© °
o
1562,
XXVHJ • F IT A CON RADI G E S N ERI.
ta, neque vltimae caftigationcs, a Noftro miffae, fuerint additae; (p) Liber demum
CORDI de plantis quintus fero miflus, et prioribus maximam partem fere diftra&is,
nempe bientiio poft anno fexagefimo tertio imprimi potuerit: eas igitur off catfflas
nouam omniumeditionem meditatus eft; (q) neque folum vitia pleraque correxit,
fed et varia, quae vfui eife pofiunt, fubftituit. Vnde natae funt adnotatioftcs ipfiflimae,
quas infra adiunftas non inuidemus iis, qui GESNERIANiS fauent ftudiis.
Series dicendorum non permifitOvt mentionem facere potuiflepnus libelli, quern
huius anni principio videtur compofuiffe de prodigio aliquo, quod per plures Germa-
niae regiones igneum et fanguinei coloris in aere adparuit. Ea noftri iterum fuit mo-
deltia, qua nomen proprium difiimularet, et in adfcititium Conradi Bolouefi mutaret.
(r) Probata interim eft interpretatio haec ab cxterisita, vt ab Anglis,iuftis femper egre-
giorum aeftimatoribus, in fuam linguam verteretur. Adeo nihil in naturaeueriit, quod
eius attentioni euadere potuerit. Non autem in eo folum fubftitit, vt propria indu-
ftria latiftimum fcientiarum campum, vbi modo pofiet, excolere et locupletare ten-
taflet: fed alios etiam excitauit re et confilio; vt in idem praeclarum confpirarent ne-
gotium. Hinc Iojuam P1CTORVM, Tigurinum, hortatus eft et iuuit efficacifiime, vt
Didionarium Germanicum etLatinum copiofiffimum conficerct, quod cum impri-
meretur, praefatione muniuit, in qua de lingua Germanica in vniueriiim, eius diale-
d is, fcriptisque nouis et recentibus commentatus eft, fimul autem in id inquifiuit,
quod ei cum Gothica et Gallica lingua commune eflet. (s) Collegerat enim hucusque
eum in finem, vt origines Germanicae linguae Gothicos demonftraret, quantum nan-
cifci potuit de charaderibus Gothicis, (t) et poftmodum a lo. Wilbel. REYFFENSTE1-
NIO, qui prope Stolbergam habitabat, vna cum foliis aliquot et Ottfiydi Euangelio
Lucae, Alphabetum Gothicum, aliaqueeius linguae accepit ipecimina, qualia etiant
Georg. CASSANDER e Colonia mifit. (a) Mithridatem enim fuum multo perfedio-
rem aliquando edere in animo habuit.
Neque annus miUefimus qimigentefimusfexagefimus fecimdus absque laboribus fuit
diligentiflimo Viro. Concinnauit enim praeclara prolegomena in Galeni Libros latinos,
Bafileaerecudendos, quibus non folum Galeni Vitarn prolixam inferuit, et pro vafta,
quam poffidebat, librorum notitia, iudicio plenum-’Catalogum adiunxit interpretum
Audoris omniumque, qui quoquo modoGalenicam dodrinam illuftrarunt; fed etiam
plurima praeftantia adfperfit, remMedicam vniuerfam, et futuri abloluti medici exemplar
illuftrantia. Qa>) Publicauit etiam Cujfiilatrofophiftaelibros, diu fub manibus tra-
datos (x) et interpretatione propria aeque ao fcnoliis inftrudos. Addidit illis Ant.
SCHNEBERGER1 conterranei et difcipuli quondamfui, (y) CatalogumMedicamen-
tofum fimplicium,peftilentiae veneno aduerfantium. (z) SCHNEBERGERVS, vt gra-
tumfefe olienderet ergaPraeceptorem.olim in ornandaAnimalium hiftoria vtilis fuit,vt
fupra vidimus; poftea plantas mifitCracouia,vbi vitam egit; (a) demum GESNERVM nobi-
li cuidam Polono ita commendauit, vtres raras,adhiftoriamnaturalem, praefertimani-
maiium (pedantesjargiretur non folum, fed ethoc circiter tempore litteras ad ipfumda-
ret,quinque ducatts geminis onuftas; quo vtique dono, eximio tunc, inftindum ad-maio-
rafuftlare,et nomen honorare voluit. (b) Nofter etiam Cmili plane modo quo Germanicae
( p ) Confer litteras ad Io. Cratonem. d. d. 15. Febr.
1562. Epift. Lib. I. p. 10. a. et b. ad Eundem d.'
d. 16. Aug. 1561. Epift. Lib. I. p. 2. a. litteras
ad Io. Kentmannum. ad d. 28- Aug. 1561. Epift.
LibDIV. n. 13. ad Io. Caiumd. d. 29. Aug. 1561.
Epift. Lib. III. p. 134. a.
(jf) Vide litteras ad lo. Cratonem ad d. 28. Dec.
