THIOLVS, qui poll magnum Opus herbariums tories recufum s Compendium fuum ediderat, ||S jjS
exemplaria cum diu iam, praeferrim mortuo Aufilore deficerent » 0 0 monentibusamicis CA
RXVS , cui et Patti Ioacbimo Magno amicitia iunctus fuit MATTHIOLVS, confibum cepit s nouam
adomandi editionem. Quod vt eo melius perficeret, nomina et defcriptiones emendaret, pi uras
plantarum exquifiriores et anatomen partium monftrantes iilis temporibus nondum Was produceret, mu -
tasque a MATTHIOLO non defcriptas ilirpes adderet, GESNERIANIS hi hunc finem Vfus eft: quod
ipfe haud quaquam inficias iuit, fed palam profeifus eft. ( f ) In eo tamen peccauit, quin etiam fibi nocuit,
quod fingulatim non indicauerit, quae mutuo fumfit. Verum enim vero ipfemet figuras quam plurimas ela-
borari curauit fuis fumtibus. Per Caff arum WOLPHIVM nempe conduxit fculptorem Tigurinum, proba-
tae per iflum et Frofchouerum dexteritatis; qui non pauca ligna exfculpfit, quorum quodlibet prius <viginti
quatuor crucigeris, dein t e r n decern, tandem , medio thalero 'venit. (? ) Quaedam Pragae elaborata et
elegantia funt curante Petro MONAVIO, cuius Audio fculptorinuentus eft, quipnuspretio ■decern dem
quaduordccimbaziorumpto ftngulis foluto operam praeftitit. Amiciffimus et officiofiffimus CAMERAK1U
MONAVIVS fculptorem IPolfg. Mairbeck, quo MATTHIOLVS olim vihs erat, adquirere tentauit; po-
ftea vero praeftantem artificem procurauit Pctcrlinum nomine, typographum, pictorem et fculptorem exi-
mium, qui praeferrim fingulare artificium fciuit, ligna ita praeparandi, vt cornea duririe et fimili lentore
prelorum vi pertinaciter refifterent: hie Norimbergam fe contUlit, et CAMERARIO variis modis vtdiffimus
fuit. ( r ) Melchioris SEBIZII etiam adminiculo Argentoratenfes artifices Btrnbcrd. Iobinus, Sr baft. Franck,
Cbriliopb Meier, et Petzius quidam, operas filas contulerunt, et mox quinque , mox duodecim baztos,
mox medium thalerum acceperunt pro fmgulis fculptis. Auguftae Vindelicorum per D. LAVBIVM, Me-
dicum artifex aliquis conduftus eft, quern IVNGERMANNVS fiepius laudat. Norimbergae demque
plures fuerunt vitra eum fiipranominatum, quifefe huic Operi commodarunt : inter Sculptores primas tenait
Georg. Hoeflerus, poll hunc Martin. Geijfms, Sporelus, et Leonb. Vifcerus; Lucas vero Maims et
Vlricus Pifcator, negligentiores cum effent, figuras détériorés confecerunt: inter pnftores vero Peterhnus
fupra diftus, Brecbtelius et Ammon quidam potiores fuerunt. (0 IVNGERMANNVS ipfe, cui cura omnis
abfente auunculo commiffa fuit, niride pinxit, v t reliquiae teftantur. Satis igitur in aprico erit, CAME-
RARIVM vitra GESNERI AN A ligna plurima noua adhucin fubiidium fibi procUraffe, ex quibus feligere
potuit ea, quae publicandam Epitomen ingredi debuerunt. Ipfa haec cum prodiret, (0 très fupra mille figuras
expreflas monftrauit, vel etiam plures ; fi combinationes lpecierum, paiiim occurrentes in vno ligno, fe-
orfim numerantur. Cum autem MATTHIOLI Compendium 921. folum icônes continent, Epitome idcir-
co oSoointa duabus figuris audlior adparuit, velpotius, quia .e contrario triginta et fex plantas a MAT-
