XXIV y 1TA CONRAD I GESNERI.
du&us, ineditum reliquit, donee demum a Cafp. WOLPHIO, pro fpecimine Hifto-
riae plantarum adfeftae in lueem editus fuerit. (a) Hoc itaque et aliorum negotiorum
■ multitudo in cauflà fuit, quo minus iucundioribus ea ferie incumberet, quam copia
difponendorum pofccret. (b)
Cun&i ifti acerrimique labores.inhunc vsque diemmaximoiudicio et inexhauftaln-
'duftria exaââ, ac plerumque inflgniadplaufuillorum, qui bonas litteras amarent, ex-
, cepti, non potuerunt non, quin et animum valde onerare, et corpus notabiliter ener-
vare debuerint. Senfit itaque et tunc moleftias, vitae fèndentariae pedifequas, ac fibi
iam circa renes grauior vifus eft; ita,vt calculi generationem metueret, contra quam
xemedio aliquo, quod magnae ad earn rem experientiae poffidebat, fcfe muniuit. (c)
In peregrinationibus etiam quoddam folatium quaefiuit. Antequam vero Ce ad iter
aliquod accingeret, ineunte anno millejitno quingentejimo quinquagefimo nono Nauigatio-
nem Hannonis in latinum verfam publicauit, (d) teftimonia et iudicia de Auâore prae-
poiùit, et librum ipfum veram deferibere hiftoriam, dignumque effe antiquitatis mo-
numentum fenfit. (e) His confettis, accidittunc bona fortuna, vt lmperator Roma-
norum FERDINANDVS ordines Imperii Auguftam Vindelicorum conuocaret, et Ipfe
conuentui intéreflet ; Medici Imperatoris (ƒ) I VL. ALEXANDRIN VS et AMORFOR-
TIVS vt fùfpicor, tune videntes opportunam occafionem communi amico inferuien-
di, coram Auguftiffimo Imperatore de fummaNoftrieruditioneprolixa verba fecerunt,
Caefaremque cupidum reddiderunt, videndi Virum tantae celebritatis, ac tam folidae
doârinae. Cumideoin mandatis acciperent, vt GESNERVM accerferent, hic au-
, dito mandato, eo lubentius paruit, quia iter aliquod iam fibi propofiierat, liberior paul-
lo erat, nec amplius adftritta aut.condida typographis, vtfere antehac, fua opera
exiftebat. Auguftam ita peruenit, admiflusque ad Summi Imperantis confpcctum, (g)
clementiffime exceptus eft ; Sapientiffimus enim Caefar, Dedicationem ante annum
oblatam in memoriam reuocans , Librum ipfum de Pifcibus collatamque ope-
ram laudauit, illumque fibi bene placere fignificauit non folum, fèd etiam, dum eam
Philofophiae partem, quae naturae mirabilis traciat, impenfe amabat, de operisar-
gumento.ac variis aliis rebus naturalibus, vitra horae fpatium,gratiofè cumNoftro col-
focutus eft, eumque denique cum multa benignitatis teftificatione dimifit. (b) Singula-
ri itaque hoc, et rariffimo vtique honore auétus Auguftam exceffit, ac Argentoratum
vrbem, quae eum toties iam fouerat, de nouo in tranfitu quad vifitauit, ibique vt
gratus hofpes a Diiymo OBRECHTO, Medico, quibusuis hofpitalitatis fignis exceptus
eft. (i) Forfitan hoc anno, aut eundo aut rediendo Vlmam vrbem falutauit, et
cum viris do dis, ibi degentibus, amicitiam iunxit. (k) Quidquid autem fit, peregrinationibus
Q0 Connexus Epiftolarum Libris ETI. fub titulo:
Conr. GESNERJ de Aconito primo Affeueratio.,
etc. per Caff. iVolphium♦ Tiguri 1577. 4'°-
tfb') Scribit enim ad lo. Hofpinianum Bafileenfem
Organi Ariftot. Profefforem. ad d. 5. Martii 1558.
Epift. Lib. III. p. 102. a. ,, Adeo negotiorum
„ multitudine plerumque obruor, vt vix ego-
, „m e t mei meminerim. etc.
CO Vide litteras easdem ad Eundem Hofpinianum
Epift. Lib. III. p. 102. b.
£4} Sub titulo : Hannonis Carthaginienfium Ducis
Nauigatio, qua maximam Libycae orae partem
vltra Herculis columnas luftrauit, e Graeco in
Latinum conuerfa, adie&is fcholiis. it. Leonis
Africani Defcriptionis Africae libri IX. coniun-
6tim Tiguri apud Andr. Gefiierum F. 1559: 8’0,
‘CM Confer, quae habet de eare Thefaurus Biblio-
thecalis. Norimberg. 1738.4t0, excufiis* Part.