1562. Epift. Lib. I. p. it . b. ad Eundem d. d.
12. Nouembr. 1563. Epift. Lib. I. p. 14. b.
Cr') Rationem huius rei reddit in Epift. de Libr. a fe
edit. p. 28* a. n. 63. Cel. etiam SCHEVCHZE-
RVS in Biblioth. Igiift. Nat. p. 23. Sub hoc nomine
librum recenfet, cuius titulus: Conradi Bo-
louefi Fridemontani, <£Iiftoria et interpretatio
Prodigii, quo coelum ardere viliim eft per plu-
rimas Germaniae regiónes, ineunte anno 1561.
die tertio a natali Dominico, qui pueris inno-
centibus dedicatus eft: et de aliisquibusdampro-
digiis veteribüs ac nouis.
Çf) Vide Epift. de Libr. a fe editis p, 28. a. n. 64.
f t j Vide litteras ad Acbil. Pinn. G aß arum Epift.
Lib. I. p. 26. b, O M ■
00 Quo^ fa&um eft anno 1553. Vide litteras ad
Achill. Pirm. Gaßarum Epift. Lib. I. p. 28. a.
(w) Vide litteras ad Theod. Zwinggerum Epift. Lib.
III. p. 106. a. De huius vero laboris praeftantia,
recentiffima teftimonia Cel KAESTNERI, depre-
hendi poffunt in Biblioth. Med. p. 38. §• 19. et
p. 102. §. il . vbi inter alia dicit: quod prolegomena
ifta bontineant, minime vulgaria, le*
éhique longe vtiliffima, et notatu omnino di-
gna,jet quod Auftores recenfiti plerumque cum
vtili eenfura dimifli fint.
(jx) Mentionem enim eorum iam facit in Bibliothec.
Vniuerfal. p. i8 i.b .
£y) Vide Praefatioqpm ad Libellum de rerum fofli-
lium figuris p. I . a.
(z) Integrum titulum vide in Epift. de Libr. a fe edi-
dis. p. 28* b. n. 09.
Ça) Scriptum reliquit hoc GESNERVS in Codicis
KENTMANNIANI frontilpicio. ,
(b) Vide litteras ad Achill. Pirm. Gaßarum. Epift.
Lib. I. p. 24. a,
fricae linguae curamhabült priori anno, nunc Medicae artis perfe&ionem ante ocu-
ios habuit, et cum ipfe non pofTet, lo. BAVHINO, cum quo hue vsque familiariter
egerat, confilium decüt, vt Lexicon Medicum confcriberet, (r) BAVHINVS laborem
fufeepit, fuafore circa inflxüdionem operis exfiflente Roberto CONSTANTJNO, qui
fcunc opportune cum DALECHAMPII piduris et libris Bafileam venerat. (d) GESNERVS
ipfe conftituerat quidem apud fe hac aeftate, montes aliquot remotos et prae-
altos nouiter inuifere; (e) valetudinis vero aduerfae ratio, videtur obftitiffe , eumque
coegiife, vt ad diem duodecimum Augufti, huius anni, Badam tertium defeenderit, et
aegram vxorem, quae ibi iam ante lauabat, inuiferit. (ƒ) Ibidem ipfe aquarum, ab
Atrio pofteriori vocatarum, vires expertus eft, et primo die quinquaginta vncias calide
bibit mane, pöft meridiem balneo infedit. Altero die feptuaginta quinque vncias,
tertio centum adfumfit, et bene fefe habuit. (ff) Nouam etiam fufeepit methodum,
adplicaridi aquas inlirmis partibus; ipfe enim in balneo fedens, fpongia magna, toti
capiti impofita, aqua calida e fonte perfundi feiudit ad horam etamplius, mane et
veiperi per quadriduum: quem modum vtiliorem deprehendit fibi, quam infufionem
exalto, ante biennium inltitutam. (A) In eundem locum accerfere tentauit Io. BAV-
HiNVM, cum quo Tigurumrepetere, et pedes ire voluit, vteo melius confabulatio-
iiibus in via locus eflet; hoc vero non aduentante, folus rediit, poftquam oer fepti-
duum ibi commoratus effet. (i) Expediuit poftea in gratiam Henr. S [ EPHANl de ve-
iiatione libellum Xenopbontis, cum obferuationibus et emendationibus tarn in hunc
quam in totum librum. (k) Typographis etiam Henrico Petri et Petro Pernae recu-
dendos fuppeditauit de Venenis iibrps Santis Ardoyni, cum aliis eiusdem argumenti.
