F- le. b.
ava.aùf>iq, inquit, r*iv yüv, ùçfM Kara, miyorro t« (purd, hoc eft,. ablaqueatio eft detrahere plantis terrain, ne'
iuffocentur, lib. i . ocap. 12. Germani dicunt; denraeben oder bäumen .entvverffen, vmbgraben, oder
vmb die Wurzel graben und raumen , die vnnoethigen und üb.erflüfligen vvurzelyn abichneyden, damit fy,
niit allen M t der raechten hauptvvurzen entziechend. Gallis ablaqueatio dicitur dechauflement des arbres,
quafii! difcalceatio arborum. Itali excodicare dicunt, hoc eft, circa Vitis radicem dolabra terrain aperire,
et purgatis omnibus velut lacus efficere, vt fblis teporibus et imbribus prouocentur. -Eft autem, teile Pli-
n/o lib. 17. cap. 26. commune remedium rimnium arborum : ablaqueantur vero pene omnes arbores, radi-
cesquepoftconfitionem, dum fcilicet adhuc nouellae fiint. Caufa huius eft, vt altius defcendant, atque
amplius incrementum recipiaftt. Ptaecipiie vero iis hoc facimus, quibus radix prima parte terrae natare fo-
let, vt Oleae et Viti: Aetàtem vero grandiorem adeptae, amiuas radices, et in vniuerfiim per fumma ce-
ipitum adhaerentes refecari par eft, vt inferiores plures ac robuftiores efficiantuç. Aridae praeterea abraden-
dae fiint. Annexae enim caeteris officiunt, et vermes in arboribus créant. Multum- diijioliare radices dam-
noiümeft: non enim tarn perpurgandae iimt, quam partes fiiperiores: nam alimentum atque incrementum
praebent, Stephanus, in Seminario. Columella foffuram iiue foilionem illam, qüae circum arborem in orbem
fieri iolet, orbem ablaqueationis vocat: Die grub die man macht, w en man den bäumen entwirfft. Di£ta
autem eft ablaqueatio, alacubus fiue lacufculis, quae fiunt dum ipfas radices amputamus, Stephanus.
DE ABRONG.
Cap. X.
ABRONG nomen Arabicum, legitür apud Serapionem de fimplicibus inter médicamenta calida et fic*
Ca fecundi ordinis. Eft, inquit, granum paruum punftatum nigredine et albedine, rotundum ficut granum
ines, hoc eft robile Vel faieolus, vt habet Pandeüarius, nullius odoris: affertur de feni: in fàpore; ipfius
eft amaritudo, calidum et iiccum in fecundo gradu, ibluit ventrem et expellit lumbricos etafcarides, et foL
Vit fuperfluitates phlegmaticas ab inteftinis. Ha&enus Serapio. Ifto femine caremus in his partibus, Pan-
deüarius. Vtrum Örobo cognatum efle poffit, quoniam etiam amarum eft: ah vero Lupino lylueftri po**
tius, dubitat GESNERVS.
DE ABROTONO.
Cap.‘xi.
Abrotonum mas, f f . Abrotonum foemina Fuchfii
f . Abrotonum album foemina.
V. VI.
His fpatiis
® Abrotonum foemina a Abrotonum foemina ßne
Kentmanno, floribus.
f Abrotonum foemina,
Crifpula Gefneri,
! ® .v u .f . VIII. 1
icônes inferi
Abrotonum candidum
montanum.
IX.
dèbuerunt.
ABROTONVM.quia vulgaris notitiaeeft, ettotoquafi terrarumorbe cognitum, ob quotidianum ad
atos pene morbos expetitum Vfum, varia et diuerfa, in variis et diuerfis linguis fortitum quoque eil no«
mina.
mina. Arabica primo nomina multa veterum libris exprefla reperio. Abrotonum fimpliciter Auerrhoes de
ftirpium facultatibus, Alchifon vocat, quanquamidem nomen interpres Bethonicam, fed male transtulerit.
