Lunariis, inter alia Toram primus pictam exhibuit, et Arthriticam icone diligenter
exfculpta illuftrat. (w) In montis defcriptione vero, Helleborum album , qui flore vi-
ridi eft, vt ex pi&ura fuperftitc adparet, nominat, et plures alias, quas vocat Herbam
cerui, Pinguiculam, Anemonen quandam alpinam, Gcntianam puniceam, tunc minus
in vulgus notas, curforie tarnen defcribit. (x~)
Facile adparet, quod hocetiam iter non parum auxeritprolixam iamherbarumico-
numque copiam,quam CONRADVS Nofter induftriofiflime coaceruauerat. Harum
enim incipiente vix anno hoc,tantus jam numerus erat,vt Io. KENTMANNO, cui codi-
cem commodatum remifit, iam turn fcribere potuiflet, quod mille figuras in promtu ha-
beret; etiamfi non omnes pidae, et ad propriae methodi normam elaboratae fuerint,
fedpaffim etiam exFucbfio, Trago, Dodonaeo , Matthiolo, Turnero , BeUonio et Lome
er o, vel aliis pluribus feledae. {y) Ideoquoque, quia praeter opinionem breui tempore
multitudo rerum adquifitarum crefceret, concitatus eft, vt Hiftoriam plantarum
omnium, earumque vires vno Volumine compledi, primum nunc fecum cogitare in-
ciperet. Hue vsque enim de Trago folum exornando meditatus fuit, quem demtis inuti-
libus, et omifla inani loquacitate adnotationibus comtiorem reddere.vt fupra innuimus,
et fuas obferuationes de Helueticis ac alpinis plantis addere conftituit, (z) Neque de-,
ftitit penitus ab hoc propofito , etfi confilium ex parte mutauiflet, fed anni miüefimi
quingente/imi quinquagefimi Jexti aeflate, praecipuam curam in hunc fcopum direxit,
emendando et locupletando Catalogum Scriptorum, olim ita concinne ordinatum;
ipfo vero Open vbique adleuit doftas curiofasque illuftrationes atque caftigationes,
nomina praefertim herbarum concementes. Figuras non bonas vel omninp malas
cenfet, et cunda, vt non immerito concludi poteft, inftruit eum in modum, quo mul-
to ornatiora in publicum prodire potuiflent. (a)
Interim, dumliaec agitNofter, Leo»Z'öri.FVCHSIVS, a pluribus iam annis propter
peritiam in plantarum cognitione famam permagnam nadus.adeo vt earn ob dex-
teritatem olim inltaliam vocaretur, vocationem vero repudiaret (b), GESNERVM ab
hoc vel alio quocumque , herba's concernente inftituto abftiflere quaerit, et litteris
etiam ad eum datis dehortari fufeipit, (0 aliqua fortaflis aemulatione vel alia adhue
ve alias ob cauffas, Lunariae nominantur, Com-
mentariolus etc. Eiusdem Defcriptio montis fra-
fti, fiue Montis Pilati, iuxtaLucemam in Helvetia.
His accedunt Io. Du Choul, Lugdunenf.
Pilati Montis in Gallia Defcriptio. /o. Rbellica-
ni Stockhomias. etc. Tiguri A pud Andr. et lac.
Geiheros Frr. in 4'°- absque anno.
(jv) InVoluminibus pidtis ipfa haec figura ad latus pp-
fitam habet Anatomen, quae tarnen non eodem
tempore vef faltem ab alio artifice fabrefadla
videtur.
(iv) Pidturae pleraeque earum, quas recenfet, fer-
vantur in Voluminibus , elegantes fane. Ne
vnicae autem annum cofiedlionis, prout in aliis
frequentilfime folitus effet, adferipfit: quod fi
feciffet, optime diiudicari poifet, num vno hoc
- itinere omnia collegerit. Ideo quoque nihil cer-
ti determinate audeo, num fequenti anno 1556.
iterata vice in Monte fuerit; cum vnicum folum,
eamque ob cauffam fortaifis non pleniflimum hu-
ius rei teftimonium, inueniam in litteris Leonhard.