introdudtas omifit, centum et *viginti otio figuns locupletior. Dubium iiipereft nullum, quin magna
fâtis formarum fculptarum GESNERIAN ARVM pars hue adhibita fuerit, aeque infipis quantitas fecundum
piélurâs eiusdem exdifa eft : interim aliae ad normam figurarum MATTIHOLI maiorum imminutae iiint,
aliae ex eiusdem Compendio transfumtae, perpaucae ex FVCHSII iconibus parais mutuatae, reliquae ad
plantas viuas elaboratae funt. (») His tamen vna cum fculptorum quorundam negligentia effeftum eft, vt
valor omnibus non idem fit, plurimae vero formam et partium propordonem adeo bene feruant, vt inter
optimas, quas immmuta forma habemus, reputari poffind
Eodem cum Epitome anno emanauit eriam maius loach. CAMERARII Opus, Herbarium nempe Oef-
manicum: ad cuius editionem Aufilor excitatus eft ab Eleftore Saxoniae AVGVSTO, et WILHELMO, Has-
fiae Landgrafio. (rv) Intrarant hoc cumftae Epitomes figurae, aliquibus exceptis, quas emendatiores icones
fuppleuerant, Pfeudoloti rudior icon omifla, Belladonna bis delineata absque neceffitate occurrit, etin vni-
vèrium duodecim n'ouae icones acceflerant. Praeter haec in eo pojlilimum diferepat, quod deicriptiones et
vfus plantarum.hinc inde fufius pertradentur, nomina interdum mufata aut Synonymis aufta, amid aliqui a
quibus ftirpes habuit nominati, et figurae paiiim breuibus explicationibus pro meliori litterarum et iignorum
adpofitorum intelledu donatae find Idem illud Herbarium biennio poft anno nempe fupra mi Uefmurn quin-
pentefimo nonagefimo iterum recufum eft, neque in rubro neque in numero foliorum mutatum, in eo tamen
nrae editione prima praerogatiuas poffidens, quod non folum figurae a i , ad Hortum philofophicum et Syl-
r vain
(tf) Vide litteras ineditas Petr. MONAVII ad touch. CA-
MERARIVM. d. d. 6, Iun. i f 82. Compendium anno
i j 7 i . prodiit
(p) In Praefatione ad Epitomen MATTHIOLI*
(o) Vide de his WOLPHII litteras ineditas ad loach. CA-
MERARIVM plures, propter hoc negotium: itidem a-
lias i loach. 1VNGERM ANNO ad Eundcm feriptas, in
quibus aliquoties enarratur, quae fiierint icones
elaboratae
( f) Teftantur de his MONAVII et IVNGERMANNI epi-
ftolae ad loach. CAMERAR. ineditae plurimae.
(/) De cunftis his adfuntepiftolae Melch. SEBIZII, LAV-
BII, praefertim vero IVNGERMANNI, qui fingu-
laria de quouis refert, e plurimas icones, quas fin-
guli confecerunt, recenfet.
( / ) Duplici titulo, prout vtruftique fufîus notât in fui
Hiftoria fatorum Illuftr. TREWIVS,
(«) Eas, quas vitra numerum , in MATTHIOLI Compendio
occurrentem addidic, Afterifco notauit. Haec
igitur nota non ita accipienda eft, ac fi folum eas
ftirpes notet, quas de nouo fculpi vel pingi curauit,
fiquidem variae ita etiam notatae funt, quae GESNE-
RO debentur, et in WOLPHII Pollicitatione iamoc-
currunt. Mirum enim efTet, fl eo impudentiae pro.
ceffiflèt, vt viuo adhuc et per litteras communicante
WOLPHIO, cui etiam exemplar transmiflt, aliéna
fibi tribuerit.-
(yv) Vide Dedicationem Herbario Germanico praefîxam,
et Praefationem ad Hort Philofophicum.
