felegic. ( r ) Confluxerunt deinde ad eum, quafi ad Hifloriae Naturalis totius parenten! et conmunfi promtua-
lium, fbgularia quaeuis a viris vltra fexaginta, quibuscüm commercium circa haec iniuit, ita vt plurimi'aut
pi&uris aut plantis recentibus ficcisue , vel feminibus : alii libris, facultatibus, liberalitate et omnibus
quibus poffent viribus eum fubleuarent. Liceat praecipuorum nomina adiungere, cum GESNERVS ita vo-
luerit, vt nominarentur. ( i ) Sunt autem circiter fequentes : Aegid. TSCHVDIVS, Anton. SCHNE-
BERGERVS, Balth. HVMMEL, Pharmacopola Bafileenlls, Benei. Mart. ARETIVS, Cafp. WOLPHI-
VS, Cafp. COLLINVS Valefianus Praefeótus, Cbriftopb. PIPERINVS Verbi diuini Minifter Sigriswy.
lae, Conr. FORERVS, Didjmus OBRECHT Argentinenfis , Felix PLATERVS, Cafp. LINDENO-
RVS Po&anienfis Medicus, Guiliej. GRATAROLVS, Georg. AEMYLIVS, Georg. SIGHARTVS
Pharmacopola et ciuis Auguft. Vindelic. Georg. CLAVSERVS, Hieron. HEROLD VS, Hieran. MAS*
SARIVS, Io. CAIVS, et G1PSONVS Angli, Cofma HOLZACHIVS Medicus Scaphufinus, Io Du
CHOVL, Georg, et Paul. OLLINGERVS, STOEKLINVS, SCHMIDLAPPIVS, QVADRIVS, TA-
GAVT1VS, Nicol. RASSIVS Chirurgus regius in Gallia, Io. COGELIVS Doétor, Io. KENTMANNVS
Io. TEXTOR, Io. FABRICIVS Curiae Minifter, lfaac KELLER Hue CELLARIVS Doctor Bafileen-
fis, Io. DALECHAMPIVS, Io. BAVHINVS, lac. BVMANNVS, Io. Iac. MVRALDVS ■ PONTT-
SELLA, lac. Anton. CORTVSVS, Ioacb. KREICHIVS , Pharmacopola Torgenfis , Laur. IÖVBER-
TVS Profeflbr Monfpelii, Laur. HIEL Profeflbr et Medicus Ienenils, Aielcb. GVILANDINVS,
Petr. BELLONIVS, Petr. BOVT1NVS Auinionenfis Pharmacopoeus, Petr. FIGVLVS Lithotomus^
Petr. COLDENBERGIVS, Sebaß. HOWINSCHILT Pharmacopola Tigurinus, M» \Sebaß. FABRICIVS,
fbeod.ZWlNGGERVS, fob. EGLI, fbom. IORDANVS, VALERANDVS DOVREZ Belga
Infulanus Pharmacopola, lVolfg. MEVRERVS , Vljff. ALDROVANDVS, Francifc. CALCEOLA-
RIV3, Adolph. OCCO, Ioacb. CAMERARIVS Fil,, Leonb. RAVWOLFIVS, Euftatb. QVERCETANVS,
atque Huldric. FVGGERVS,o vna cum Legato Regio, Curiae degente. Ipfe denique inuincibili nifii et
tmprobo labore plantas vndique indagauit, viuas vel ficcas comportauit tot itineribus extra et intra Helue-
tiam fufceptis, in hortis curiofe coluit, vires earum explorauit, potiflimum autem ftruéturam follicite ex-
tricauit, nullisque peperdtiumtibus, quos nonlibentiffime eum infinem fecerit: adeoque tanto impetu tot-
que modis in herbariam rem graflatus eil, vt inde folus ipfe et Botanicae et Operi fiio praecipuum concilia*
ret et fulcrum et ornamentum. Vltra haec cum fciret, verborum vim non femperadeo efficacem peripicuam-
que exfiftere, vt pleniflimam obiedae rei notitiam fubminiftrare pollet., et duclasapte lineas aliquot in*
terdum praeilare longum lermonem, non folum ipfe icones flirpium perita manu exarauit, et communica-
tas plerumque rudiores nitidiflimereformauit, fed et conduxit eum in finem operas, pidlores nempe adpri-
me habiles, qui fecundum ipfius voluntatem et ordinationem iingulari quodam, et herbis adcommódatiffi-
mo artificio figurastam in Chartas quam in ligna coniecerunt et poncinnarunt, ipfiflimas plantas totamque-
penitus earum naturam exprimentes.Horum aliquos Ipfe paifim memoria prodidit, SPORVM nempe, Anfonem
KORSTENIVM, MICHAELEM quendam et IohannemTllOMAM adfinem fuum,nifi hie forte vnus ex illis fue-
rit. Quantumuis autem abfolutiflimis hifce piéhirfé.Opus iuum fuper omnia fui temporis efFerre potuerit, noluit
tarnen in folis illis fubfiftere, fed in id quoqué contendit , vt pleniiïïmam de herbis notitiam leétori daret.