Fucbfium. ad d. 11. Febr. 155^ feriptis,
vbi ita loquitur: ,, De Vidloriali, vt vocant,
„ herba parum, quod ad Te feribam, habeo. In
„ iugis montium altiflimorumHeluetiae nafeitur.
„ Anno fuperiore in monte Pilati prope Luc er-
„ nam reperi cPpiofe etc. vide Epift. Lib. IIL
p, i 39.a.
(j) Vide litteras ad Io. Kentmannum ad d. i<5. Mar-
tii 1555, datas. Epift. Lib. IV. n. 5.
(z ) Vide Litteras ad Leonb. Fuchßüm. Epift. Lib. III.
p. 138. a. et b.
(Ji) Ad Hyofcyami etiam albi figuram, quae pag.
134. exftat, flores feparatim naturali magnitu-
dine nitidiflime adpinxit. Quae omnia edodlus
Him Codice, ex Cel. GESNERI praeclara bene-
volentia transmiffo eo tempore, cum haec com-
pofuiffem.
(b) Cognoui hoc ex litteris manuferiptis ad loach.
CAMERARIVM, Pattern , Tubinga Lipfuun:
ad Cal. Nou. 1544. datis; vbi ita fe exprimit
„ Quam enim ancipitem me reddiderit Italien
,, vocatio, et omnia mea confilia turbarit, ipfe
,, facile coniicies. Nunc tarnen plane decreui
„ me oblatam conditionemvellerepudiare, quod
„ plenam effe periculorüm intelligam, et quod
,, pietas et religio me in eum proficifci locum
„ haud parum deterreant. Verum vtcunque
„ animus nunc meus Italiam nonrefpiciat, non
„ eft tarnen, quod ob id hie mihi manendum
„ cenfeam. Ve enim de alia conditione cogitem,
,, multa me hortantur. - - Hie vt nofti, praeter
,, falarium nihil lucri accedit, quanta enim no-
„ ftrorum fit rufticitas et inopia,probe etiam per-
„ ipeftum habes. Accedit j quod poft TVVM
■ „ a nobis difceiliim nullum habuerim amicum fi-
,, dum - • - Et quod mihi longe eft moleftiffi-
„ mum, vbi aulici intellexerunt, me accerfiri
„ in Italiam, multismodis, neidfacerem, mi-
,, hi non tantum perluadere conati funt j fed et
„ plurimum rogarunt. Iufferunt praeterea, vt
,, optime de Principis beriignitate et munificen-
„ tia fperarem, futurum enim , vt votis meis
,, cumulatiflime eilet reiponfiirus. Quam vanae
„ autem illorum' fuerint voces, nunc tandem ,
,, quum mendacibus me promiflis ladlatum effe
„ fentio, -apparet. Quare hie non ium perdu-
,, raturus, nifi nulla prorfus alia conditio me di-
„ gna mihi obtrudatur. Ita vt in Italiam etiam
migrare, et pericula omnia adire malim, quam
,, hac lege Tubingae diutius manere. Quod TI-
„ BI amico et fratri cariffimo et fideliffimo figni-
„ ficare volui. etc.
(c ) Patet id ex litteris ad Fucbfium ad d. 18. Odtobr.