Avu&Pandeftarium haec fere Abrotoni nomina reperiuntur; quorum tarnen aliqua, ab aliis aliter quoque.
expheantur. Alfegilifil, vel Atfelengefis, et Alfelengefif. Alfuila idem eil, quodapud Auicennam ¥>e-
rengefef fecundum Ebenbitar. Berengefef autem eodem interprète Abrotanum eft. Scribitur autem alias,
et Berengiafef et Berengefif. Buzaria, Cebalargicunij Cecullum, Ceculibium, Carfum apud Galequm 6.
e fimplicibus, referente ita Pandeäario, Cnufar, Ghaiilin\\ Auicennae. Gebarnflos, Glilaconum, Gli-
tiacenon, quafi yXvxbç àyxm ex Diofcoride Pandeftarius. Hefum, Hanudab, Halfia, Kililek, Keifmi,
Iveiiim, Keifiim, Kefimi, Kakilen, Kayfiim, Kimaloc, Kimaloch, Kafum, Kraiium. Nanafar , Nare-
iul, Nafiir. Pionax, Ralefac, Rapifarchia, Rutinar, Sagarion, Saguafora, Salguafora, Sagnafora, Sehe-
bingi, Sekebinegi apiid Almanjorem traöl. 3. Sanfaron, Sarion, Safara, Saclinabiam, Saclinop.us, Sgufe-
ra, Seifegurab. Guilandinus contra Matthiolum feribens, Scheam, inquit, aut Abrotonum efle aut Abfin-
thium. Abrotonum fylueftre Arabes particulatim Sichen Armenieum vel Sicce vocant, alias Felengefif, ec
Alfelengefif, licet al. articulus tantum apud. eosdem fit : praeterea Aluife, Alerage. Sed Alichife Abrotonum
foeminam figniftcat. Berongifis et Suafera £quod eft fecundum Ebenbitar mufeus diaboli} Abrotoni
ipecies funt, Bellunenfis. Graecis quia tenerum eft et aipedu delicatum dß^orovor dicitur , et c&ßwom, <*4‘vm
&io> fimpliciter, n^axAetov, ypÀ07ioioy ^ ÖnÄvtpSo^iov > a\pivèté&iot> 7rf30x.ctf/,7iuÄov> vii/ga tpolvixoçj Kuvctyftirnv j Romani
d\J,ivfaov 7rovnxov', aliqui faxuQct/uw, et y^vKvv äyiiuva vocant, vt refert innothis Diofcörides. Itali vulgo
vocant Abrotono et Aurodano, permutantes B. in V. et T. in D. quod iaepius fieri apud iiaios refert Jj/ujjoau~
la, Iisdem etiam Veronica dicitur, praecipue in foro Iulio, vt teftes fiint in epiftolis Æattbiolus et Hugo
Solerius, cum tamgn apud nos Véronica longe alia fit planta. Rhaetis Brodano. Engadinis, Ambroedan.
Praegallienfibus, Aphroeden, Abrotoni analogiam retinentes. Gërmanimultis nominibus celebrant, Stab-
vvurtz, Schoflvvurtz, Gertvvurtz, Garthageri, quod furculos et fagittas extrahendi vi polleat, Garthein,
Kutelkrut, Afixutich, Gerow, Kniittelv vurtz, Ebrich nomine Abrotani corrupto. Galli vocant Auron,
Auronne, Auropne, Braffauolus, et Àuronum, Abronum, detra&is duabüs tantum litteris. Delphinatibus,
de la Gabioufe: alibi Belambroys, Hugo Solerius. .Hifpani Abrotono, Hierua Lombriguera. Boemi Bro-.