Singula itaque, quae ex indicatis fontibus hauferat, in vnum corpus comportare, et orbi erudito tradere apud
fs conftituit. Quod opus futurum fuiifet folo GESNERO et dignum et faftu poiïïbile, vt qui Vir fuit ingenii
(c) Ex litteris ad Io. Cratontm excerpfit SIMLERVS in (d) Ideo eos in frontUcipio Codicis Kentmanniani con-
Vit, GESN, p. i$. b. Cafp. WOLPH1VS fupra du- fignauit, aliquos addidi, plurea forte in ipfis opc-
centos modo nominat, quorum partem maximam ribus addentur,
ipCe contulitet perluftrauit, aliquam vero WOLPHlVScbcoinftruftus.
Vide JE/. Pollicitat p.44. a. ,
genii vaftiiïimi, nil niil eximium meditantis, et profündilÜmae cum linguarum perida coniunótae erudirionis,
Vt autem ordinem aliquem fequeretur, de qualibet planta praemittere voluit primo loco Nomina ex potto-
libus Au&oribus & notülimis linguis depromta, Latina nempe vetera et noua minus proba, Hebraica, Arabica,
Perfica, Graeca, Italica, Rhaetica, Gallica, Hiipanica, Germanica, Belgica, Anglica, -Elinca, Bo-
hemica, Polonica, Barbara diuerià, turn vetera turn recentiora vt Turcica aliaue ; et quidem in plurimis fal-
tem, cum de omnibus ita fieri non potuerit. Secundo poftmodum, Defcriptiones tam prifeorum quam nó*
vofum Scriptorum, addendofimpl fuas curatiores,.exfoliis, radieibus, floribus in primiset frudfibus, vni-
verfo plantae habitu ac fexu et fimilibus delbmtas. Tertio dein T:mpusflorendi etfruótumferendi adiungere, aut
locos germinationi aptiffimos. Quarto etiam Sympathias et Anthipathias, quarum eo tempore magna fuit audio«
ritas. Quinto porro Culturam et varia ad rem rufticam et hortenfem fupplere. *»ioquoquedepT«herbarum
vario et multiplici. Septimo tandem difierere de Rtmediis inde parandis, et Temperamento ad quatuor fa-
cultates adaptato,' qua in re antiquorum omnis fere virium aeilimatio conftitit, vbi tarnen non pauca
faniora tradere par fuit. OSauo denique in animo habuit Philologiam fubiungere, cuius nonJeuiter pe-
ritiis fuit. Modum autem fiue feriem Operis totius poft varias in hunc finem ventilatas deliberationes ita
inftruxit, vt fecundum litterarum ordinem lingulas herbas recenfere vojluerit ; optimum enim id ipfi vifum
eft propter commoditatem tam elaborationis, quam vfus inde capiendi pro ledtoribus, qui inuenire fic ftatim
poffent, quod quaererent. CO Ortum hac ratione fuiffet Opus, fi ad colophonem perduéhim fuiffet, quod
maximi circa ftirpium hiftoriam et rem rufticam Commentarii et Nomenclatoris inftar fuiffet., et quod etfl
noftro faeculo fyftematico minus forte adcommodatum exftitiffet, fuo tarnen tempore Auftorem in fummum
euexiffet cacumen celebtitatis et folidae gloriae, et noftris quoque hodienum ftudiis miniftrare potuiffet vel
maxime ideo, quia tot clarorpm apud veteres feriptorum placita in conuenientem ordinem diipofita ex*
hibuiffet.