1556. feriptis. Epift. Lib. III. p. 137. b. Vbi
dicit: „ Minus gratum illud, quod ab eodem
» arg«-
hue cauffa in id compulfus. FVCHSIVS enim poft editum primum de Stirpibus Volumen,
multo omnino labore et fumtibus colloc.atis tantamiconum et plantarum fyl-
vam conquifiuerat, vt duos adhuc Tomos, primo non inferiores numero, elegantia
fuperiores inde conficere, (d) et aliquot annis poft quindecim Centurias figurarum
numerate potuiflet, (e) Parata omnia cum edere vellet, neque iplc impenias facere
valeret, typography etiam, qui olim fuccurrit, fidem datam rumperet, ( f ) ad Principes
litterarum Patronos et Vrbium Magnates confugit, a quibusdam etiam largiter
fuffultus eft, et ab aliis maiora adhuc fperauit. (g-) Vnicus ideo et folus Hiftoriae plan-
.tarum conicribendae aptus inter Germanos quaii vt videretur, patrocinioquc eo ciiica-
cioridignior, noluit adiutorem : vel aemulum qui idem penfum tradaret, non tu-
lit libenter. GhSNERO vero, publicam vtilitatem priuatae lemper praepónenti, ea c
contrario nobilis animi fuit magnitudo, vt plures in eodem » quodcumque perueftiga-
F re
lpinofo aliqua ex parte feribendi genere rem enar-
rauit FVCHSIVS in litteris ad d. 24. Nou. 1565.
Tubinga Lipfiam ad loach. ÇAMER ARIVM pattern
datis, dicens : „ Quod GESNERI opus
5* ingens in fingulari apud quosdam fit expeàa-
„ tione, valdemiror; quandoquidem file ante
„ annum fere ad me feripferit, fe nedum fyluam
„ eius operis fibi adhuc paraffe. Fac vero, an-
„ te meumprodeat, nonlaboro; vt qui GES-
,, NERI, optimi fane amici, et crebro àd me
feribentis, animum perfpe&um habeam per
, » omne fere genus aptorum circumuolitantis, et
„ exretextis aliorum fertis, nouas fubinde co-
„ rollas condnnare gaudentis. Ita nuper vni-
„ verfiim Rondeletii librum in fuos de pifeibus
„ Commentaries retulit. Pari ratione a me pe-
„ tiit, fi ei permittam, vt pro. arbitrio fingula
„ diiponat, fe poft aeditos meos Commentarios
„ Paralipomena feripturum.. Diiponat ipfe fua ,
„ vt libet, ipfe non patiar, vtmea fecus ac ipfe
„ feci, difponat. Iam coepit a me, de omni-
„ bus meis vt ilium certum faciam, petere. Sed
„ fentio, quid moliatur, ideo ei deinceps nihil
„ mearum ftirpium mittam.
X ) Ita Leonb. FVCHSIVS ad loach. CAMERARIVM
Patr. Tubinga Lipfiam feribit ad d. i<5.
Maii 1557« »? Totus film in abfoluendo eo opere,
. „ quod de ftirpium hiftoria meditor. Perfeci
„ duos Tomos, quorum finguli quatuor iconum
„ Centurias habent.. Sum, nunc in tertio pro-
„ greffus, vsque ad Caput 80. qui totidem ha-
„ bebit imaginum Centurias. Mole fua prioris
„ Editionis opus fi.non fuperant, cérte aequant.
„ Spero hunc meum laborem pofteritati profu-
„ turum. Hiftoriae fingulae eruntprolixiores et
„ acuratiores, quam prior editio, quae prae hac
,, fordebit, habeat.
.CO Scribit FVCHSIVS ad Eundem CAMERAR. Tubinga
Lipfiam ad d. 10. Aug. 1565. „ Caete-
,, rum memoria TE adhuc tenere arbitror, quod
„ Commentarios raeos, olim quidem coeptos,
,, vtcunque de Stirpium hiftoria inferiptos, iam
„ aliquot annis fiib incudem reuocatos, et mi-
„ rum in modum audios, ita adornauerim, vt
j, iam rultra cjuindecim Centuriarum icônes ha-
j, be ant, opus que in maximac mo lis Tomos très
„ abierit. Quum vero praeter fumtus, quos
„ feci hadlenus maximos, iam nemo typogra-
„ phorum fit, qui tantos quos eius Operis edi-
s, tio poftulat, fumtus facere velit aut poflit,
,j nempe trium millium fiorenorum, nec ipfe fi-
” '2.e meorum liberorum, vt nofti, extrema ia-
ccura tantum pecuniae fuppeditare poffim, id
„ capere confilii, compulfus fum, vt a fummis
,, rrincipibuset Imperialibus ciuitatibusper lit-
„ ter as fubfidia petam, vt illorum in me, aut
„ potius Medicinae et herbariae rei ftudiofos,
munificentia, tantum pecuniae confequerer,
M ,vt faltem aliqua ex parte typographo fuccur^
,, rere queam, et in publicum tandem hoc opus
„ prodeat. Faciam omnium eorum, qui opem
,, fuam in Operis editionem contulerunt, ho-?