L p, 357- ‘ ‘
Quod vero hos libellos ante iter inftitutum expedi-
verit patet ex litteris ad Io. Kentmannum ad d. 27.
Febr. 1559. datis: Epift. Lib. IV. n. 10. vbi dicit:
„ Mitto Tibi etiam lo. Leonis Africani, Africae
„ deferiptionem, cum Hannonis libello, a me con-
„ verfo.
£ f) Num CRATO iam in eorum numero fuerit,
non muenio, ad minimum videtur, eum tunc
Auguilae Vindel. non fimul fuiffe, quia GES-
NÖIVS in litteris ad ilium quaedam Auguftae
comperta recenfet, Cratoni propter editionem
Montani fcitu neceffaria, quae ipfe forfitan re-
feifeerepotuiflet; iribifuifiet. Vide Epift. Lib.
I. p. 8. a. Sed potius Crato tunc adhuc Vra-
tislauiae haefit, feripfit enim ex eo loco Epifto-
lam ad Noftrum hoc anno, Cordo poftea prae-
fixam, et GESNERVS in litteris ad d. 8. Ian*
• 1564. datis in haec verba erumpit de re quafi no-
vitera&a: „ Quod in aula verfaris, idtibifelix
„ et profperum vt eueniat, opto. Plura pro
,, confirmatione taceo.
CoJ MORER1 loc. pluries citat. focium itineris ad-
ducit Andream GESNERVM, patruum, cui 82.
annos tunc iam tribuit: cum tamen Nofter ipfum
anno demum 1564. fenem ottogenarium vocet
Epift. Lib. 1. p. 21. b.
Porro idem MORERI inter Medicos Caefareos A-
dolphum Occonem recenfet, quod num ita fiierit,
mini non conftat. Fuit equidem alius Adolphus
Sigismundi Auftriae Ducis Medicus, auus eius, de
hoc vero, amico Gefiieri, nihil inuenio.
Cbf Rem ipfe GESNERVS ita enarrat in declaratio-
ne vltimae voluntatis circa Diploma Caefareum,
de quo infra occurret.
(A Scribit enim ad Eundem. ad d. 18. Martii. i$<5o.
Epift. Lib. III. p. H5* a. „ Quaecumque pe-
„ tieris mittam certe libenteret liberaliter: pro-
„ pter eximiae fV A L in me hofpitalitatis me-
„ moriam etc. Confer ea quae infra nota ( / )
„ occurrent.
(k) GESNERVM Vlmae fuiffe perfuadere poffunt
verba, quae inter Adnotationes ad Kal. Cord,
p. 192. a. pofuit, nempe : „ An lignum etiam,
quod Vlmae accepiy Tari genus eft?
VITA CONRADI GESNERI. XXV
tS&nibushifccbonamVerisatqueAeftatispartem confumfit, vltraquas, vtvaletudini
ftridius confuleret in Thermis Badenfibus quoque fuit. (/) Ita vbicumque leuatus et
honoratus, fimul tamen jqnctis his itineribus non parum dodtior fadtus eft in re herbaria
plantarumque cognition«. Rediens ergo, ne finiretur annus,quo domi non ali-
quid boni adhuc confeciffet, Xenocratis libellum, de alimento ex aquatilibus, graecum
ti'anstulit, eique feholia vna cum Iani Dubrauii de pifcibus et pifeium naturis libro
fubiunxit. (m) Priuato etiam ftudio toto hoc anno in condenda ftirpium fuarum hifto-
ria laborauit, ab ea tamen interdum digredi et libuit etlicuit, quia de ea publicanda
nondum certam fidem dederat. Hoc vero potiffimum egit, vt Valer. CORDI, Si-
mefufii, iuuenis in arte botanica et cognjfione rerum naturalium verfatiffimi Libros,
quos praematura morte abreptus imperfedos reliquerat, ad editionem praepararet;
quiacurae fuae optimo fane confilio commiffi erant. Iam in illis concinnandis tantum
promouerat, vt omnia huius anni aeftate parata futura crediderit. in) Cum autem
itinera, quaerecenfuimus, moraminiicerent: amici paffim varia, ad eam rem per-
tinentia fero adhuc transmitterent: typographus denique pro abfoluendo opere pro-
mifla non feruaret (o') ; editio dilata eft vsque ad illam periodum, quam infra nomi-
nabimus.