vamHercyniam prius adhibitae,inferae, fed et duae infuper nouae fuperadditae fuerint, (w) adeo vt nunc
demum iconum numerus ad 1037. adfcenderit. Poil haec titülus Operis piuries, et forfitan quartum, quin-
tum vel fextum renouatus prodiit. (y ) De titulo id modo innuimus eam ob caufTam, quia nihil amplius in Opéré
ipfo mutatum occurrit, et ne folia quidem vttimque numeris inferipta, fed antiquo more in vno latere
filtem notata deprehenduntur; neque quidquam de obitu CAMERARII in nouiilimis edirionibus monetur:
et denique quod maximum eft, quia in interuallo annorum, inter editionem fecuiidam et tertiam interieflo»
rum formae iftae ligneae, Herbario deftinatae ad alia quaedam Opera adhibita fuerunt, vt môx videbimus.
Vero igitur quam fimillimum eft, refidua a fecunda editipne exemplaria emtoribus nouis modo titulis piuries
obiata elfe ; ex quo etiam aliquo modo intelligi poteft, cur Herbarium hoc Germanicum, non obftantibu»
tôt nouis edirionibus fimulatis, inter libros rariores referatur, et a feriptoribus rei herbariae tories praeter»
vifum fit.
. Elapio ab Epitomes et prima Herbarii Germanieiedirione biennio aiiud CAMERARII Opus lucem Vi-
dit. Hortus nempe philofophicus et medicus cum THALII Sylua Hercynia. Vtrumque hunc librum Tabulae
quinquaginta et fex ornant, quarum quadraginta féptem priores ad Hortum, reliquae nouem ad Syluam
pertinent. Speciminis loco praecurrere debuerunt maius illud Opus Botanicum, fiuePatalipomena Rei Herbariae
, in quibus elaborandis iam aliquot annis defudauit, et breui, vt dicit, (z ) ad finem perducere cre-
didit. Icones hae omnino ex elegantiffimis funt, quae CAMERARIVS publicauit, et quae forte vmquam
in hoc genere prodierunt. Creditur equidem, has omnes GESNERO originent debere, et certumeft,
GESNERIANOS typos intermixtos elfe, quod explicite'de Tabula feprima Hortiet eadem Syluae in de-
feriprione adfirmatur, et archetypi Tabulae quartae vt et vltimae, ad Syluam perrinentium, vt bina faltem
adferam exempla, inter pichiras GESNERi adhuc feruantur ,* (of cum autem CAMERARIVS piuries id
teftetur, quod plantas ipfas, quas figuris repraefentauit, in horto fuo inftru&iffimo coluerit: proportionem
partium naturalem iconibus paffim fupponat: amicos nominet varios et praeclpue RAVWOLFIVM, qui
mprtuo iam dudum GESNERO iter in Orientem perfecit: ( i ) tandem difêrte adferat, quod picloribus
ad conficjendas aliquas figuras vfus fit, (c ) et plurium picturarum in Voluminibus CAMERARIANIS adhuc
praefentium infpefiüo doceat, quod poft GESNERI obitum expeditae fint: ideoextra dubitarionis aleam poil-
tum videtur CAMERARIVM eriam fua induftria praeftantes figuras producere potuiffe. His tamen omnibus
ita fe habentibus, GESNERIANO Nomini nihil detrahitur, fed ilium Temper is honos eaque iaus ma-
nebit, quod primiis fuerit, qui figuras eum in modum inftruxit, et quod CAMERARIO viam monftraue-
rit, quaratione plantae aptaeadumbrari,.etprimariis diftinélionis noris ornari deberent ; quod nifi fuiflèt,
numquam forte hic ad eam perfe&ionem et elegantiam, quam adfecutus eft, deueniffet.