,, norificam mentionem , daboque operam, vt
,, Pofteritas intelligat,, Germaniae quoque no-
„ ftrae ftudiorumMaecenatesnondeefle. Quan-
„ ta vero dihgentia optimaque Methodo hoc
„ Opus confcripferim, nolo nunc ambitiofius
„ praedicare, praefertim apud TE, cui totus no-
„ tus fum;. ipero intelledluros omnes, quorum
„ aliquando, in manüs veniet. Hoc fcio, me
„ quam plurimos in Tbeophrafio Diofcoride et
„ Plinio, locos non folum emendafle, fed et
„ dilucide explicaffe. Matthioli mordacitatem
„ et error es fere infiriitos ita expreffi, et conlu-
„ taui, vt nifi ftupidus fit, poenitere ilium de-
. „ beat, me falfo et mendaciter multis in locis
,, aput omnes traduxiffe. Hoc iam vnum a T£
„ peto, qjt laborem meum apud Illuftr. Princi-
„ pern etEleBorem fic •verbis ornes et prae dices,
„ quem fcio praeter alios Principes in eruditos
9, omnes effe liberaliorem , vt fentiam , me
99 hoc meum confilium non temere fiifcepiffe etc.
C /) Porro Idem adCAMER.feribit add.3. April.an-
9, ni incerti. ,, Commentarios meos de ftirpium
9, Hiftoria in tres magnaeamolis Tomos digeftos
9, iam pridem abfolui. Fefellit fidem mihi vi-
99 dua Ifmorinii et eius gener non obftante,
99 quod illam cbirograpbo fuo obftrinxerint. Ita
„ nusquam, mi Ioacbime, tutafideseft.
GÖ CAMERARIVS Pater etiam fubfidia .obtulit,
quae recufat FVCHSIVS, et alia nominat, feri-
bens ad Eundem Tubinga Lipfiam ad d. 24. Nou.
I 5^5. 99 Quod opt as T IB I concedi, v t facul-
,, tatibus etiam editionem meam adiuuare queas,
„ opus minime erat. Nam conftat, TE pari
„ mecum conditione effe, vt quae TIBI a Do-
,, mino largita funt, pro Tuis educandis ac fii-
,, ftentandis egeas. Petam igitur ab iis potius,
9, qui fine fuorum iaftura nobis fubfidio venire
„ pojjunt. Senfi nunc Augufiani Senatus muni-
„ ficentiamy et poften Ducts Bauariae liberal?-*
„ tatem, qui me donauit centum aureis. De
,, Principe Borujfiae mihi a quo dam fafta eftfpes
„ fore v t quingentos fiorenos ab eo impetrem.
,, Afagnam etiam de V~efir0 Principe fpem con*
„ cepi, quod fciam eum in nugatorem Alatthio-
„ lum ampliffimas fuppetias, vt ipfe palam glo-
,, riatur, contuliffe. Cur igitur me, hominem
,, Germanum, et de communi, vt ftiero patria
„ optime meritum, idem ab ipfo poftulantem,
„ atque ad eum tanquam communemoptimarum
„ artium Maecenatem confugientem, non cle-
,, menter exaudiret, aut Italo inferiorem effe
„ pateretur.,, Olim enim Tomum primum Hiftoriae
fuae ftirpium, coloribus piftum, cuius
pretium tunc 15. floren. fuit , ad. Ele&orera
per CAMERARIVM pro commendatione mißt,
vt patet ex litteris ad CAMER. Patr. ad d. 9. Cal.
Dec. 1542. Rotenburgi ad Nicerum datis.