(/) Scripnt denique Epiftolam ad Wilhelm. TVRiNLKVM, Theologum et Medicum Anglum,
in qua conlignauit propria feripta. Hac non folum omnes, qui vitam Noftri de-
Fcripferunt, vfi funt, fed eadem mihi etiam pluribus in locis conduxit. (m)
Prout autem GESNERVS in edendis Kyberianis et Cordi libris fummam fidem
monftrauerat, et proptef hanc candoris Ipeciem laudem famamque fibi pepereratma-
gnam; ita accidit, vt MOIBANVS, Medicus Auguftanus, qui viuens Noftrum ma-
gni fecit, morti proximus etiam a GASS ARO peteret, quo ad GESNERVM trans-
mitteret librum eü-^o^v«* Diofcoridis, quem multo labore emaculauerat, et e viuis nunc
excedens, prelis tradere nonpotuerat. Ob amicitiam , quae fibi inulcem intercede-*
rat, GESNERVS hoc quoque negotium lubentiffime in fe fufeepit, partem libri pofte-
riorem abfoluit, et multa infuper de fuis addidit. (n) Huic labori ita ailigenter incubuit,
vt fepofitis omnibus aliis, propriis etiam circa plantas ftudiis, (0) anno iam miüeßmo
H quin-
(c) Vide litteras ad Io. Bauhinum ad d. 13. Aug,
' , 1562. feriptas Epift, ad Bauh. p. 108.
(d) Vide litteras io. Baubini ad GhSNERVM datas
d; d. 20. Oct. 1562. Epift. ad Bauh. p. 116.
Qe) Vide litteras ad. lo. Kentmannum d. d. 4. Mart.
1562. Epift. Lib. IV. n. 14.
(J ) Vide litteras ad Achill. Pirm. Gaßarum. Epift.
• Lib. I. p. 23. b.
Q?} Ita proponunt excerpta manuferipta GESNERI,
quae communia fecit Cel. SCHEVCHZERVS in
Hydrograph. Heluet. p. 403. et libro difto: Vn-
terfuchüng des Bades zu Baden, p. 50.
(h) Vide litteras ad Achill. Pirm. Gaßarum Epift,
Lib. I. p. 23. b. fupra fub not a (ƒ) citatas.
CJ) Vide litteras ad lo. Bauhinum p. 197. Ita com-
poni poteft dilcrepantia inter locos hucusque ci-.
tatos; cum litterae ad Gaßarum de quadriduo lo-
quantur , Colleftanea a Cel. SCHEVCHZERO
publicata plures dies indicent, litterae ad lo.
Bauhinum leptiduum determinent. Vt per tri-
duumbiberit,per quadridum balneauerit, ad fepti-
duum vsque manferit. Malui etiam proIunio,quo
litteras ad GtfJ/^rMmfignauit, ad Auguftum menfem
referre iter, duobus lüffultus teftimoniis, nempe
iitteris ad Bauhinum et SCHEVCHZERI Ex-
cerptis, contra vnum e Iitteris ad Gaßarum de-
fumendüm.
Q ) Vide Epift. de Libr. a fe edit. p. 29. a. n. 2. 0) Nempe: Santis Ardoyni9E\Cd.urenüs Medici, de
Venenis libri ofto: cum tribus eiusdem argumenti
Ferdinandi Ponzetti, Cardinalis. Bafileae apud
Henr, Petri, et Petr. Pemam 1562. Fol. Vide
Epift. de Libr. a fe edit, p , 28. b, n, 70. .
(m) Connexa eft Vitae faepius citatae, a SIMLERO
elaboratae, a pag. 20. b. ad pag, 30. a. Videtur
tarnen, aliquos errores commiffos effe prae-
fertim circa annos editiQnum. Aliquos notaui-
mus, quos detegere potuimus. Studuimus equi-
dem, quantum,modo valuimus, infpicere codices
et traétatus iplos, reliquorum adquifitionem.,
cum paruus ’omnino numerus fit, exlpetftare, et
prela retardare inconfultum fuifïet j in quibus-
dam itaque, etfi paucifllmis, folius Epiftolae au-
ftoritati inniti coa6ti fuimus, quod plerumque in-
dicauimus. Factum interim eft , vt Illuftr.
TREWII indefefla cura, qua commodis et fplen-
dori Operis quouis modo prouidere ftudet, ad
manus venerit tra&atulus, cuius fupra ad annum
1546. pag. XI. not. (0) ([vbi errore typogra-
phi 1536. pofituseft:) mentionem fecimus, ex
quo videmus, quod iam biennio ante editus fit
alio in loco. En titulum; Antonii Afufae Bras-
fauoli etc, Examen omnium Catapotiorum vel
Pilularum, quarum apud Pharmacopolas vliis eft.
etc. it. Conradi GESNERI, Enumeratio medica-
mentorum purgantium, vomitoriorum, et al-
vumbonam facientium, ordnie alphabeti. Omnia
nunc primum édita et excufa Lugdunl liib feuto
Colonienfi 1544. 8V0*
(n) Vide litteras ad Io. Kentmannum ad d. 27. Aug.
1563. et ad d. 16. Febr. 1564, Epift. Lib. IV.
n. 16. et 17.
0) Vide Epift. de libr. a fe edit. p. 29. a.
p) Vide litteras ad Gaßarum d. d. 2. Ian. 15^3* ^
ad eundem d. d. 26. Iun, ei. an. Epift. Lib. I. p>
25. b. et. 27. b.