Tale circiter fuit inftitutum operis immenfi, quod incomparabilis GESNERVS de plantis molitur. II-
lai figuras minimum mille quingentas différentes continere debuit, ( ƒ ) et plurea adhuc absque dubio com*
prehendere potuiffet, fi biennium adhuc, intra quod abiblutum iri Iperauerat, in viuis fuiffet, eaque qua coe-
perat cura continuaffet. Maximam etiam materiei partem, ipfc in congruum ordinem iam compofuerat, etfi
paffun folum per fchedas adhuc diffeminata effet, C g) cum inopina et praematura morte exftingueretur prae-
ftantiilimus Auctor die decimo tertio Decembris menfis, anni miütfimi quingentefimifexagefimi quinti. At-
tamen cum fentiret, fe vim morbi mortiferi vix euafurum effe, mature cum viuus et bene fibi conftans es-
fet, ita proipexit, vt Cafparum WOLPHIVM, Medicum Tigurinum, amicum et; ColIegam, cuius admi-
niculo faepius iam viios fuerat, feligeret pro edendo et abfoluendo Opéré, quod^imperfeaum relinquere
coadus fuit. Huic itaque in Mufeum dedudo, fuppelledilem multam^et variam pro ftirpium conci&anda
Hiftoria hinc inde iparfam, fuo quamque loco non folum oftendit, fed et curae eius pluribus verbis com-
mendauit enixiilime. Idem vero propriis viribus minus fiiùs primum renuit, ceflit tamen môrituri petitioni,
et cunda ad hanc rem pertinentia, certo pretio indicata ex legato conftituto accepit, vniuerfam nempe
herbariam fuppelledilem, fchedas omnes, et libros neceflàrios, atque exftindo GESNERO Chaos iftud ex
pado fufceptum ftatim adorfus e ft, et vtcumque digelfit. Quo perado vt promiflis ftaret aliqua ex parte,
acamicorum defundi fuorumque auxifium confiliaque fibi procuraret, pridie Idmm Atartii anni miUeJimifc-
xagefimifexti Poüicitationem de publicanda Stirpium Hiftoria hacce confcriptam edidit, .et generalem Ope. '
.ris ideam fimul exhibait. Ab hoc tempore et interiedis proximis quindecim annis otiofiis certé non fuit,
nec leuiter rem fnfceptam tradauit vt mercenarius, fed omnem omnino lapidem mouit, vt aliquid perficerec.
Non.enim folum plenum indicem in omnes piduras confecit, quae quoniam non raro, prout ab Audore
elaboratae funt, per varias paginas particulatim dilperfaedëprehenduntur, non paruam popofcerunt diiigen-
tiam; fed et icones in formis ligneis iam ftulptas velfaltem delineatas, quarum maxima pars a GESNEK.Ô
ipfo infcripta non fuit, nominibus propriis donauit et citationibus, quorfum pertinent, et vbi in Yolumini-
bu$ GESNERIANIS deprehendi pofiunt, quod infta fufius in illarum figurarum indicibus patet. Adfciuit
' etiaMlhi in fubfidium viros dodos, herbariae rei peritos, e quibus fententias de vatiis ftirpibus ibi occuren-
tibuïexplorauit. Ex his praefertim lo. BAVHINVS et Ibomas PENNEIVS plurima praeftiterunt. BAV.
HINVS nempe,' a quo GESNERVS infignem plantarum ficcarum copiam habuit, et piduras fecundum eas
fabricauit, quae vero exemplaria ficca WOLPHIVs poftobitum Noftriiufta reftitutione reddidit, C*)
pluribus pidurarum paginis illuftrationes adfcripfit. Thomas PENNEIVS vero, Dodor Medicus Londinen.
ils pauca folum earundem iconum folia praetermifit, quibus non aliquas obferuationes vel animaduerfiones
loca natalia praefertim concementes adleuerit. Abunde ex iis elucefcit, quam fedulus fuerit ipfe hic ante
eximium RAIVM in perquirendis montibus et lods copia herbarum conipicuis per Heluetiam et Galliae fi.
nitima, et quantum temporis infumferit in omandis et promouendis WOLPHU fufcepris conaminibus.
WOLPHIVS denique manusadmouit adhuc propius elabotationiHiftoriae ipfius de ftirpibus, et perfecitin
eius Libro primo capita omnino oüoginta valde prolixa. Ordinem fecutus eft alphabeticum, qui GESNe*
RO ipfi aptiffimus inftituto fuo ob rationes adiegatas habitus eft, et fingularia capita ad normam fupra indi-
catam pertradauit, quoties argumentum earn patiebatur. Vt inteffigeret, num amicis placeret labor, aii-
* quai
m. De hit omnibus prolixiora in C»fi. WOLPHU Pol*
licit, p. , b. 46. a. et b. et 47. a. legi puffunt.
Cf) Vide C.Jpl WOLPHU Poilicitat, p, 43, b.
Cf) Idee forte GESNERVS ipfe dicere potuit, fc for-
math operi dare inciperè-
(0 Vide litterat inédit» Cafp., WOLPHU ad leath. CAs
MEHARI VM. d. d. aj, Aug. tflf, datas.