicet re-
center tamis, cum fruftum edunt, foli aut babieo aut igni admouere oportet, vti confudeqt, congioque
vini, minam vnam permifcere, et poft duos menfes transfundere, et antequam recondantur, infolare. Diofc.
5- 35- Cortex in vino fufpenfus, ipfum turbari aut pendulum fieri non finit. Mundetur igitpr ab exteribri
côrtice, et fcindatur in haftulas, et colligatae ponantur in vino et maxime in vino haftulatb, quod in aefta-
te facile tenax et pendulum fit. Huldricb. Mger. Ex cinere abiegno et caerulei filicis, colorem fieri,
author eStJgricola. Cortex abietis, vt et aliarum refiniferarum agreftium, quamuis adeo duóHlis non fit,
vt Pinaftri in magno vfu tamen rirfticis efle confiieuit. Etenim vafà, corbesque ac patentiora quaedam
meffibusconuehendis, vindemiisque faciunt, et praetexta1 tuguriorum. Ex abietis radicis capillamentis,
montani praetenuia fila decerpentes, ipeétabilcs lagcnas, et alia vaià neélunt, vt perhibet Plinius. Carbones
cuiuscunque generis valent, exceptis iis, qui ex abietenis lignis vrhntur. Hyphear ad faginanda pe-
coravtie. Vida, modo purgat primo, deinde eapinguefacit, quaefuffecere purgationi. Quibus fit àliqua
tabes intus, negant durare. Eamedendi ratio aeftatis quadragenis diebus. Plin. 16. cap. vltimo. Ex
Luffo, inquit Theopbr. faciunt tabellas piftorias, atque codicillos vulgares, lautiores vero e praeftantiore
materie. Plinius 16. 39. inquit, Luflon pidtorum inuentum tabellis immortale, nullisque fiffile runis'hoc
lignum.
Sed et ad imnyiai non aveteribus folum Abies, fed etiam a noftri temporis hominibus eft celebrata.^
Capiatur autem neceffe eft Abies humidior propter flexum. Vnde quae opacis locis fuccreuerit, huic operi
duplici nomine eritapoffima, primo quidem, quia longiiiima et procera admodum propter nuttimenti abun-
dantiam, deinde vero, quia propter humiditatem facile fleélatur, quae duo ad nauium fabricatipnem formae
ratione praecipue requiruntur. Triremes itaque atque adeo nauigia longa ex ea propter leuitatem fiunt. A-
lexandri Magni comités prodiderunt in Tylo rubri maris infula, arbores efle, ex quibus naues fiunt, quae
ducentis annis durantes inuentae Cnt, vt author eft Plinius: quam hiftoriam GESNERVS ad abietem re-
fert. Apud nos quoque ex eadem naues fiunt quae ad feptimum annum perduraje poflunt. Admirationis
praecipue Abies in naui, quae ex Aegypto Caii principis iuflu, obelifcum in Vatjcano circo ftatu-
tum, quatuorque truncos lapidis eiusdem adiUftinendum eum adduxit: qua naue nihil admirabilius viium in
mari certum eft : CXXM modium tunc lends pro faburra ei fuere. Longitudo fpaciurg obtinuit magna ex
parte Oftienfis portus latere laeuo : ibi namque demerfa eft a Claudio principe, cum tribus molibus turrium
„Irihidin» in ea eT.edifin.Ha obiter Puteolano puluere. Arboris craffitudo quatuor hominum vlnas comple-
aentium implebat.' Vulgoque auditur So nummorum et pluris malos ad eos venundari vfus. etc. haftenus
Plinius. Sedethec de Abiete ad nauium fabricationem memorabile eft, quod Car Janus in 8. de Subtil
prouinciae Heluetiorum,
pieraeque CXXX pedes longitudme fuperent. Pars vero refta, crafla vndique aequaliter, et enodis pedes
n ad mal°S ” aUiUm ftbric“ dos vehi merentur: fiquidem primum per
Arolam fluuium, mde Rhenum,. poll per mare Anglicum, inde Hifpanum, demum Mediterraneum dedu-
«mtur. Trabes, antennas et malos longitudine et leuitate praeftantes, non tamen aeque validos ex ea con-
nciunt. Pro malis autem nauium, - caedendae Abietes in Lunae ad Solem oppofitione, ftatim poll Solis oc-
calum, menfibus. ApriU , IuUo et Septembri. In Syria et Aegypto, vbi inopia eft Abietis,1 riSfle. ex Ce-
dro extruunt. Remos ex eadem parant, tefte Theopbr. Qui remos dolant, inquit, fingulatim cortices,
pleneque auferre conantur: nam fi ita auferantur, remusvalidusfiet: fin autem permutauerint, necpariter
dempferint, infirmus reddetur. Tubi aquarum apud nos plerumque fiunt ex Piceaftro, fed etiam non raro
eX.al^f ■^^ece* ^ignum Abietis vbi paulum in aqua moram traxerit, grauefcit et fundum petit, quod alio-
quin lupernatare affolet.
