icônes CAMERARIANI Herbarii omnes rorfiis compledtitur, exceptis folum fex omiflis: (b) § Rhabarbarl
etiam forma imitatione paullo rudiore fuppleta eft, quia forte prior laefà fuit. Ordo de feliquo Herbarium
Germanicum fere fequitur paucis modo locis variatus ; deficiunt vero plerumque fignorum. dilucidationes.
Poftquam haec ligna vfiis quos diximus praeftiterant, elapfis quindecim annis de nouo in fcenam produ&a
funt, et quidem in Heluetia. Quomodo id euenerit, nefcitur: nam VERZASCHA, qui nempe iis vfiis eft,
nihil vlterius de hac re fcriptum reliquit, nifi quod memoret, fe fuafii plurium virorum celebrium ex Ordini-
bus Helueticis hoc Opus quâfi fuum fufcepiffe, et magnis fumtibus laboribusque coagmentaffe. (0 GES«
NERI interim per tranfennam mentionem folum facit, quod magnam herbarum Heluetiae indigenarum co-
piam in fcriptis fuis inditauerit, et prout loquitur, digitis quafi monftrauerit. Opus ipfum Bafileae anno 1678.
lucem vidit, paginis 792. exfcriptum. Figuras proponit 1033. inter quas deprehenduntur equidem iftae a
BECHERO omiffae praeter vnicam; (JO nihilo tamen fecius 39 icônes Herbarii CAMERARIANI défunt,
in quorum locum fuccefferunt aliae 35. quarum quaedam ex Cafp. BAVHlNO, quaedam ex TABERNE-
MONTANO, aliae forfltan aliunde mutuatae funt. Anno denique 1696. fexta demum vice eaedem for-
mae intrarunt Opus, Bafileaeitidem impreffum, Theatrum nempe Botanicum Jheodori ZWINGERI, quod
pfcginas 995. explet, et figuras 1203. fiftit. Huic omnes figurae, quas VERZASCHA praeteriuit, de nouo
inferti^ inueniuntur, exceptis duabus, CO quaeprius iam forfitan perierunt; adeo vt nullum ab Herbarii
publicatione prodierit Opus, quod tot continuiffet eius icônes: praetermiffa faltem eft vnica Saxifraga tertia
Epitomes. Superadditae autem funt 133.aliae circiter icônes, partim ex iisdem Au&oribus, e quibus VER-
ZASCHA haufit, partim aliunde depromtae. Ordres et defcriptiones plerumque, frequentiflime quoque nomma
mutata funt. Tandem cum Fridericus ZWINGERVS, Tbeodori filius nouam Theatri editionem Bafileae
curaret anno 1744. ipfae hae formae feptima vice produ&ae fimt in medium. Noua haec ëditio pa-
ginis laid, icônes 1226. continec, inter quas omnes funt, in priore editione odcurrentes, ex iis vero, quas
prius ZWINGERVS Pater in fupplementum addiderat, quaedam mutatae funt, defcriptiones quoque et
nomma interdirai emendata vel aliter enunciata funt. Nihil autem vllibi factum eft in toto Opere, quod
GESNERI conterranei memoriam refufcitare potuiffet, etfi recentioribus praefertim iftis temporibus iam fa-
tis innotuiffer, quantum huic Viro circa figuras iftas tribuendum effet. Num autem poft haec et poft tot*
Vfus, quos praeftiterunt formae ligneae, aliquidadhuc de iisfuperfit, an vero inter i&us machinarum ty-
pographicarum ita defoedatae fint, vt feruire amplius nequeant, erui hue vsque non potuit. Mirum non
effet fi confumtae effent, cum tories prelorum vim fuftinuerint, quod forcaffis ne potuiffent quidem, nifi
Peteriini artificium tantam ipfis conciliaffet durationem.