Iniecimus fupra, formas ligneas, in vfum Epitomes et Herbarii Germanici fabrefa&as poil fecundam
Herbarii editionem ad alia quaèdam Opéra adaptatas eife. De his itaque quaedam verba facere, operae pretium
erit. Adeoque cum liber de Secretis Mulierum Alberti Magni, germanica lingua prima vice anno
>592>‘ 0 0 altera vero anno 1608, (O inquarta, vt vocant, forma Francofurti ad Moenum excuderetur,
«viginti duae ex his iconibus textui infertae funt. Multo autem ptares anno 1609. Caftoris Durantis Hortu-
lumfanitatis per Petrum VFEENBACHIVM in vernaculam conuerfum, et impenfis Ionae Rhodii impres-
fumingrëflae firnt. ( / ) Ligna circiter funt oüingenta quadraginta ofto, non computatis iis,"quae pafiïm
bis pofitae funt. Interpofitae funt aliae figurae aliquot nonaginta, adeo inconcinnae et plerumque ita ine-
ptae ac fiétae, vt non parum déforment librum ; repetitae. tamen piuries in lemmate capitum expli-
cationes iignorum, quae in Herbario additae fuerant iconibus. Patet igitur, formas illas mortuo. CAME-
RARIÖ, et nemine earum curam habente, inter Bibliopolarum et Typographorum manus reliéta effe, qui
iis vfi.funt, prout quemlibet lucri alicuius fpecies adfulgens impulit. Hinc eriam poil haec faftum eft, vt
elegantes hae reliquiae in pofleilionem lobannis Goerlini, Bibliopolae Vlmenfis peruenerint, qui tôt earum,
quot conquirere adhuc potuit, magnis fumtibus, vt fertur, coemit, (g ) et la. lac. BECHERO, Po-
lygrapho et Chymico fui temporis fatis claro tradidit, vt easdem ad nouum Opus condendum adeomrnodaret.
Vocatur Parnaifus Medicinalisilluftratus, et quatuor parribus abfoluitur, quae titulo generali annum 1663.
exhibent; intus vero quaelibet pars fpeciali titulo annum 1662. praefert. Prima pars 104. paginis Zoolo-
giam traélat: tertia de Mineralibus agit: quarta in Scholam Salemitanam commentatur et alia quaedam ad.
dit, quae id4. paginis comprehendit ; fecunda vero, quae nobis prae reliquis aduertenda eft, paginis 631.
N 2 ico.
(v) Harum fpecialem rationem,vna cum plnribus clegan-
ter et operofe congeilis rebus , reddit Uluft. TKE.
W 1VS in Hiftoria fua fatorum Operis.
( j ) Illuftr. TREWIVS in Hiftoria iua Operis annum IS 11.
et 1626. nominat,lll. SEGVIER1VS annum ifsS.ad-
ducit, in Bibl. Bot. p. ran 111. HEISTERVS demum
annum 160c. fupplet in Epift. cit, p. a,, quem tamen
SEGVIERIVS eodem in loco quoque indicat.
(n) VidePraefationemadHortumPhiloCctMedicumipfum.
( . ) Ad has icones GESNERI mentio non fit, in illis ve.
ro, quas adduximus, etfi non lint ex elegantilumis
totlus Libri, Auflorem nominauit CAMERARIVS;
quar e vero id fecerit, non difquiram.
( i ) I t e r e n im in g r e f lu s e f t a n n o t f 7 J . C t r e d i i t i f 7 « . v i d
e M e l c h . A D A M .
( t ) Q u o d f e c i t in f ig u r a e 1 7 . j i . e t j a . d e f e r ip t io n e .
( d ) E d i t i o n e m h a n c l ib e r a l i t e r c om m u n i c a u i t U lu ft r ie
TREWIVS.
f e ) H a n c e d i t io n e m e t n o t i t iam h u iu s r e i d e b e o f a u o r i
am i c i a e f t im a t i f i lm i , C l . B E V R E R 1, N o r im b e r g e n -
f is t o t iu s N a tu r a fis H i f to r ia e e u l t o r i s e x im i i .
( f) L i b r u m h u n c c o n c e i f i t p r o c o n f id e n d o in d i c e lllu-
f t r i s T R E W I V S .
Q) I t a p e r h ib e t B E C H E R Ÿ S in D e d ic a r i o n e L i b r i ,adlo.
P H I L l P P V M , O e d e r c m M o g u n t in u m d i r e f t a .