Confiât Abies, telle Cardano, lubflantia aereà, igneâque, quibus parum terrae et aquae eft admixtum î
rara eft, et ([vt loquitur Theopbr'$<m, xaj aa.çx.dJ'>1 , et quae plurimum fit fortita caloris, eo quod in locis
algentibus valeatperdurare, vt vult Tbeoph.Rbazis inquit: Abies eft medicina calida & ficca in fecundo
gradu. Eft & aftringens & amara, indicio eft, quod minus quam Pinus a teredine corrodatur. Odor eius •
gratus eft &refinofiis. E lignis Abietis tempore peftis, flamma excicata, aerem corruptum emendat ; iu-
bernemontanus. Ad vlcera antiqua parant nonnulfi balneum, ex fôliorum Betulae et conorum Abietis ana.
mampulo vno, addita Sulfuris et Vitrioli ana drachma vna, quae omnia in lixiuiô et aqua decoquuntur. Ad ti?
neam et vlcera maligna lauamentum quidam parant, ex conis abiegnis, alumine, farina fecaiis et calce vîua,
quibus omnibus fimul déco&is, et tandem colatis, bis in die loca affeda lauantur. Ex Germanico lib a Ad pas
impetigines gallicas et alias quoque balneum fit, ex baccis Iuniperi modice contufis, et in lixiuii et aquae pu-
rae partibus aequalibus decodis, vna cum conis abiegnis. Aliter ad eadem paratur fomentado , ex deco-
dione Saluiae fylueftris cum aequali pordone conorum Abieds-: decoquenda autem in olla, et v^por in partem
affedam recipiendus. Pofteaquara vero fumus ita aliquandiu fuerit receptus, pars ipfa affeda in ean-
dem valde calidam, demittenda, idque faepius in die repet^tur. Balneum fadum ex decodione corticum al-
bae Abietis, commendatur in Arthritide, et crurum tibiarumque tümoribus cum fcabie. Cortex de Abie-
tum ramis infuliis vino, et vinumbibituin, arenas pellit.
Refina Abiptis, cuius frequens in Medicina vfus, fi liquida et clara, qualis officinis oleum dicitur, calida eft
et ficca ad fecundum gradum, amara eft, et modice acris, odorata et tenuium partium, minimumque terrae
continet, ac propterea vt Gummi teri nequit. Calefacit itaque, emollit, digerit, abftergit, mundificat, car-
nem inducit, et omnino panim a temperamento Terebinthinae abeft. Quern vero locum bonitads in gene-
re refinarum fit fortita, necdum fads inter Authores conftat. Syluius et alii nonnulli, qui Galenum fequun-
tur, quartum locum ei tribuunti praeponentes Lentifcinam, turn Terebinthinam ponunt, pofteaLariceam,
ac tandem Abietinam, quam Picea et Strobilina fequuntur. Alii contra, quod etiam ipfi Galeno 3. de com-
pofidone med. fecund, genera, placuit. Strobilinam praeferunt, Abietinam vero mediam faciunt, poftre-
mo loco Terebinthinam ^audant. Et Diofcor ides-1. 76. in quit. E Picea et Abide refinae caeteras antece-
dunt, odoratae enim funt*, atque Thus odore imitantur. Verum haec facile componi poteft controuerfia,
fi redle, quae vtrinque dicuntur, intelligantur. Galenus enim loco citato, ex tribus refinis, Strobilina,
Abietina, et Terebinthina, principem Strobilinam calore, fecundàm in caliditate Abietinam, poftremam Terebinthinam
efle dixit, vtpote quae reliquis caloris minimum poffideat. Quemadmodum igitur, qui inter Italiae
vina auftera optima ponit vinum Italicum, aliùs ad qualitatem vnam fermonem referens, alius abfolute de tom
ipfius fiibftantia prcnundans, verus deprehenditur : eadem ratione etiam inter refinas optimam, tanquammedica-
mentum in multiplices vfus accomodatum, merito Terebinthinam affirmaueris, non tamen caliditate primas
obtinere. Eodem modo etiam Tbeophrafius hift. 9.2. eandem praefert. Optima, inquit, refina quae a Tere-
bintho, fpiffa namque et leuiflima, et odore gratiflima eft, verum pauca: fecunda quae ex Abiete, lenior
enim, quam quae ex Pirio. Eft igitur Galeno tefte, Abietina, calore media inter Terebinthinam, quae vtra.
que qualitate, caliditate nimirum etficcitate moderatiflimat et rariTus\,ov qua-nua, hoc eft, Piceam et Strobilinam,
quap validiflima: acrior quidem quam Terebinthina,, minus tamen quam aut Pinea et Strobilina. Con-
fiftentia quoque media eft. Pinea enim humida eft feu-liquida, Abietina tamen liquidior eft, liquidilfima
Laricea, vt Author eft Rondelletius. Sed eteomodo, quo exiccatur, Terebinthina diutifîime liquida per-
manet, Strobilina vero cito, Abietina vero medio fè habet loco. Porro ficca Abietis refina, ^rida, alba-
que, quae pro Thure aliquando in oflicinis venditur, eiusdem eft temperamenti et facultatis pene, cum refîna
ficca Pini, nifi quodpaulo fit acrior, et magis abfterfiua. Sed et quaeftione hoc quoque dignumeft
cum Terebinthina vera rariflime fyncera, faepius adulterata ad nos perferatur, vtrura, quod officinae aliquando
folent, rede Abietina pro Terebinthina fubftitui poffit Syluius atque etiam Fuchfius in ea funt fenten-
tia, vt exiftiment, in magno errore hodie officinas verfari, quae pro. Terebinthina Abietinam fiippbnant
cum haec multo ilia fit facultatibus inferior; Rationem hanc Syluius affert. Si Galenus non modo Terebin-
1 , thi*