Relinquimusigiturhaec, et progredimur ad reliquam GESNERI fupelle&ilem botanicam. Non eft,
quod poft tot annorum interuallum inquiramus, quae et quanta et qualis fueFit, fed indicemus faltem, quae
tot viciffitudines totque infortunia fuperuiuere potuerint. Adfunt nempe, vt fupra notauimus, codices quin-
que omnino, qui meris pi&ùris conflati funt ; accefferunt porroFVCHSII icônes minores, in quibus GESNERI
incomparabilis induftria fefe manifeftauit: praefto fiint icônes ligno excifae minoris moduli*, et aliae in fimili-
bus lignis penna artificiofe et fubtiliter delir^atae. Inter libros notis inftrudtos, quos antea quoque indicaui-
mus, TRAGI codex latinus ideo praecipuum adquirit pretium, quia Hyofcyami albi charaderem coloribus
viuis adpidum conferuat. De fingulis fuccindam rationem reddamus, prolixiorem enim et Hiftoria fatorum
Illuftris TREWII et Opera ipfa fuppeditabunt. Maxime infignem thefaurorum horum chartaceorura partem
conftituunt Volumina ilia duo maioris formae , quae prout paginarum feriebus’, iunguntur, ita coniundim
confiderabimus. Primum folia 210. compleditur, alterum vero vsque ad numerum foliorum 490. cônrinua-
tur. Folia primum folitaria fuiffe, quibus tamen paginas partim GESNERVS partim WOLPHIVS adferi-
pfit, plürima perfuadent. Hanc igitur formam quam nunc habent, aut loach. CAMERARIVS Fil. aut ad
minimum VOLCKAMMERVS ipfis dedit, vtrique enim Volumini infignia familiae VOLCKAMMERIA-
NAE jn fronte praefixa fimt. Cum folia non omnia aequalis effent magnitudinis, marginibus chartaceis ad-
glutinatjs fubuentum eft. (m) Intulit etiam WOLPHIVS icônes vitra proprias quasdam, feptem vel 0Ü0,
mortuo iam GESNERO a KENTMANNO transmiffas. CAMERARIVS adglutinauit figuras aliquas ex
fois et eas quas IVNGERMANNVS et alii quidam miferunt. Reliquae omnes GESNERVM colledorem
habuiffe videntur. Frequentiffime vtraque foliorum pagina piduris repleta eft, et icônes non folum absque
vllo ordine fefe excipiunt, fed etiam vbi vna icon Audori non penitus placuit, melior plerumque fubftituta
eft, vel vbi absque flore vel Frudu vel radice et fimilibus pida fuit, defedus alio in ioco fupple.tus eft »
hinc etiamfi vna planta pluries occurrat, vel partes fpatio feiundae fint, fingula tanien ex collatione omnium
(h) Abfinthium marinüm, Colutea fcorpioides, Hormi-
num fylueftre, Melifla Molucca, Rutafylueftris,Ti-
thymallus dendroides.
(i) Vide Dedicationem ad Ordines Hclueticos diredam,
et Priuilegium Caefareum adnexum.
(k) Meliffam nempe Moluccam, Rhei etiam icon, a BECHERO
introdufta hie quoque cernitur, Cytifi denique
adumbratio differt in quibusdam lineis ab ea,
quam CAMERAR4VS dederat.
(/) Videlicet Meliffa Molucca ct Calamo odorato.
(m) loach. CAMERARIO praecipue formam tribuerem,
quia IVNGERMANNVS in litteris vfus eft verbis,
non obfeure id innuentibus. GESNERO autem earn
recentiorem elfe, omnino certumeft; adnotationes
enim ab cod^m , aeque ac a WOLPHIO et Tho*na
PENNEIO adiunftaefub eoftatu, qui nunc eft, omnino
non adferibi potuiffent, margines etiam colerem
xnulto recentiorem ipfis piduris prodimt , et
paflira du&us littcrarum WGLPHIl et PENNEIIob-
tegunt.
nium côniqngi et. integra-reftituEpoffunt. Vt reperiri pôflînt eo melius, aliquo modo fuccurrit index, a
.GESNERO anno 1564. Odobrimenfe confcriptus, quern WOLPHIVS poftea, vt diximus, meliiis éxtri-
cauit, renouauit, et KENTMANNIANAS. nouas partim, partim fiias quas pingi vel fculpi curauit, numéro
circiter viginti decenter inferuic. Iconibus ipfis promifeue multae adnotationes adferiptae funt.,
quae aut breues rerum defcriptiones, nomina, folum natale, aut qualitates et alia notabilia concernunt. Opti*
mis plerumque annum vel diem addidit, quo integram ftirpem flores aut femina obfèruauit, autquisnam ex
amicis mifit Vel cömmunicauit aliqua, qua in re GESNERVSexadilfiinus fuit. Interdum litterae.amico-
rüm vel integrae vel particulätim adglutinatae fimt,* ex quibus omnibus Tatis elucefcit, hos thefauros non ik
oculorum modo oblédamentum, fed in infigniores vfus congeftos effe. Figurarum numerus, quantum generalis
nunc patitur computus, 1600. non penitus explet, fimul computatis ftudibus, corticibus, radies
bus, aliisque ad rem medicamentariam fpedantibus, quorum plantae integrae non adiunt, vel iis fkltem tem>
poribus nondum innotuerant. Horum quanticasad 130. adfcendit» Cundae etiàm- icônes non flint Temper
eiüsdem bonitaris, illae praefertim quae aliunde miffae fuerunt, vel artifices minus gnaros au&ores habue-
runt. Horum 500. fere funt. Ex communicaris ab aliis 20. circiter minimi fünt pretii, et ita comparatae?,