Ne itaque,cum haec retardarentur, propria etiam paterentur ftudiain re herbaria,
fed potius quotidie perfediora euaderent: non folum fubfidiis comparandis diligenter
incubuit, fed et fumtus fubinde pro facultate fua magnos in eum fcopum fecit. Stru-
xit- enim fibi anno mittefimo quingentefimo fexagefimo hortum nouum, eumque priori am-
pliorem, exemplo Didymi OBKECHTl, Argentinenfisimpulfus, in quern raras ftir-
pes transtulit quam plurimas, quarum non exiguam partem per amicos, ex Gallia,
Italia, Britannia, Germania, roloniaque nadus eft. (p) Eundem adhuc cultiorem
reddidiflet, nifi coelum minus propitium, vxoris continuo durans aduerfa valetudo,
occupqtiones variae et alia quaedam impediuifient. Commodus- hortus fuit fa-
ciendis pluribus vtilibus obferuationibus, herbarum culturam , habitum ,, mutatio-
nesque concernentibus, quas fedulo plerumque collegit, variisque vel libris, prout
occafio daret, adfperfit.vel faltem fibinotauitinvfus futures: ita idem duobus finibus fuf-
fecit, ex vna parte vt Nofter in cognitione naturae, in qua vnice fere delicias fuas quae-
fruit, magis magisque ad altiora eniti, ex altera, vt ampla inde depromere potuerit
audaria pro exomando et complendo generali de plantis inftituto. Deinde vt confuleret
defideriis eorum, qui Operum de Animalibus nimiam prolixitatem molemque ac-
cufabant, vel fumtibus non fufficiebant, idem quod antea iam de quadrupedibus et aui-
bus praeftiterat, de pifcibus nunc inftruxit; itaque icones omnes quadrupedum nempe
et auium fecunda, pifeium vero prima vice de nouo edidit, vt commode nunc vno
yolumine comprehendi poflent. (q'y Vbique hie breuior eft, quam antea in praeceden-
tibus, faltem plerumque nomenclaturas variarum linguarum adpofuit; varia autem
notatu digna et noua in prioribus non occurrentia interferuit, atque potiffimuril in id
refpexit, vt ordines et clafles aliquas, quantum fieri potuit, feruaret vel inftrueret. Aquatilibus
demum Hippolyti Saluiani Romani, ex libro'Romae interim edito, fententias et
nomina intulit. (r) Hunc in modum Animalium libros non folum perfeciiores, vtilio-
res et adcuratiores efficere voluit, fed etiam, vt ornatu externo fefe commendarent,
icones coloribus naturalibus infigniuit, et Typographo auditor fuit, vt pidores con-
duceret, qui tamen interdum negligenter vel minus exade fecundum conieduras colores
induxerunt (s),
G • Inter
CO Ita feribitad lo. Kentmannum ad d. 25. Aug. 155p.
Epift. Lib. 1^ . .n. n . ,, Bonam proximi veris
„ aeftatisque partem peregrinationibus confurn-
„ fi: una Augujtam altera Argentinam liifce-
„ pta j et nuper in thermis etiam nojlris immora-
5, tus film. etc.
(m) Vide Epift. de libr. a fe edit. p. 27. b. n. 61.
vt et Cel. Bruckmanni Biblioth. Animal, p. 74.
00 yde de his omnibus litteras ad Io. Kentmannum
ad d. 27. Febr. 1559. feriptas. Epift. Lib. IV.
• n. 10.
CO Vide litteras ad Io. Cratonem Epift. Lib. I. p. 7.
a. et b. v
(.f) Vide litteras ad Obrechtum d. d. 18. Martii 1560.
Epift. «Lib. III. p. 115. a.
CO Vide litteras ad Io. Kentmannum ad d. 28* Aug.
U m feriptas. Epift. Lib.IV. n. 13. item litteras
ad 10. Cratonem Epift. Lib. I. p.7. b. <rvt et prae-
fationes cuique Nomenclatoris parti praemiffas.
(r~) Vide IpeciatimPraefationem adNomenclatorem
- pifeium (etc.
CO Merentur verba, quae de hoc negotio paffim in
litteris fiint, integra adduci. Ita feribit ad lo.
Caium ad d. 29. Aug. 1561. Epift. Lib. Ill, p. 135.
a. „Typographusnofter iam diupiftorem habet,
„ qui libris noftris de Animalibus omnibus pi-
„ auras addit : atque ita piélos vendit : fedpa-
„ rum accurate. Simul autem duodenos aut
„ plures piélor depingere folet. Quod fivni-
,, cum exemplar, idque diligentius depingen-
dum ei foret, nimium forte pretium pofee-
„ ret. - - Plurimorum quidem pitturae et colo-
„ res ueri nobis defiderantur : ita vt eorum ico-
„ nes vel fine coloribus relinquendae fint, vel ex
„ conieélura, auttemere etiam pingendae.
Porro feribit ad Io. Cratonem d. d. 6. Febr. 1564.
Epift. Lib. I. p. 20, a. „ Hodie primum exemplar
„ vnum
1560,1