tan,* Belgae Auroonne. Angli Sotheron wood. ' PoloniBoze drzeyvko. Verum haec nomina fere communia
funt et generalia., quanquam praecipue de Abrotono mare nonnulli intelligant, vtpote quod generis
quodammodo obtinuerit nomen. Peculiariter vero, mas vocatur Graecis dß^Tovov % Latiuis Abrota.
num mas, Plinius, vt refert Leonicerus, campeftre Origanum vocat. Germanis, Stabwurtz menle, Gart-
heil, grofle Stabwurtz, Ganfterkrut. Gallis, Auronne masle, Hiipanis Lombriguera macho, Germanis inferiori-
buSjAueroone mencken, et kleine Aueroone ^mas enimBraban is, minus cognominatur, quemadmodum Abrotonum
foeminapriuatimmaius vocatur} Foemina contra Graecis dicitur a ß^öTovov ô«au. Latinis Abrotonum foemi-
na^ Abrotonum montanum Plinio, Abrotonum fylueftre quibusdamet Camphorata,quodCamphoram quodam,
modo odore referat, eft enim cum grauitate quadam odorata herba. Veftiarium quoque cuftodem nonnulli nommant,
quod, a tineis veftes vindicet. Ioachimus Kreich in hortis, Italis Cypreflb et Santolina. Germanis
Cypreflen, Stabwurtz w ible, wyfs Stabwurtz, wyfs Garthagen, wild Stabwurtz, wilder Zyprefè,
Garthagen, kleine Stabwurtz, et Freuwle Krut, Curiae Rheatorum., Gallis Cypres de Jardin,la grand Auronne,
Hiipanis Hierua Lombriguera hembre. Brabandis groote Auroone et Auroone wiifken. Boemis Cypreflen,
Cypreflkrut, non arbor, Polonis Cyprys. Officinis, vt notât Hugo Solerius, Criipula dicitur >
quanquam nos ex GESNERI fententia peculiarem Criipulam hie pofiierimus. Tertium Abrotoni genus ad °
foeminam proxime foliis et colore accedens, Graecis a-ßgörovov a-ixtÂiedrtiç dicitur. Latinis Abrotonum Sicu-
lum, Germanis wolriechende Stabwurtz, Gallis Aurone odoriférante.
Genera et fpecies, earuniemque deferiptio. p
Abrotonum in duplici differentia veteribus femper vfurpatum effe, paflim apud Authores legere eft
quorum alterum marem appellarunt, foeminam item alteram, vel vt Plinius a natali loco, quo vt plurimum
prouenire folent, diuifignem faciens, aliud dixit efle campeftre, aliud vero montanum: atque hoc rurfiis foeminam,
illud marem appellauit. Vtrumque tefte Tbeopbrafto ex fiiffruticum genere eft, furculofa, vrbana
;et coronaria herba femper virens et acrem odorem reddens.
i. Marem Diofcorides breuiflime his verbis deferibit, alterum Abrotonum mas vocatur, farmentofiim,
gracili femine, velut Abfinthiura. Plinius his addit, radice confiât vna, alte defeendente, caeteris in fumma
terrae leuiter inhaerens. Theophrafius femine ait abundare, nec fine odore efle, atque altas radices eas-
que reélas agere, cum fit velut vniftirps; crafla eadem eft, etlignofa valde magnitudinis ficcitatisque caufa»
xeliquis vëro de ea exeuntibus fpargitur. Huic deferiptiopi, quae breuis admodum eft, ex Cor do prolixior
etplanidr fubiiciatur, qui in hanc fententiam lib. 1. de plantis. Cap. 64. earn deferibit. Abrotonum nigrum
feu mafculumfrutex eft, (viri nonnunquam proceritatem attingens, Tragus') odoratus, virgas ab vnaradi-
cis trunco profert numerofas, et graciles furculos, capjllatis, anguftis, incifis et in latkudinem diffufis foliis
plenos. ^folia habet minuta, oblonga et viridia', loach. Kreich in hortis.} Flores- et femina circa furculos
m 2 nume