vt GESNERVS iam eas fi&as declarauerit-. Inferti funt 28. ectypi formarum ligno excifarum, qui ab aliis
mutuati exfiftunt. Non leuem etiam confiderarionem merentur duae imagines, vna foliorum Cacaliae, altera
rami Mali Citreae, pigmento typothetarum recentibus foliis illico expreffae, et a MEVRERO Norim-
bergenfi ad GESNERVM miffae. Innotuit itaque 'eo iam aeuo ars, quam noftris temporibus ceieberrimi Vi-,
ri BRVCKMANNVS et KNIPHOFIVS felici fatis fucceffu fufeitarunt et exfecuti funt. (n) Primarium au-
tem et inaeftimabile pretium horum Voluminum conftituunt figurae vitra mille fere, GESNERI ftudio con-
fedae, quad partim plantas intégras, partim ramum aliquem naturali magnitudinej vel naturali parum minore
repraefentant. Figurationes prius libero pennae dudu lineatae funt, et linearum tam aequalis eft leuitasj
aptum decus, concinna ordinatio, atque manus tam audax firmitas, vt artificium dici mereatur inimitabiiei
Colores lineis fuperindudi funt tanta fimplicitate, et vmbraevbique commodo adeo loco impreffae, vt ad*
curatius et elegantius nihil ferme deprehendi pofflt. WOLPHIVS hinc vix adulatus eft, cum artem, inge-
nium et induftriam, in has figuras adplicatam, ZbVXIS et APELLIS artificio adfimilauerit. (0) Si demum
confideratur, quanta dexteritate, fubtilitate et adcuratione minimi fubinde flofeuli, et organa eorum, fugi-
entia interdum nudam hebetioris praefertim oculi aciem, exprelfi fint a Viro, inter incunabula Botanicae ar*
tisnato,etdeftituto non lenrium folum [fubfidio, fed et tot aliis adminiculis, quibus hodie abundamus, praect*
puetotinuentorum notitia carente,quae indefeffa pofteriorum faeculorura follertia reclufit, fidem ferme fupe*
rant, quaeinnuo. Haec fi ponderantur, et fie venuftati graue vetuftatis momentum additur, quisque facile
adftipulabitur, his iconibus praeftantius et dignius non dari prifei aeui monumentum. Mirati etiam funt
rarampulchritudinem, quotquot viderunt gnari harum rerum artifices, et lubens ego profiteor, arrispi&o-
riae modicum quantum peritus, quodinhunc vsque diem fatiari non poflimex confideratione tot elegantiarum.
Tertium Volumen » quod fupereft, comprehends Colledlionem figurarum , a to. KENTMANNO
faflam, et GESNERO communicatam. Depi&um eft ab. artifice,.earn, ob rem condu&o, fecundum archety-
pos anno 1561. vt in fronte fcriptum legitur. Confiât foliis mediocris magnirudinis 146. fiue paginis 292.
vel quod idem eft plagulis 73. leones quae KENTMANNO debentur, omnes fere manu minus exercitata,
et negligentius exaratae funt, de qua re G.'SNERVS etiam in ipfo Codice conqueftus eft, et pi<ftori$
incuriam accufat. Fortaflis autem archetypi non fuerunt meliorGs ? Vt itafentiam, inducor frufto quodâm
Herbarii pifti, quodllluftr. TREWlVS nouiflime exBibhotheca VOLCKAMMERIANA nadlus eft. Confiât
hoc plagulis 39. cum dimidia, regali chartae forma, vt vocatur : in quibus plantae centum et aliquot fe-
Xaginta adumbrantur, ita tamen vt vna interdum pluribus modis proponatur, et hinc facile ducentae nùmera-
ri poflint figurae. Quaedam ex'his cum Cödice OELINGERl, cuius infra mentlo flee, conueniunt, pluri-
jnae vero figurationes, fifolamdemas magnitudinem, quae his paullo maior eft, ita exaéle linearum du«
Äibus et colorum ordinatione conueniunt cum codice GESNERI KENTMANNIANO, vt communern
originem fatis liiperque probent, et quihbet dicere cogatur, alterutrum ab altero mutuatum effe. QuibuS-
dam huius fragment! iconibus nomma iubicripta lünt, quorum litteras duétibus Hier on. HEROLDI ex col*
[atione inftituta quam maxime fimiies deprehendi, quin imo in vno nomine dutftus ipfius KENTMANNI
diftinxille mihi videor. ' Reiiquis plerumque Johann. Georg: VOLCKAMMERVS Pater adferipfit, adeo vc
indübium fit, quod ex eius poffeffione fuerint, qdocumque etiam modo ad eum peruenerint. Quamquam
autem villores fint hae KlN 1MANN1 icônes, meliores tamen multo pofterioribus temporibus confici cu-.
rauit, quod exempla adhuc refidua teftantur. Vt autem recuperemus filum hiftoriae, a quo digrelli fumus,
moneamus neceffe eft, GESNERVM quoqu.e fuo Codici intra quadriennium, a quo ilium-nadtus fuit, figuras
inferuiffe pari omnino artificio et. incomparabili fua facilitate, quam fupra mirati fumus, confeétas, quarum
numerus computatis omnibus minutioribus rebus ad 583. circiter adfeendit. Plantarum integrarum vel ramo-
fum funt 57. florum diftimftorum itidem 57. foliorum feparatim pidorum 11. radicum 10. lignorirai 7. Quae
O re
(») Videantur ea-, quae Cel. BRVCKMANNVS inferuit (?) Vide WOLPHII Pollicitat. p, 44. b.
Commerc. Litterar. Norimbergenfi An. >731, p. 39f •
ct 402. vt et KNIPHOF1I Botanic, in Originati*